Þjóðviljinn - 27.09.1987, Blaðsíða 7

Vímuefnaneysla unglinga
Á hverju ári fara að jafnaöi um
6019 ára og yngri manns í
meðferð hjá SÁA. Innlagnir
fólks á þessum aldri á geð-
deild Landspítalansvegna
misnotkunar áfengis og ann-
arra vímuefna eru á bilinu 20
til 30. Fyrstu átta mánuði
þessa árs var 71,21 árs og
yngri, handtekinn og kærður
af fíkniefnadeild lögreglunnar.
Þessar tölur leiða í ljós að mis-
notkun ungmenna er allnokkur.
Engin sérhæfð meðferð er fyrir
hendi. Reynslan sýnir að með-
ferð hjá SAÁ eða á geðdeildum
skilar yfirleitt litlum árangri hjá
þessum aldurshópi.
Samkvæmt könnun Ómars H.
Kristmundssonar síðan í október
1984 höfðu 16.1% ungmenna á
aldrinum 16-20 ára prófað kanna-
bisefni; könnun Landlæknisemb-
ættisins sem framkvæmd var í
apríl sama ár, þar sem reynt var
að ná til allra skólanemenda á
aldrinum 15 til 20 ára, leiddi í ljós
að 8.2% 16 ára krakka höfðu
prófað kannabis; 18.2 18 ára
krakka og 30.3% þeirra sem orð-
nir voru tvítugir. Það virðist því
nokkuð almennt að krakkar hafi
prófað fíkniefni en einungis lítið
hlutfall notar þau að staðaldri.
Áfengisneysla er, eins og gefur
að skilja, miklu algengari og
flestir sem leita sér meðferðar
undir tvítugu hafa fyrst og fremst
misnotað það.
Könnun
unglingadeildar
í maí í vor var birt skýrsla sem
Einar Gylfi Jónsson vann upp úr
athugun starfsmanna útideildar
og unglingadeildar Félagsmála-
stofnunar á þeim krökkum sem
stofnunin hafði haft afskipti af og
talið var að ættu við vímuefna-
vanda að etja.
Auk þess var leitað til starfs-
manna Unglingaheimilis ríkisins
og þeir beðnir að gera samskonar
úttekt á sínum skjólstæðinga-
hópi.
Alls bárust 83 eyðublöð sem
könnunin var unnin upp úr og var
einstaklingunum skipt í þrjá
hópa: A, þá sem starfsmenn
töldu að þurfi á meðferð að halda
á sérstakri meðferðarstofnun fyrir
unga vímuefnaneytendur; B, þá
sem eiga í alvarlegum vímuefna-
vanda en, svo notað sé orðalag
skýrslunnar, „starfsmenn telja
einhverjar líkur á, að þau úrræði
sem fyrir hendi eru f dag gætu
hugsanlega nýst þeim“, og í C-
hóp voru settir þeir sem starfs-
menn hafa haft afskipti af sl. ár en
virðast vera að spjara sig.
í A-hóp, þann verst setta,
flokkuðust 18 unglingar í B-
hópinn 44 og 21 í C-hóp. Meðal-
aldur þessara krakka var sextán
og hálft ár.
Samkvæmt þessum tölum
þurftu því 18 unglingar meðferð á
sérstakri meðferðarstofnun fyrir
unga vímuefnaneytendur.
Sú stofnun er ekki til hérlendis.
EKKI HÆGT
AÐ HJÁLPA
ÖLLUM?
Talsvert stór hópur unglinga neytir vímuefna að staðaldri. Afbrot og ofbeldi óhjá
kvœmilegirfylgifiskar. Fjölskyldan yfirleitt í upplausn. Engin meðferðfyrirþessa
krakka. Krísuvíkursamtökin telja sig ekkigeta tekið viðþeim sem verst erkomiðfyrir
þjófnaður, skjalafals, innbrot og
ofbeldi oftar en ekki fylgifiskur
vímuefnaneyslunnar. Vert er að
taka fram að þetta átti ekki við
um alla unglingana. Eins og fram
kom hér að framan var meðalald-
ur krakkanna rúm 16 ár þegar
könnunin var gerð en engu að
síður höfðu tæp 60% komist í
kast við lögin vegna afbrota - þar
af 28% oftar en fimm sinnum.
Ekki hœgt að
hjdlpa öllum?
Öllum ber saman um að fyrir-
byggjandi aðgerðir verði að efla
til muna. Þannig verði að taka
upp í skólum fræðslu um vímu-
efni í stórauknum mæli. „Fyrst og
fremst þarf að breyta viðhorfum
fólks,“ sagði Þórarinn Tyrfings-
son, yfirlæknir á Vogi í samtali
við Sunnudagsblaðið. „Við verð-
um að byggja upp neikvætt við-
horf hjá unglingum gagnvart
áfengi og öðrum vímuefnum og
skólarnir henta best til þess. Og
við þurfum ekki að ljúga neinu að
krökkunum - sannleikurinn um
þessi efni er það hrikalegur. Ég
held að kennarar séu í aðra rönd-
ina dálítið hræddir við að taka
þetta mál upp; telji sig ekki nógu
fróða um það. En það getur hver
heilvita maður talað um og út-
skýrt afleiðingar vímuefnan-
eyslu. Það þarf enga sérfræðinga
til þess. Kennara vantar á hinn
bóginn stuðning og upplýsingar
og ég tel að menntamálaráðu-
neytið þurfi að eiga frum-
kvæðið."
Það liggur fyrir að talsverður
hópur unglinga á við veruleg vím-
uefnavanda að etja. Fylgifiskarn-
ir eru félagsleg einangrun, afbrot
ogvergangur. Fjölskyldur krakk-
anna eru oftar en ekki í upplausn.
Engin meðferð er til fyrir þessa
krakka. Unglingageðdeildin mun
aldrei anna þörfinni. Krísuvík-
ursamtökin telja sig ekki geta
tekið á móti þeim verst settu.
Þeirra bíður ekkert annað en áfr-
amhaldandi neysla og þau verða
einangruð í mannlegu samfélagi.
-M-
Nýlega var að vísu opnuð ung-
lingageðdeild sem m.a. er ætlað
að taka til meðferðar unga fíkni-
efnaneytendur. Þar geta hins
vegar í mesta lagi fjórir til fimm
slíkir dvalið í einu og að auki hef-
ur það vakið efasemdir margra að
setja á sömu deild unglinga með
geðræn vandamál annars vegar
og svo fíkniefnanotkun hinsveg-
ar.
Svo sem fram kemur á næstu
síðu hyggjast Krísuvíkursam-
tökin hefja starfsemi í byrjun
næsta árs. Áætlað er að allt að 20
unglingar geti dvalist þar þegar
vesturálma byggingarinnar verð-
ur tekin í notkun að fullu. En
samkvæmt upplýsingum Snorra
F. Welding telja samtökin sig
ekki geta tekið við þeim ung-
lingum sem verst eru settir - A-
hópnum svokallaða úr könnun
Félagsmálastofnunar, - þeim
krökkum sem talin eru í brýnni
þörf fyrir meðferð. Krísuvíkur-
samtöicin ætla hinsvegar að gera
út á B-hópinn; en ekki var talið
nauðsynlegt af starfsmönnum
Félagsmálastofnunar að þeir
krakkar færu í sérstaka meðferð.
Eins og fram kemur hjá Snorra er
reiknað með að meðferðin í Krís-
uvíkurskóla taki eitt ár.
Það hlýtur að skjóta skökku
við að telja ungmenni á ársdvöl
þar, þegar sérfræðingar telja að
þau hafi ekki sérstaka þörf fyrir
meðferð, en sniðganga þann hóp
sem virkilega þarf á hjálp að
halda.
Það eru því engin teikn á lofti
sem benda til þess að úr rætist
fyrir þá unglinga sem verst eru
settir.
Bakgrunnurinn
slœmur
Rannsóknir benda til að félags-
legur bakgrunnur langflestra
ungra misnotenda sé bágborin. í
erindi sem Hulda Guðmunds-
dóttir, geðlæknir, hélt á nám-
stefnu Fíknivarnanefndar ríkis-
stjórnarinnar og Blaðamannafé-
lags fslands nú í vor, kom fram að
yfirleitt hætta krakkarnir í skóla
um 14-15 ára aldur. Niðurstöður
úr athugun Félagsmálastofnunar
renna stoðum undir það. í þeirri
könnun kom einnig fram að rúm
56% unglinganna ólust ekki upp
hjá báðum kynforeldrum.
Vandamál foreldra þeirra
reyndust síðan litlu minni en
krakkanna sjálfra: 22% ungling-
anna áttu foreldra með geðrœn
vandamál, fjárhagsvandi var hjá
nærfellt 70% og um 60% foreldr-
anna misnotuðu sjálf áfengi ogl
eða vímuefni. Þá kom í ljós að
nærfellt fjórðungur krakkanna v
hafði orðið fyrir ofbeldi í heima-
húsum og 7.5% fyrir sifjaspelli.
Afbrot samhliða
neyslu
Þeir unglingar sem ánetjast
fíkniefnum leiðast oftar en ekki
út í afbrot. Svo enn sé vísað til
athugunar Félagsmálastofnunar
á skjólstæðingunum 83, var
Sunnudagur 27. september 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7