Þjóðviljinn - 18.10.1987, Blaðsíða 16

Tónlist blökkumanna
Töm er mönnunum tónlistin og
dægurlögin mörg hver dæl. Dæg-
urtónlistin, eða alþýðutónlistin
eins og hún er því miður stundum
kölluð á íslensku, hefur svamlað
eins og fylgifiskur með sögunni í
gegnum tímann og er oft á tíðum
þegar upp úr honum er staðið sú
afurð hans sem lýsir honum hvað
best. Eða hvað annað hleypir
betur upp geirvörtum nostalgí-
unnar en að heyra Ingibjörgu
Þorbergs syngja „Kvölds í ljúfum
blæ“, að ekki sé minnst á Ellý
Vilhjálms og „Heyr mína bæn“.
Því burtséð frá gítarglamri skalla-
buxnapoppsins eru dægurlögin
hin lúmska list hvunndagsins. Oft
á tíðum ofnotuð en jafnoft lítil-
smetin. Eða hvaða
impressjónista-málverk þyldi
það að vera prentað upp í hverju
einasta dagblaði, límt upp sem
plakat á hverju götuhorni, eða
sýnt í hverjum auglýsingatíma
sjónvarpsins heilar fimm vikur í
röð? Allavega hvorki Monet né
Manet. Þetta mega hinsvegar
hinar aulalegustu melódíur þola
trekk í trekk og fólk beinlínis þyr-
stir enn frekar í þær, raular þær
og kaupir, kemur þeim á lista og
dansar úr þessu allt vit. Allt þar
til allir eru orðnir snarvitlausir á
þessum hávaða. Annað slagið
koma svo fram lög sem ekkert fær
á unnið, vinna frekar á en hitt við
þrjúhundruðustuogfyrstu hlust-
un, greypast inn í litlu diskódingl-
ana og hanga þar kynslóða á milli
þar til að enginn man lengur hver
samdi lagið sem þá er kallað
þjóðlag. Hrunataktur Papeyjar-
poppsins verður loks að menn-
ingararfleifð sem síðan er útsett
fyrir rafmagnsinnstungur og seld
frönskum jöklaséníum. Icelandic
folklore.
Hafi þessi danslagaiðnaður
alltaf verið alþjóðlegur er hann
þó enn alþjóðlegri nú á dögum
trommuheilans, eða á maður
frekar að segja amerískari? Á
svipstundu er meyjarkvak úr ein-
hverju úthverfisstúdíói í Los
Angeles komið sólarveg um
hnöttinn og hljómar jafnt í káet-
um Persaflóa sem djúkboxum
Týróls. (En Týról er þó innan
poppiðnaðarins talið einn erfið-
asti markaður heimsins, komist
maður með smell sinn á þarlenda
skíðatoppa eru aðrir eyrnabirnir
auðveld bráð). Þetta er á vissan
hátt gleðilegt, samanber draum-
inn um alheimsþorpið, en um leið
hálf súrt því hér er grunnurinn að
engilsaxneskri menningarmötun
lifandi kominn. Sannleikurinn er
sá að öll dægurtónlist tuttugustu
aldarinnar er runnin undan rifj-
um bandarískra blökkumanna, af
öllum minnihlutahópum heims-
ins eru það þeir sem í sífellu fitja
upp á nýjum takti sem siðvæddur
heimur syngur síðan með næstu
árin. Allt frá fyrirkreppupoppinu
sem hét Ragtime eða Dixfland og
seinna varð að fyrirstríðsdjassi
hafa þeir þeldökku séð okkur
fyrir raulhæfum nýjungum. Djas-
sinn varð að blúsi og blúsinn að
rokki og rokkið að sóli og sólið að
fönki og fönkið að diskói. Og enn
bæta þeir um betur og það nýj-
asta heitir hipp-hopp og rapp. Án
þess að farið sé út í félagsfræði-
lega útskýringarsálma verður
manni þó ekki neitað um hugs-
anlegustu skýringuna á þessu sem
er sambland af bræðingi Afríkuf-
ólksins við vestræna Vínarvals-
amenningu og kúgun hvíta
mannsins, en það er gömul lum-
ma að ofríki beittir neðanmáls-
menn finni útrás sinni farveg í
takthæfum munnmælasögum.
Eins og þeir vita manna best sem
sótt hafa blúsnámskeið hjá Jóni
Múla er vanlíðunartjáningin
samofin gítargripunum og er á
vissan hátt enn þótt í öðru formi
sé.
En áður en hin hráa tjáningar-
tónlist svertingjanna nær hylli
hins hvíta lýðs verður hún að
ganga í gegnum ákveðna úrsetn-
ingarsíu eða hina svokölluðu
„soft-machine“. Það hefur yfir-
leitt þurft hvíta flytjendur til að
siðvæða hinn frumstæða þræla-
takt, gera hann boðlegan fölum
eyrum fjöldans. Alkunna er úr
poppheimi að upp úr öskustó
negrasmiðjunnar rísa alhvít
poppgoðin, allt frá Benny Goo-
dman, um Elvis, Bítlana og Gifs-
bræður. Allir tóku þeir við gettó-
músíkinni hrárri og lyftu henni á
„hærra plan“. Síðan ganga þessi
tónlistarform í gegnum enda-
lausar afvatnanir og enda að lok-
um í kennslustundum í tónlistar-
skóla FÍH. Það sem fyrir fimmtíu
árum var spilað á undergránd
stöðum í Mississippí er í dag
leikið í giftingarveislum á íslandi.
Þegar safinn er svo endanlega
kreistur úr þessari lifandi músíkk
16 S(ÐA - ÞJÓÐVILJINN
er hún komin í hátalara á hillu í
Miklagarði. Þannig verður götu-
poppið að skallapoppi.
Og enn í dag getur maður fylgst
með þessari þróun. Nú eru þeir
að þróa nýtt form hér í glæpa-
hverfunum í kringum Manhattan
með plötuspilarann sem aðal-
hljóðfæri auk trommuheila og
míkrófóns. Rapp heitir það og
verður sjálfsagt kennt í gítarskóla
Óla Gauks eftir fimmtíu ár. Og
líkt og Muggur lét heillast af
djassinum sem kom honum svo
þægilega á óvart hér í New York
rétt eftir fyrra stríðið, hefur mað-
ur gaman af þessum nútímarím-
um og kvæðaþulum í dansbúningi
sem eru svo merkilega íslenskar í
sínu víkivakaformi og inn- og
endarími. Þeir eru margir snjallir
kvæðamennirnir sem nú eru að
og fjalla að sjálfsögðu mest um
sitt eigið líf og hvað þeir séu nú
miklar reipitungur og rosagæjar.
En sumir eru þó sósjal-raunsæir
og fjalla um neðanmálseinkenni
af hispursleysi eins og t.d. Cool
Moe Dee sem á dögunum sló í
gegn með viðlaginu „...but three
days later, go see the doctor".
Aðrir húmoristar ortu um nef sitt
og hor: „Hey you mommy what’s
for dinner? ...dig up your nose
and pick a winner“. Bestur er þó
hinn ungi og bráðefnilegi LL
Cool J sem slær um þessar mund-
ir á ljóðræna og rómantíska
strengi í laginu „I need love“ sem
komst jafnvel alla leið inn á stóra
hvíta vinsældalistann. „Þú ert
sem mjúkur koddi gegn mínum
gljáfægða oddi“. En því miður er
því ekki að heilsa að manni gefist
kostur á að sjá þessi stórskáld
strætanna koma fram á hinum
þar til gerðu hipphopp-klúbbum.
Fyrir utan dyr þeirra stendur ís-
lendingurinn frammi fyrir öfugri
apartheid-stefnu, sem að vísu er
manni ákveðið og kitlandi kikk.
Dyravörðurinn spyr af velvilja
hvort maður ætli „virkilega“ inn?
Og sé manni annt bæði um háls
sinn og ljóshærðan haus er svarið
auðvelt nei. Svo þá verður maður
bara að bíða eftir fyrsta íslenska
rímnarapparanum.
En á meðan heldur svarta tón-
listarhefðin áfram hér í Banda-
ríkjunum. Negrarnir bera enn
höfuð og herðar yfir aðra popp-
óra og taka upp heilu útvarps-
stöðvarnar með sínum innbyggða
takti og tilfinningu sem og á öðr-
um dægursviðum eins og íþrótt-
um, vopnuðum ránum og lyfja-
sölu. Og e.t.v. hafa þeir nú loks
uppskorið laun óréttlætisins þar
sem einn af fulltrúum þeirra
stendur nú á skrifuðu blaði sög-
unnar sem mesta poppstjarna
allra tíma, Michael Jackson,
múrarasonurinn frá Indiana. En
að vísu varð hann að fórna nokkr-
um af sínum svörtu einkennum,
flatnefi og blöðkuvör, á altari
þeirrar miklu frægðar.
New York City 6. okt. ’87
Aðalskipulag
þjóðgarðsins
á Þingvöllum
Þingvallanef nd hefur ákveðið að taka við um-
sögnum varðandi Drög að aðalskipulagi
þjóðgarðsins á Þingvöllum til loka október-
mánaðar. Drögin liggja frammi hjá Reyni Vil-
hjálmssyni landslagsarkitekt, Þingholts-
stræti 27, Reykjavík. Umsagnirberisttil fram-
kvæmdastjóra Þingvallanefndar, séra
Heimis Steinssonar, Þingvöllum, 801 Sel-
fossi.
Þingvallanefnd
Auglýsið í Þjóðviljanum
Hallgrímur Helgason
Hjúkrunarfræðingar
Staða hjúkrunarfræðings er laus til umsóknar í
Skjólgarði - heimili aldraðra, Höfn, Hornafirði.
Húsnæði er til staðar.
Skjólgarður er elli- og hjúkrunarheimili með 25
hjúkrunarsjúklingum og 23 ellivistmönnum. Að
auki er fæðingardeild á heimilinu. Allar upplýs-
ingar veita Amalía Þorgrímsdóttir hjúkrunarfor-
stjóri og Ásmundur Gíslason ráðsmaður, símar
97-81221 og 97-81118.
Skjólgarður - heimili aldraðra
Matreiðslumenn -
-SÍEfc matreiðslumenn
Munið kjaramálafundinn miðvikudaginn 21. október
kl. 15 að ÓÐINSGÖTU 7.
Stjórn félags matreiðslumanna