Þjóðviljinn - 27.09.1987, Qupperneq 4

Sjálfsœvisaga Kasparovs heimsmeistara
Sá sem ekki
hefúr slegist
við fúlmenni
þekkir ekki
Iffið
Heimsmeistarinn krýndur: Ég er Fischer fremri..
Þann tólfta október hefst í
Sevilla á Spáni fjóröa einvígiö
sem þeir Kasparov og Karpov
heyjaum heimsmeistaratitil-
innískák. Réttfyrirþaumerku
tíöindi gerist það að á Vestur-
löndum kemur út sjálf-
sævisaga sem Garri Kaspar-
ov hefurtekið saman ísam-
vinnu viö breskan blaða-
mann. Þar lýsir hann ekki að-
eins ævi sem frá sjö ára aldri
stefndi á skákkórónuna, held-
urgerirog upp reikninga við
óvini sína í sovéska skáksam-
bandinu og Fide og sparar
hvergi hin breiðu spjótin.
Samkvæmt ævisögu þessari er
barátta Kasparovs fyrir heims-
meistaratitlinum oftar en ekki
rækilega flækt saman við pólitísk
átök. Þrisvar hefur hann á sinni
sigurgöngu talið sig rekast á pólit-
íska hnullunga sem áttu að fella
hann úr leik. Og þrisvar sinnum
tókst honum að afla sér stuðnings
áhrifamikilla manna sem nú sitja
í æðstu valdastofnun Sovétríkj-
anna, framkvæmdanefnd
Kommúnistaflokksins, allt sam-
an menn Gorbafsjovs. í öll
skiptin var um það að ræða að
afturkallaðar yrðu ákvarðanir
stjórnenda hins volduga Skák-
sambands Sovétríkjanna, eða
komið í veg fyrir að þær yrðu
teknar.
Skák og valdatafl
Ekki að undra kannski að
Kasparov kalli bók sína, sem er
nú að koma út á Vesturlöndum,
„Pólitískt tafl“.
Kasparov lýsir svo málum, að
skákskriffinnarnir hafi, undirfor-
ystu Nikolajs Krogius, ákveðið
að Karpov væri heimsmeistarinn
og allt yrði að gera til að treysta
hann í þeim sessi. Hann var líka
Rússi, en ekki Gyðingur eða
Armeni eins og ég, segir Kaspar-
ov. Kasparov fékk líka oft að
heyra það hjá Krogiusi hvers
vegna honum væri ekki hjálpað á
skákbrautinni - nema síður væri:
„Við eigum heimsmeistara og
þurfum ekki annan“.
Fyrst kom til árekstra vorið
1982. Kasparov var þá nítján ára
og vildi til að bæta við reynslu
sína og orðstír taka þátt í mjög
sterku alþjóðlegu móti í Bugojno
í Júgóslavíu. Skákyfirvöld í Mos-
kvu vildu aftur á móti hola hon-
um niður á miklu veikara móti í
Dortmund í Þýskalandi. Þá greip
Kasparov til þess ráðs að hringja í
Alíev, landshöfðingja flokksins í
Azerbædsjan (en þar hefur Kasp-
arov alist upp), og það dugði.
Kasparov fór til Bugojno, glímdi
þar við tvo fyrrverandi
heimsmeistara og ellefu aðra
öfluga stórmeistara og vann.
Hitnar í kolum
Önnur orustan var háð sumar-
ið 1983. Skákstjórar sovéskir
vildu ekki leyfa Kasparov, sem
þá var einn af líklegustu áskor-
endum Karpovs, að heyja einvígi
við Kortsjnoj, sovéskan útlaga, í
Pasadena í Kaliforníu. Kasparov
varð að sitja heima og Kortsjnoj
var lýstur sigurvegari í einvíginu
vegna þess að andstæðingurinn
hefði ekki mætt.
Enn kom Gejdar Alíev til
skjalanna og knúði fram rétt
skjólstæðings síns. Stefnu-
breytingin kostaði Sovéska
skáksambandið að vísu um 200
þúsund dollara - eftir að það fé
var fram reitt voru Kortsjnoj og
Fide reiðubúin að gleyma Pasa-
dena og halda annað einvígi í
London. Þar vann Kasparov og
eftir að hafa lagt Smyslov í öðru
einvígi hafði hann áunnið sér
réttinn til að skora á Karpov.
í þriðja skipti sauð upp úr árið
1985 þegar forseti Fide, Filippse-
yingurinn Campomanes, sem
dreginn hafði verið inn í Karpov-
klíkuna, stöðvaði einvígi þeirra
eftir 48 skákir. Eins og marga
rekur minni til hafði Karpov náð
því að vinna fimm skákir án þess
að Kasparov ynni eina einustu og
átti ekki nema einn vinning eftir
til að halda heimsmeistaratitlin-
um. En þá vann Kasparov þrjár
skákir í röð. Campomanes og
aðrir vinir Karpovs fórnuðu
höndum, einvígið var stöðvað á
þeim forsendum að það hefði
staðið alltof lengi og heilsa þátt-
takendanna væri í hættu. Kaspar-
ov mótmælti og sagði m.a. í við-
tali við vesturþýska blaðið Spieg-
el frá „hneykslanlegum aðferð-
um þeirra Campomanesar og
Karpovs“. Nú þótti forvígis-
mönnum Sovéska skáksam-
bandsins sem Kasparov hefði
framið sitt harakiri og vildu taka
af honum réttinn til að glíma við
Karpov í nýju einvígi haustið
1985. En þá gat Kasparov fengið
stuðning Jakovlévs nokkurs -
einmitt eins þeirra sem nú sitja í
framkvæmdanefnd Kommún-
istaflokks Sovétríkjanna við hlið
Gorbatsjovs. Og í því einvígi
hafði hann sigur.
Svartir og
hvítir menn
Öllu þessu lýsir Kasparov í
smáatriðum í bók sinni. Hann
velur sér að einkunnarorðum
brot úr söng eftir Vladimír Vysot-
skí, skáld og leikara sem margir
Sovétmenn hafa tekið sér til dýrl-
ings eftir að hann lést 1982: „Sá
sem aldrei hefur slegist við böð-
ulsþjóna og níðinga hefur misst af
því sem máli skiptir í heiminum“.
Þessi orð eiga vel við andann í
Eg er barn þessara umbrotatíma
Kasparov um skák og Gorbatsjov
Ég berst ekki aðeins fyrir
því að reisa við réttlætið á
sviði skáklistarinnar. Um leið
og ég berst fyrir hreinleika
þeirra hugsjóna sem ríkja
eiga í þessari íþrótt, berst ég
fyrir gildum sem ná langt út
fyrir taflborðið. Þettaáeinkum
og sérílagi við um Sovétríkin,
ekki aðeins vegna þess að
skákin er okkar þjóðaríþrótt,
heldur og vegna þess að bar-
áttan fellur saman við þýðing-
armikið tímaskeið í okkar
sögu - tíma umbreytinga.
Ég er barn þessara umbrota-
tíma. Það sem nú er að gerast í
Sovétríkjunum hefur ekki aðeins
félagslega og efnahagslega þýð-
ingu heldur og sálræna. Um er að
ræða að breyta afstöðu manna til
lífsins og starfsins.
Barátta mín er tákn um hina
almennu baráttu milli „svarts" og
„hvíts“, milli hins gamla og hins
nýja, sem háð er á mörgum svið-
um okkar þjóðlífs. Mikhaíl Gor-
batsjov hefur vissulega ekki þörf
fyrir skilmálalausan stuðning
minn, enda er hann leiðtogi eins
öflugasta ríkis í heimi. En án um-
bóta hans gæti ég ekki háð bar-
áttu mína með jafn opinskáum
hætti og með jafnmiklum líkum á
árangri. Ég er sannfærður um
það, að ég berjist á mínu sviði
fyrir sömu hugsjónir hreinskiptni
og lýðræðis og Gorbatsjov hefur
gert okkur öllum að leiöarljósi.“
(áb þýddi)
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur