Þjóðviljinn - 27.01.1989, Blaðsíða 12

ERLENDAR FRÉTTIR
Inka-
maóistar
á
vígaslóð
Liðsmenn skæruliðahreyfingarinnar Ljóm-
anda stígs fara nú ferða sinna um Perú næstum
að vild og ógna hrörlegu efnahagskerfi þess.
Líkur eru á að þeim takist að stöðva matvæla-
flutninga til höfuðborgarinnar
Perúanskir indíánar - þeir hafa litla ástæðu til stuðnings við perúanska ríkið eins og það er.
Níu ár eru liðin síðan nokk-
uð sérkennileg uppreisnar-
hreyfing, sem nefnist Send-
ero Luminoso (Ljómandi stíg-
ur), hóf hæst í dölum Andes-
fjalla skæruhernað gegn
stjórnvöldum í Perú. Undan-
farið hafa skæruliðar þessir
færst í aukana og eru nú
jafnvel taldar líkur á því að
þeim takist að valda hruni í
efnahagskerfi landsins, sem
reyndar má ekki við miklu.
Ljómandastígsliðar aðhyllast
maóismann, sem lítið fer nú fyrir
hjá því sem áður var, en þarna á
meðal afkomenda Inkanna og
þegna þeirra hefur honum að
minnsta kosti tekist að halda velli
og vel það. Skæruliðar þessir
halda sér fast við kenninguna og
veigra sér ekki við að fordæma á
sem eftirminnilegastan hátt þá,
sem frá henni falla. Þannig urðu
íbúar höfuðborgarinnar Lima
nokkuð hvumsa við morgun einn
í nóv. 1980, er þeir komu á fætur,
því að þá hékk þar hengdur hund-
ur í hverjum Ijósastaur. Guldu
hundkvikindin þess, að hug-
myndafræðingar Ljómanda stígs
höfðu skilgreint Deng Xiaoping
Kínaleiðtoga sem „hlaupahund
kapítalismans“ eftir að hann
steypti fjórmenningaklíkunni
svokölluðu, ekkju Maos for-
manns og þeim hinum. En þar eð
perúanskir aðdáendur fjórmenn-
inganna áttu þess engan kost að
hafa hendur á Deng sjálfum, hafa
þeir sennilega komist að þeirri
niðurstöðu að hengja yrði aðra
hunda í hans stað, heldur en ekki
neitt.
Höfðinginn
Fjórða sverð
Alþýða höfuðborgarinnar,
ekki ýkja fjölfróð um heimsvið-
burði, mun að vísu ekki hafa átt-
að sig fullkomlega á táknrænni
þýðingu hundadrápsins. En
Ljómandastígsliðar voru þá þeg-
ar farnir að minna á sig með öðru
móti. Sex mánuðum fyrir hunda-
hengingarnar miklu, þegar kosn-
ingar stóðu yfir í landinu, höfðu
þeir ráðist á lögreglustöð í þorpi
upp í Andesfjöllum og lagt eld að
kjörseðlakössum, sem þar voru
varðveittir. Vildu skæruliðar
með því sýna fyrirlitningu sína á
lýðræði „heimsvaldasinna". Sá
atburður er talinn marka upphaf
uppreisnar þeirra.
Leiðtogi Ljómanda stígs heitir
Abimael Guzman og er af víga-
mönnum sínum nefndur „Gonz-
alo forseti". Hann kvað hafa snú-
ist til maóisma um miðjan sjö-
unda áratuginn, er hann dvaldist
um skeið í Kina. Þá var menning-
arbyltingin svokallaða komin í
gang þarlendis. Guzman, sem
eins og vita mátti er menntamað-
ur, hafði fram að þeim tíma verið
talinn mesta meinleysisskinn,
sem öllu líklegri þótti til að verja
ævinni til grúsks á háskólabóka-
söfnum en að leggjast út á merk-
ur og skóga sem foringi óheflaðra
stríðsmanna. Menn hans tigna
hann sem „fjórða sverð komm-
únískrar heimsbyltingar", hinir
brandarnir eru þeir Marx, Lenín
og Mao. (í goðafræði maóista
fyrr á tíð voru sem kunnugt er efst
á stalli þeir fimmmenningar
Marx, Engels, Lenín, Stalín og
Mao, en hjá inkamaóistum þess-
um hafa þeir Engels og Stalín af
einhverjum ástæðum dottið upp-
fyrir.)
5000 í
„fullu starfi“
Kunnugir menn telja, að
Ljómandi stígur hafi nú á að
skipa að minnsta kosti um 5000
skæruliðum „í fullu starfi", og að
þeir njóti meiri eða minni aðstoð-
ar um 30.000 manns í viðbót. í
baráttu sinni hafa þeir í heiðri þá
meginreglu Maos formanns að
leitast fyrst við að leggja undir sig
sveitirnar, þar eð að því loknu
séu borgirnar neyddar til upp-
gjafar. Og þeim hefur orðið all-
mikið ágengt. Njósnaþjónusta
stjórnarinnar viðurkennir, að
hópar þeirra geti nú rásað næst-
um að vild um endilangt hálendi
Perú, frá norðri til suðurs. Und-
anfarna mánuði hafa þeir
unnvörpum sprengt í loft upp
orkustöðvar og verksmiðjur og
þar á ofan myrt nokkra erlenda
búfræðinga í þjónustu stjórnar-
innar, svo að þeim takist ekki að
lappa upp á landbúnaðinn fyrir
hana. Fyrir skömmu hófu skæru-
liðar aðgerðir með það fyrir
augum að stöðva matvælaflutn-
inga til Lima utan af landsbyggð-
inni. 1 þeim tilgangi hafa þeir
sprengt upp brýr og sett tálmanir
á vegi. Varnarmálaráðherra Perú
sagði fyrir skömmu, að þetta um-
sátur skæruliða um höfuðborgina
væri orðið svo alvarlegs eðlis, að
vera kynni að koma þyrfti upp
„loftbrú" til þess að sjá borgarbú-
um fyr’n brýnustu lífsnauðsynj-
um. I fyrrihluta mánaðarins fell-
du skæruliðar að minnsta kosti 35
lögreglumenn í skærum á víð og
dreif um norður- og miðhluta
landsins.
Ljómandastígsliðar vega
markvisst að atvinnulífi landsins,
eins og skilja má af framan-
skráðu, en efnahagslíf Perú er
raunar svo veikburða af öðrum
ástæðum, að líkja má því við spil-
aborg, er hrunið gæti á hverri
stundu við lítilsháttar aukaálag.
Lífskjörin þar, sem aldrei frá
komu Spánverja til landsins voru
góð, hafa undanfarið versnað.
Vaxandi neyð gerir að verkum,
að fleiri og fleiri, einkum táning-
ar, snúast í lið með skæruliðum,
margir fyrst og fremst vegna þess
að þeir sjá ekkert annað ráð sér
til framfleytingar.
Helmingur lands-
manna indíánar
Fleira er það í perúanska
samfélaginu sem gefur upp-
reisnarmönnum þessum högg-
stað á því. Nærri helmingur rúm-
lega 20 miljóna íbúa landsins eru
indíánar, sem tala mál eins og
ketsjúa og aymara, búa margir í
afskekktum fjallahéruðum, eru
örfátækir og hafa í aidaraðir verið
illa leiknir af spænskumælandi
valdhöfum og stórjarðeigendum.
Þetta hefur alið upp í þeim andúð
og tortryggni gagnvart stjórn-
völdum, og þeim stendur líklega
nokkuð á sama hvort á valdastól-
um í Lima sitja herforingjaklíkur
af venjulegri rómanskamerískri
gerð eða stjórnir, sem kenna sig
við lýðræði. Ljóst er, að árangur
Guzmans og hans manna byggist
ekki hvað síst á því, að þeim hef-
ur tekist að afla sér verulegs fylgis
meðal indíána. Aðrir indíánar,
sem kannski er ekkert um skæru-
liða, styðja þá af ótta við þá og/
eða sökum þess, að þeir láta sér
örlög núverandi valdhafa í Iéttu
rúmi liggja.
íbúar héraða þeirra, þar sem
skæruliðar eru athafnasamastir,
hafa oft lent í slæmri klemmu
milli þeirra og hers og lögreglu
stjórnarinnar. Báðir aðilar drepa
gjarnan eða kvelja það fólk, sem
þeir gruna um að vera sér mót-
snúið, og þarf oft ekki mikið til.
Það er að vísu margra mál, að
herinn og lögreglan séu drjúgum
stórtækari í drápum og hryðju-
verkum á grunuðum eða mögu-
legum andstæðingum en skæru-
liðar eru, enda er það svo, að þótt
Perú eigi nú að heita lýðræðisríki,
þá eru téðar stofnanir þess ekki
sagðar hóti mannúðlegri en her-
og lögreglulið einræðisrikja þar í
álfu. Samkvæmt skýrslum Per-
ústjórnar hafa um 15.000 manns
verið drepnir í viðureign hennar
við skæruliða, en hærri tölur í því
sambandi hafa heyrst nefndar.
Félagslegt
sprengiefni
Til Lima þyrpist úr sveitunum
það fólk, sem vegna örrar fólks-
fjölgunar getur ekki séð sér þar
farborða, og er það sama sagan
og víðast hvar annarsstaðar úr
þriðja heiminum. Nú eru borgar-
búar um sex miljónir talsins.
Mikill hluti þess fjölda er illa
fóðraður fyrir, og nærri má geta
hvílíkt félagslegt sprengiefni
hann gæti orðið, ef tæki fyrir að-
flutninga til borgarinnar.
í frumskógunum í austurhluta
landsins, sem liggja að landa-
mærum Brasilíu, er ræktað mikið
af kókalaufi því sem kókaínið,
sem eiturlyfjahringar smygla víða
um heim, er unnið úr. í þeim hér-
uðum hefur Ljómandi stfgur und-
anfarið náð verulegum ítökum.
Perúönsk stjórnvöld segja hann
fjármagna baráttu sína með því
að láta þessa búgrein afskipta-
lausa, gegn ríflegu skattgjaldi frá
kókaínhringunum. Ekki er hægt
að fullyrða hvað hæft sé í því, þar
eð téð stjórnvöld eru vitaskuld
ekki hlutlaus aðili, þegar um
þessa seigu og illvígu andstæð-
inga þeirra er að ræða.
Dagur Þorleifsson.
('Vi
JÆNNARA
_HASKÓLL
ÍSLANDS
Laust starf við
Kennaraháskóla íslands
Laust er til umsóknar starf endurmenntunarstjóra
við Kennaraháskóla íslands. Endurmenntunar-
stjóri hefur í umboði rektors og skólaráðs umsjón
með endurmenntun á vegum skólans; vinnur að
stefnumótun og stýrir daglegri framkvæmd, sbr.
ákvæði í lögum um Kennaraháskólann.
Umsækjendur skulu hafa staðgóða reynslu af
kennslu og skólastarfi. Þeir skulu hafa fullgilt há-
skólapróf og kennsluréttindi.
Ráðning er frá 1. september 1989 og er til tveggja
ára.
Laun skv. launakerfi opinberra starfsmanna.
Umsóknir ásamt ítarlegri greinargerð um nám og
störf þurfa að berast til Kennaraháskóla íslands
v/Stakkahlíð, Reykjavík, fyrir 20. febrúar 1989.
Rektor
FRÁ MENNTAMÁLARÁÐUNEYTINU:
Lausar stöður við framhaidsskóla
Að Fósturskóla íslands vantar stundakennara í
sálfræði.
Umsóknarfrestur er til 5. febrúar næstkomandi.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og
fyrri störf sendist skólameistara.
Menntamálaráðuneytið
12 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 27. janúar 1989