Þjóðviljinn - 18.10.1987, Blaðsíða 12

„YFIR
EINHVER
SKRYTIN
LANDAMÆRI...“
Gyrðir
Elíasson í
Helgar-
viðtali
Viðtal: Hrafn Jökulsson
Mynd: Sigurður Mar
Lífið í Borgarnesi er í öðrum gír
en í Reykjavík. Lyktin er líkafrá-
brugðin - og jafnvel sjálft and-
rúmsloftið er miklu hátíðlegra
þarnafyrirvestan. Þaðtók
ferðalang úr höfuðstaðnum dá-
lítinn tíma að átta sig á þessari
sérvisku sem einkenniralltfas
Borgarness. En auðvitað er
það sagan sem liggur í loftinu
og býríjarðveginum, hugsaði
éghrifinn. Ég verðaðmunaað
spyrja Gyrði hvernig það er að
skrifa skáldskap á söguslóð-
um. Enfyrstog fremstverður
hann að segja mér allt af létta
um skáldsöguna sem hann er
aðgefa út.
- Hvað er um þessa bók að segja?
„Þetta er stutt saga,“ segir Gyrðir
og flettir handritinu annars hugar.
Þögn. Svo tekur hann á sig rögg:
„Ég hef áður skrifað bók sem hét
þessu sama nafni. Gangandi ík-
orni. Hún kom út í einu eintaki árið
1966, ég var þá fimm ára gamall,
bókin var saumuð og bundin í
Husquarna saumavél heimilisins.
Og nú 21 ári síðar er seinni hluti
skáldsögunnar sem nú er að koma
út einhvers konar útfærsla á ’66
eintakinu. Þessi seinni hluti snýst
um dálítið undarlegt ferðalag...
Fyrri hlutinn gerist svo í litlum af-
skekktum firði sem minnir um
margt á Borgarfjörð eystra, gæti ég
trúað, og segir frá dreng sem er
fremur einkennilegur í háttum -
kannski ofurlítið bilaður.“
- Ert það þú sjálfur, eða hvað
Gyrðir brosir. „Við getum sagt
að þetta sé heimur sem ég þekki.
Þessir tveir heimar tengjast snögg-
lega um miðbik sögunnar og síðan
aftur í lokin. Lagðir saman held ég
að þeir myndi furðu heillega ver-
öld. En það er eigínlega farið úr
einum heimi yfir í annan - yfir ein-
hver skrítin landamæri... Ég vil
ekki fara alveg ofan í saumana á
þessari sögu, þá heldur fólk
kannski að það sé búið að lesa hana
þegar hún kemur út!
- Og nú hlýt ég að spyrja: Erþetta
drengjabók - snemmbœrar endur-
minningar einsog verið hafa býsna
áberandi síðustu árin?
„Nei,“ segir Gyrðir ákveðinn.
„Ég held að töluvert aðrar forsend-
ur liggi til grundvallar, það er ekki
þessi heimþrá til horfins tíma, ef
svo má segja, sem ræður ferðinni."
- Þú gafst út fimm Ijóðabœkur á
fáeinum árum. Hvemig gekk þér að
slíta þig frá Ijóðinu eftir þessa miklu
töm?
„Ég veit nú ekki hvort ég er fylli-
lega búinn að því. Ég held það eimi
eftir af ljóði í þessari sögu. En á
hinn bóginn fannst mér mjög
skemmtilegt að fara yfir í þetta
form, sem óneitanlega er frábrugð-
ið því sem ég hef verið að gera. En
ég vona semsagt að m§r hafi tekist
að halda einhverjum ljóðrænum
eigindum.í textanum. Og einhvern
tímann áður hef ég víst sagt að mér
finnist Ijóð og prósi ekki vera alveg
óskyldir hiutir, eða þurfi ekki að
vera það. Mér finnst það enn.“
- Eru þetta þá Ijóð í dulbúningi?
Löng þögn. „Ætli það yrði ekki
beinlínis skaðlegt ef ég segði það!
En þetta máttu vitanlega ekki
skrifa! Ljóð í dulbúningi? Nei, ætli
þetta verði ekki að kallast
hreinræktuð saga á yfirborðinu,
með óbjöguðum söguþræði og til-
tölulega skýrum útlínum... yfirleitt
lýtur stfllinn lögmálum prósans, en
samt er ljóðið aldrei langt undan
finnst mér. Og ef það er tilfellið, þá
hef ég sem betur fer ekki þurft að
þvinga ljóð inn í textann með
bergfleygum og slaghamri.
- Fimm Ijóðabœkur plús ein
skáldsaga á jafnmörgum árum. Eru
menn ekkifamir að kvarta yfir þess-
um afköstum?
„Jú, jú, sumum þykir þetta all
skuggalegt held ég. Én þessi vinnu-
brögð liggja einhvern veginn í
minni skapgerð. Menn verða bara
annaðhvort að taka þau góð og gild
- eða passa sig á að opna bók eftir
þennan brjálæðing! Minn tími líður
þannig hjá að mér þykja þetta ekki
óeðlileg afköst.“
- Nú hefur þú helgað þig alger-
lega skrifum írúm þrjú ár. Mœlir þú
með þessu „djobbi“?
„Æ, nei. Ég held að ef menn
vilja halda sæmilegri geðheilsu
ættu þeir að gera eitthvað annað
meðfram. En það er sennilega orð-
ið of seint að koma vitinu fyrir mig.
Það er eiginlega varla nema tæpt ár
síðan ég ákvað að halda mig við
þetta eingöngu, og það kom ekki til
af góðu, ég uppgötvaði allt í einu
að ég var orðinn svo einkennilega
staddur að skriftir voru eina starfið
sem ég gæti lært eitthvað í svo að
gagni mætti koma. En þessi sífellda
einvera sem fylgir ritstörfum og
velflestri listsköpun annarri er
strangt til tekið ekki fyrir aðra en
algera þykkhúðunga sem ekkert
bítur á. Ég á frænda austur á Borg-
arfirði sem veiðir hákarl, mér hefur
stundum dottið í hug að ég ætti að
fá hjá honum skráp í kufl. En ég er
hræddur um að Husquarna sauma-
vélin fyrrnefnda dygði ekki til að
sauma þá yfirhöfn!
- Þú bjóst í hófuðstaðnum ífjóra
vetur, en ert nú fluttur í Borgarnes.
Þú kunnir víst aldrei rétt vel við þig í
Reykjavík?
„Nei, ég verð víst að játa það.
Annars er ég víst búinn að móðga
Reykvíkinga svo í öðrum viðtölum
að mér er sennilega hollara að fara
að loka munninum þegar þetta ber
á góma. Mér er farið að skiljast að
það telst ekki góð latína að gera
úttekt á höfuðborginni, öðruvísi en
að mæra hana í ljóði. Og ætli ég
endi þá ekki bara sem Reykjavík-
urskáld?
- Allt í lagi. En afhverju Borgar-
nes af öllum stöðum?
„Konan mín er héðan, og henni
bauðst starf sem kennari. Svo er ég
haldinn þessum undarlega tví-
skinnungi með borgina; mér þykir
gott að vera staddur utan borgar-
markanna, en ekki of langt í burtu
kannski þegar til lengri tíma er
litið, og þar eru vissulega bókabúð-
ir, söfn og útgáfufélög sem tengjast
beinlínis starfssviði manns. Því
miður eru velflestar bókabúðir úti
á landi bara sprenghlægilegar
ruslakompur, stútfullar af barbí-
dúkkum, vekjaraklukkum og flass-
kubbum, og afgreiðslufólkið hváir
ef einhver sérvitringur kemur og
spyr um bækur. Þetta þyrfti að
breytast. Ég held að þetta kæring-
arleysi bóksala eigi einhvern þátt í
þeim skorti á bókmenningu sem
óneitanlega er á landsbyggðinni,
þeir fara til dæmis með nýjar ljóða-
bækur einsog þær væru til stór-
skammar fyrir byggðarlagið, stingá
þeim milli þils og veggjar. En nú er
ég víst byrjaður á fyrirlestri, og
best að koma aftur að spurning-
unni. Hér í Borgarnesi hef ég það
sambýli við náttúruna sem ég sakn-
aði meðan ég bjó í Reykjavík.“
Hann bendir á fjall handan fjarðar-
ins.
- Hvað heitir þetta fjall þarna?
spyr ég.
„Hafnarfjall," segir Gyrðir.
- Og finnst þér það virkilega
smartara en Esjan?
„Esjan er nú með fallegri fjöll-
um,“ viðukennir Gyrðir, „hafi ég
einhvern tíma sagt eitthvað annað,
þá ét ég það oní mig hér með, án
þess að blikna! En er hún ekki í
soldið slæmum félagsskap, það er
að segja, séð úr húsahrúgunni;
þegar öll þessi steindauðu járnp-
lötuþök standa í veginum milli
augans og hennar?“
- En afhverju ertu svotia háður
fjöllum og landslagi? Er það ekki
komið úr móð?
„Eflaust finnst sumum það. En
sterk samsömunarkennd með
landslagi er einfaldlega hluti af
mínu sálarlífi, og hefur alla tíð ver-
ið, og ég hvorki get né vil berja
hana niður. Svo getur aftur á móti
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 18. október 1987