Þjóðviljinn - 04.11.1988, Blaðsíða 8

SMART-SKOT
LEIÐARI
Frystingin útí hafsauga?
Á nokkrum árum hafa gerst þau tíðindi í fisk-
vinnslunni að frystingin er að flytjast útá sjó í
þeim mæli að eiginlega þarf að segja tíðindin
þrim sinnum einsog Njáli forðum á þingi.
íslendingar fóru fyrst fyrir alvöru að frysta
aflann um borð uppúr 1982, en um síðustu
áramót var svo komið að í flotanum voru 50
frystiskip, og snemma á næsta ári verða frysti-
skipin orðin 70 talsins.
Þegar horft er á verðmæti er sókn sjófrysting-
arinnar mjög skýr. Árið 1985 segja skýrslur að
hlutur sjófrystingar af útflutningsverðmæti freð-
fisks hafi verið 7 prósent á móti 93 prósentum
landfrystingar. Árið eftir voru hlutföllin 9 og 91
en í fyrra 16 prósent og 84 prósent, og hafði þá
hlutur sjófrystingar í verðmæti rúmlega tvöfald-
ast á tveimur árum.
Um þessar breytingar er fjallað í Nýju Helgar-
blaði Þjóðviljans í dag, og þar kemur fram að
þótt varla sé að vænta viðlíka stökks á næstu
árum er sjófrystingin engin bóla, og virðist eiga
eftir að gjörbreyta aðstæðum á landsbýggðinni.
Þeir sem mesta trú hafa á möguleikum sjó-
frystingarinnar segja að arðsemismöguleikarn-
ir séu miklu meiri en á landi, vinnubrögðin miklu
skilvirkari og gæðum ekki saman að jafna. Rétt-
ast sé að fara að hugsa fyrir því að breyta
frystihúsunum í leikhús eða ballstaði, -sá kafli
sjávarútvegssögunnar sé að lokum kominn, og
aðeins tregðu og hagsmunastífni að kenna að
sjófrystingin fái ekki að kýla landfrystar afurðir
út af öllum mörkuðum, einkanlega hinum
bandaríska.
Við búum við það að leggja allt okkar undir
það happdrætti sem sjávarútvegurinn alltaf er,
og það er íslensk lífsnauðsyn að vera þar í
fararbroddi í tæknibúnaði og markaðssókn.
Hafi ofsatrúarmenn um sjófrystingu réttfyrirsér
gæti því farið að harðna á dalnum í félagslegum
og menningarlegum efnum. Það er hætt við að
sigur sjófrystingarinnar yrði vatn á myllu borg-
ríkisþróunarinnar, - að dreifðar byggðir
breyttust smám saman í vöruhafnir og gisti-
stöðvar fyrir flota verksmiðjuskipa án annarrar
tengingar við byggðarlögin.
í annan stað verður að segjast að þótt vinna í
frystihúsum hafi ekki þótt mjög eftirsóknarverð
- eða vel launuð - hafa vinnuskilyrði batnað þar
töluvert á síðari árum, meðal annars vegna
vakningar og baráttu fiskvinnslufólks. Það er
ekkert sérstaklega jákvætt að vinnan færist útá
rúmsjó og fari fram í törnum nótt og dag, jafnvel
þótt „hinir heppnu" fái þannig góð laun, að
minnsta kosti ennþá. Það er hætt við að sigur
sjófrystingarinnar yrði skref aftur á bak í þeirri
þróun að sjómenn hafi rétt til að vera, að
minnsta kosti að hluta til, einsog annað fólk, lifa
fjölskyldulífi og eiga kost á ýmsu félags- og
menningarlífi.
Það er heldur ekki víst að rök tækninnar og
markaðsaðstæðnanna reki okkur jafn eindreg-
ið útí hafsauga með frystinguna og sumir vilja
vera láta.
En ýmsir viðmælenda í Nýja Helgarblaðinu í
dag telja þó að landfrystingin eigi enn mikla
framtíð fyrir sér. Sæmundur Guðmundsson hjá
Sambandinu segir til dæmis að vel geti stefnt í
þá átt að gróffrysting verði meginverkefni sjó-
frystingar meðan vinnslan í landi fáist við tilbún-
ar og verðmætar neytendapakkningar af ýmsu
tæi. Og virðist jDessi spá ríma við vaxandi efa-
semdir innan sjávarútvegsins um gagnsemi af
stórverksmiðjum sölusambandanna ytra.
Menn virðast samdóma um að hvernig sem
mál kunna að snúast sé eðlilegt að frystihúsun-
um fækki, til dæmis með sameiningu, og
fremstu menn í sjávarútvegi leggja gríðarlega
áherslu á aukna þekkingu og aukna menntun á
öllum sviðum sjávarútvegsins, einkanlega
hvað varðar vöruþróun og markaðssókn.
Sú kreppustaða sem nú er uppi í fiskvinnsl-
unni er að hluta til afleiðing breyttrar tækni og
markaðsaðstæðna, þótt mestu skipti efna-
hagsöngþveiti eftir hagfræðilegar frjálshyggju-
tilraunir hér undanfarin ár. Þegar ármenn nýrrar
ríkisstjórnar búast nú til að höggva á hnútana er
mikilvægt að hugsað sé til lengri framtíðar í
sjávarútvegsmálum og byggðamálum en
frammað næsta víxli.
-m
Síöumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi:ÚtgáfufélagÞjóðviljans. . .
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Ottar Proppe.
Umsjónarmaður Nýs Helgarblaðs: Sigurður A. Friðþjófsson.
Frótta8tjóri:LúðvíkGeirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Runar Heiðarsson,
Heimir Már Pótursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, LiljaGunnarsdóttir, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, SævarGuðbjörnsson, ÞorfinnurOmars-
Handrlta- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Jim Smart, Þorfinnur Ömarsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurO. Pétursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrif stof ustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: OlgaClausen.
Auglýslngar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla:SigríðurKristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Utbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimturnaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, sfmar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
8 - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 4. nóvember 1988