Þjóðviljinn - 22.08.1986, Blaðsíða 5

- Hvers vegna er þetta svona?
Ég held að skýringarinnar sé
að leita í samfélaginu. Samfé-
lagið vill oft ekki skilja þetta. Ef
við skoðum þessa félagslegu hlið,
þá kemur í ljós að við fráfall
maka missa menn oft stöðu sína,
sinn status. Þeir njóta ekki sömu
virðingar og áður. í viðbót við
sorgina standa menn allt í einu
frammi fyrir því að vera orðnir
samfélagslega afskiptari en áður.
Mér virðist konur fara mun verr
út úr þessu. Kona sem er ein, hún
er tabú í samfélaginu. Það skiptir
ekki öllu máli hvort eiginmaður-
inn deyr eða skilur við hana.
Konan fellur niður í virðingar-
stiganum. Henni er síður boðið
að fara með kunningjafólkinu,
jafnvel þótt hún þurfi enn meira á
því að halda en nokkru sinni
áður. Allt í einu stendur hún
frammi fyrir því að vera einskon-
ar grey sem umhverfið bara vor-
kennir. Það er nauðsynlegt að
fólk þekki þessa staðreynd lífsins
og viti á hverju það getur átt von,
bæði af samfélaginu og sjálfu sér.
Það er alveg bráðnauðsynlegt.
- Veitir trúin meiri styrk en
hœgt er að fá med öðrum hœtti?
Eg held að fyrir því sé margföld
reynsla. Sjálf hefði ég til dæmis
aldrei komist í gegnum mitt áfall
án trúar á Guð. Og eins og ég
sagði þér áðan þá hef ég áhuga á
því að aðstoða fólk sem orðið
hefur fyrir svipuðu áfalli. Sem
guðfræðingur mun ég hafa að
baki reynslu sem auðveldar mér
að setja mig í spor þeirra sem
slíkrar aðstoðar þurfa með.
G.Sv.
Ólöf Ólafsdóttir guðfræðinemi.
tilhneigingu til að ýta frá okkur í
stað þess að horfast í augu við.
Ástvinamissir, til dæmis fráfall
maka, er þó einhver áhrifamesti
og alvarlegasti skellur sem fólk
verður fyrir á sinni lífsgöngu.
Fólk veit ekki hvernig það á að
bregðast við, hvernig það getur
brugðist við. Allar bjargir virðast
bannaðar og fólk verður ráðvillt.
í þessu ástandi gerir fólk oft svo
miklar vitleysur. Sumir æða strax
inn í nýtt hjónaband. Aðrir selja
húsið sitt í fljótfærni. Oftast
reynir fólk að bera sig vel á dag-
inn, en þegar kvöldar og enginn
sér til, þá gráta menn sig í svefn. í
lengstu lög streitast menn gegn
sínum eðlilegu viðbrögðum.
Menn eiga að vera svo sterkir,
miklu sterkari en þeir raunveru-
lega eru.
Nauðsynlegt
aðþekkja
sorgina
Rœtt við Ólöfu Ólafsdóttur
guðfrœðinema
Það er fremur fátítt að fólk á
sextugsaldri taki sig til og hefji
háskólanám. Þaðgerði þó
Ólöf Ólafsdóttir fyrir fjórum
árum. Þá hóf hún nám í
guðfræði eftir að hafa komið
uppþremursonum.
Við heimsóttum Ólöfu til að
ræða við hana um námið og
ástæður þess að hún lagði útí
það 35 árum eftir að hún lauk
stúdentsprófi. Ólöf tókokkur
vel og hafði ekkert við hnýsni
okkar aðathuga.
Maður verður alltaf að vera til-
búinn til að taka lífshlaup sitt til
endurskoðunar, sagði Olöf, að
vera tilbúinn til að endurheimta
hlutina og stokka upp í lífi sínu.
- Var þetta kannski gamall
draumur?
Já, mig langaði alltaf til að
halda áfram. f rauninni var ég
aldrei dús við að hætta strax eftir
stúdentspróf. Við vorum liðlega
sjötíu sem útskrifuðumst saman
úr Menntaskóla Reykjavíkur
vorið 1947, þar af aðeins sextán
stelpur. Strákarnir héldu flestir
áfram en aðeins tvær af okkur
stelpunum. Á þessum tíma voru
engin námslán og stelpur gerðu
sig mjög ánægðar með stúdents-
próf. Maður var barn síns tíma.
- Hvað tók við?
Ég fór að vinna hjá Bókaversl-
un Snæbjarnar, þar sem ég hef
starfað lengst af síðan, en á þess-
um tíma fékkst ég einnig lítillega
við kennslu. Fyrir 18 árum missti
ég svo manninn minn. Það áfall
varð mér mjög þungbært. Ég
saknaði hans og ég held að sú
sorg, sú lífsreynsla, hafi ráðið
miklu um að ég valdi guðfræðina
öðru fremur.
Prestar og
félagsfrœðingar
Það er óhemjuerfitt að verða
ekkja og í raun og veru veit það
enginn sem ekki hefur reynt það.
Allt í einu stendur maður aleinn
og að því er virðist bjargarlaus í
tilverunni. Þessari lífsreynslu
hefur ótrúlega lítill gaumur verið
gefinn, þó er sorgin ákveðið ferli
sem allir ganga í gegnum. Að
missa ástvin er reynsla sem nán-
ast allir verða fyrir einhverntíma í
lífinu, yfirleitt þá oftar en einu
sinni. Þessi mál eru mér mjög
hugstæð og í lokaritgerð minni
fjalla ég einmitt um þau.
Ég á mér þann draum að starfa
við stofnun, í tengslum við kirkj-
una, þar sem fólk getur komið í
sálusorgun, þar sem fólk getur
komið án þess að gefa upp nafn
og vera skráð í spjaldskrá! Per-
sónulega finnst mér syrgjenda-
þjónusta kirkjunnar ekki nógu
mikil. Sjálfri fannst mér ég ekki
geta leitað til kirkjunnar eins og
ég hefði kosið.
- Á síðustu árum hefur þetta
hlutverk í auknum mœli fœrst í
hendur sálfrœðinga og félagsráð-
gjafa?
Já, nú eru félagsfræðingar alls-
staðar og ekki ætla ég að gera lítið
úr þeirra hlutverki. Þeir vinna
vafalaust mjög þarflegt og gott
starf. En þú leitar ekki til félags-
fræðings ef þú vilt ræða um Guð
og hinstu rök tilverunnar í tengsl-
um við þitt vandamál. Slík við-
fangsefni eru fyrir utan hans
starfssvið. Þú getur ekki ætlast til
þess að hann ræði einnig við þig
um þau mál. Kannski er viðkom-
andi alls ekki trúaður og þú setur
hann bara í vanda með því að
bera upp slík mál.
-Ená ekki presturinn að gegna
þessu hlutverki?
Auðvitað, en vandinn er sá að
fólk veigrar sér við að leita til
hans með vandamál sín. Okkur
hættir til að líta á prestinn sem
framkvæmanda prestsverka en
ekki mann sem hægt er að leita til
þegar erfiðleikar steðja að. Þegar
fólk lendir í alvarlegum vand-
ræðum þá telur það sig eingöngu
geta leitað til sálfræðinga og fé-
lagsfræðinga.
Menn eiga
að vera sterkir
Sorgin er ein af þeim stað-
reyndum lífsins sem við höfum
Hirðisbréfið
Forsenda friðarins er réttlæti
Hirðisbréf biskups íslands,
Péturs Sigurgeirssonar, hefur nú
verið skrifað og útgefið. Hirðis-
bréf biskups, sem er skrifað til
prcsta og safnaða á íslandi, hefur
að nokkkru verið kynnt í Þjóð-
viljanum og var þar m.a. vakin
athygli á afstöðu biskups til fóst-
ureyðinga. Þar segir að það sé
aðeins stigsmunur cn ekki eðlis-
munur á útburði barna í hciðnum
sið og fóstureyðingu á félags-
legum forsendum. Biskup segir
einnig að þetta séu tilfinningamái
og ekki við hæfi að setja sig í dóm-
arasæti.
í hirðisbréfi sínu rekur biskup
sögu kristinnar trúar og skoðar
hlutverk hennar í samfélögum
nútímans. Hann vitnar í boðskap
7. þings Lútherska alheimssam-
bandsins þar sem segir að kirkjan
eigi ekki að vera spegilmynd
þjóðfélagsins heldur salt þess og
Ijós. f sumum samfélögum, segir
biskup, er kirkjan þvinguð í hlut-
verk spegilmyndarinnar. Trúin
getur og ætti að vera leiðandi og
er það afl sem getur leitt
heimsálfurnar fimm úr greipum
hvirfilvinds.
Heimsástandið er slæmt, segir í
hirðisbréfinu, og alvarlegast í því
ástandi er ógnunin við heimsfrið-
inn. Heimspólitíkin í dag getur
ekki bjargað ástandinu því hún
kemst ekki niður fyrir rætur
meinsemda þjóðfélagsins né
heldur upp til þeirra háu hug-
sjóna bræðralags og frelsis.
„Friður verður aldrei, ef réttlætið
er ekki í heiðri haft, þar sem
menn njóta réttar síns og hafa
sem jafnasta aðstöðu til gæða lífs-
ins. Því er frumskilyrði friðar að
réttlæti ríki,“ segir í bréfinu. Í
þessu sambandi lofar biskup
friðarhreyfingar og spyr: „Hvar
værum við á vegi stödd í átt til
friðar á jörð ef fólk hins frjálsa
heims hefði ekki látið til sín
heyra?“
Íslenska þjóðin er í stöðugri
hættu að verða ekki annað en
spegilmynd af heiminum eins og
hann er í dag. Heimi sem ein-
kennist af efnishyggju, græðgi og
siðleysi. í þessu sambandi gerir
biskup menningarlífið að sér-
stöku umræðuefni: „í menning-
arlífi nútímans hefur lengi ríkt sú
stefna, að í listum og skáldverk-
um ætti fyrst og fremst að útmála,
sundurgreina og útskýra hve
djúpt er hægt að sökkva í hyldýpi
synda og lasta...Þjóðfélag okkar
smitast smátt og smátt af þeirri
glæpa- og hryðjuverkastarfsemi,
sem einatt er á dagskránni og elur
af sér stjórnmál án stefnu, auð-
söfnun án vinnu, skemmtun án
samvisku, þekkingu án dreng-
lyndis, verslun án ráðvendni, vís-
indi án mannúðar. Það er létt
verk að lækka siðferðisstigið, en
erfiðara að lyfta því aftur.
Það er m.a. hlutverk kirkjunn-
ar,“ segir biskup, „að lyfta sið-
ferðisstigi þjóðarinnar og vinna
fyrir friði í heiminunt og gefa lýs-
andi dæmi gegn tortímandi tíðar-
anda, þ.e. vera salt þjóðfélagsins
og ljós“.
Föstudagur 22. ágúst 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5