Þjóðviljinn - 09.12.1988, Blaðsíða 22

Alm auglst/SÍA
MEIRIHATTAR
UHGLIHGABÓKI
Meiriháttar stefnumót er um Svenna, 15 ára Akurnesing. Hann er
hrifinn af tveimur stelpum, sem báðar sýna honum áhuga. Hvora
þeirra á hann að velja?
Meiriháttar stefnumót er 7. unglingabók metsöluhöfundarins
Eðvarðs Ingólfssonar, höfundar „Fimmtán ára á föstu“, „Sextán ára
í sarnbúð", „Pottþétts vinar“ o.fl. pottþéttra unglingabóka.
Meiriháttar stefnumót er fjörlega sögð og skemmtileg saga, sem
vekur lesandann jafnframt til umhugsunar um lífið og tilveruna.

Ótrúlegt
en satt
Ríkisútvarpið - Hljóðvarp
Það ótrúlcgasta eftir Sten Kaalö
Leikstjóri: Kjartan Ragnarsson
Leikendur: Helgi Björnsson, Jón
Hjartarson, Theodór Júlíusson,
Ólafia Hrönn Jónsdóttir, Kristján
Franklín Magnúss, Sigurður Skúla-
son, Þór Tuliníus, Margrét Ólafsdótt-
ir, Ragnheiður Arnardóttir, Margrét
Ákadóttir, Eyvindur Erlendsson,
Helga Þ. Stephensen og Guðrún Jó-
hannsdóttir.
Þýðandi: Sverrir Hólmarsson
í vikunni, seint á þriðjudags-
kvöld, flutti Ríkisútvarpið öðru
sinni ágætt útvarpsleikrit eftir
danskan rithöfund, Sten Kaalö.
Það var frumflutt á laugardags-
eftirmiðdag í fyrri viku svo örlög
þess eru nú að setjast í segul-
bandísafn Hljóðvarps og bíða
þess tíma að það verði nógu gam-
alt og verði þá endurflutt öðru
sinni.
Sem er synd.
Leikritið var snoturlega unnið,
ágætlega leikið og yndislega
samansett af höfundarins hendi.
Mannmörg upptaka og vafalítið
dýr. Með réttu hefði leikritið átt
að njóta almennrar athygli og
víðtækrar kynningar og uppskera
áheyrn í réttu hlutfalli við ágæti
sitt. Ég er efins um að það hafi
verið raunin. Útvarpsleikrit virð-
ast hér á landi tilheyra fornum
lifnaðarháttum eins og víðar í
hinum vestræna heimi þar sem
þau eiga undir högg að sækja
vegna ásóknar frekari miðla.
Þeim er áskapað hlutskipti list-
greina sem eiga erindi við alla, en
nýtast aðeins fáum tryggum
neytendum. Og þegar kannanir
sýna blákaldar staðreyndir um fá-
eina hlustendur, þá er niður-
skurðarhnífurinn góði mættur.
Zip.
Því er nú miður, því þessi miðill
er yndislegur, nákominn öllum
þeim sem lifðu fyrir sjónvarp og
kærkomin tilbreyting á sinn ein-
læga og hljóðláta máta. Reyndar
finn ég engin gögn um áheyr-
endahóp leiklistardeildar Hljóð-
varps í skoðanakönnunum síð-
ustu missera. Kannski veit eng-
inn hvað sá hópur er stór. En hitt
er ljóst að þegar litið er yfir kynn-
ingar á leikritum sem Það ótrúl-
egasta, þá undrar mann að ekki
skuli meira við haft til að minna
áheyrendur á tilvist þess, ögra
V) O X £
~'B * -~_y
UJ mJ a
PÁLL BALDVIN
BALDVINSSON
þeim til að hlusta. Leiklistar-
deildin er með pr-málin í djúpum
skít, væri sagt á öðrum bæ. Og
það á sama tíma og litlir
leikþættir eru það eina sem
áheyrendur bíða spenntir eftir á
Bylgjunni og Stjörnunni, það
eina sem dregur að þeim miðlum
auglýsendur.
Hér þarf bót. Leiklistardeildin
skilar ágætu starfi, fínum verk-
um, en manni sárnar sú tilhugsun
að þau hverfi í skuggann af öðru
og ómerkara amstri. Það ótrúleg-
asta var spennandi og óvenjulegt,
minnti um margt á kvikmynd
nema sköpunargáfan var á fullu
við sviðsetninguna sjálf með
dyggri aðstoð hljóðvarps. í ljós
kom heillandi heimur nútímalífs-
ins í ótal litbrigðum, en kæri les-
andi - þú misstir af því.
Ööruvísi værum
Býr Islendingur hér?
Garðar Sverrisson, byggð
á minningum Leifs Muller
Iðunn 1988
Það má kallast kraftaverk að
Leifur Muller skuli hafa verið til
frásagnar um vist sína í fangabúð-
um nasista, fyrst í Grini í Noregi
og síðan sem fangi númer 68138 í
hinum illræmdu útrýmingarbúð-
um Sachsenhausen í Þýskalandi.
Reyndar er Leifur ekki lengur
sjálfur til frásagnar um þessa
hroðalegu lífsreynslu, því hann
lést úr krabbameini sl. sumar, en
bók Garðars Sverrissonar, Býr
íslendingur hér?, sem byggð er á
minningum Leifs, er til frásagnar
um ómennskasta þátt evrópskrar
sögu, þegar dýrseðlið náði yfir-
höndinni.
Við sem ekki upplifðum þessa
hörmungarsögu eigum erfitt með
að gera okkur grein fyrir henni
þrátt fyrir það ógrynni upplýs-
inga sem yfir okkur hefur dunið
bæði í rituðu máli og í myndum.
Þeir sem upplifðu þetta sem
áhorfendur eiga einnig mjög erf-
itt með að gera sér grein fyrir því
sem raunverulega gerðist. Hugs-
anir okkar ná einfaldlega ekki
það langt.
„Þetta var allt hrárra - miklu
hrárra. Við vorum eins og
skepnur, lifðum eins og skepnur
og hlýddum eins og skepnur.
Öðruvísi værum við ekki til frá-
sagnar. Því miður.“
Þannig kemst Leifur Muller að
orði um lífið í fangabúðunum.
Hafi fangarnir verið eins og
skepnur, hvernig voru þá þeir
sem breyttu þeim í skepnur? Eftir
lestur bókarinnar er maður einna
helst á því að þeir hafi tæpast ver-
ið af þessum heimi, þvílík
grimmd birtist í framkomu þeirra
við meðbræður sína.
Leifur var eini fslendingurinn
sem lifði af fangabúðavist í
Hitlers-Þýskalandi. Annar ís-
lendingur, Baldur Bjarnason,
S.Á.F.
sagnfræðingur, lifði af vist í
Grini-búðunum í Noregi og skrif-
aði bók um þá reynslu 1945. Það
var því full ástæða til þess að skrá
frásögn Leifs á bók, frásögn sem
engan lætur ósnortinn.
Vissulega höfum við lesið
mikið um þennan niðurlæging-
artíma mannkynsins en samt sem
áður er þarft að minna aftur og
aftur á þessa sögu, það er ekki
hálf öld síðan að þessir atburðir
áttu sér stað í næsta nágrenni við
okkur. Auk þe'ss bætir þessi bók
töluverðu við skilning okkar á því
sem gerðist.
Leifur ólst upp á efnuðu kaup-
22 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 9. desember 1988
L.