Þjóðviljinn - 07.07.1989, Qupperneq 4

_________Ásmundur Stefánsson forseti
Samstarf vi
eróhjá
Kaupin á Útvegsbankanum,
sem undirrituð voru á Kjarvals-
stöðum fyrir viku, hafa verið
umdeild á ýmsum vígstöðvum.
Sumir hafa gagnrýnt viðskipta-
ráðherra fyrir að láta bankann á
spottprís. Sú gagnrýni sem hef-
ur komið frá mönnum innan
verkalýðshreyfingarinnar hefur
Hverju svararðu þessari full-
yrðingu Björns Grétars?
• „Styrkur verkalýðshreyfingar-
innar á fjármagnsmarkaði er
reyndar fyrst og fremst í lífeyris-
sjóðakerfinu þar sem samstarf
við höfuðandstæðingana er óhjá-
kvæmilegt. En ég held það sé rétt
að ég byrji á því að gera grein
fyrir því af hverju við tökum
ákvörðun um að standa að þessu
samstarfi um nýjan banka. Al-
þýðubankinn var stofnaður 1971.
Áður starfaði Sparisjóður al-
þýðu. Það vantar hins vegar
mikið á að bankinn hafi náð þeim
umsvifum sem við hefðum viljað
og nauðsynleg eru til þess að
veita einstaklingum fullnægjandi
þjónustu og vera lífeyrissjóðun-
um sá styrkur sem þurfti. í dag er
3,5% innlána bankakerfisins í
Alþýðubankanum. Hann er þá
minni en tveir stærstu sparisjóð-'
irnir.
Nýr sameinaður banki væri
með 28-29% heildarinnlána
bankanna. Þar eiga einstakling-
arnir að geta fengið meiri þjón-
ustu og þeir fá hana víðar en í
Alþýðubankanum í dag. Þar get-
um við þjónustað atvinnulífið og
þar getum við komið upp öflugri
þjónustu fyrir lífeyrissjóðina.
Það verða keifisbreytingar í
bankakerfinu hvort sem við
tökum þátt í þeim eða ekki. Sú
hagræðing sem fylgir mun þreng-
ja að litlum einingum eins og Al-
þýðubankanum.
Afkoma bankans hefur verið
góð síðustu tvö árin. Bankinn á
því ekki við neina erfiðleika að
etja. Einmitt þess vegna getum
við horft yfirvegað til framtíðar-
innar. Þegar við berum saman
kostina, annars vegar lítil eining
með takmarkaða getu og hins
vegar stór banki með mikla
þjónustumöguleika, veljum við
að vera þátttakendur í kerfis-
breytingunni og vera gerendur en
ekki áhorfendur.
Við viljum móta starfshætti
hins nýja banka og knýja á um
hagræðingu og draga úr vaxta-
muni. Með þátttöku erum við að
sækja á og auka ítök okkar.“
Innan verkalýðshreyfingarinn-
ar hafa menn horft til Samvinnu-
bankans þegar talað hefur verð
um sameiningu Alþýðubankans
við aðra banka og hafa jafnvel
talað um samþykktir Alþýðusam-
bandsins þar að lútandi. Hvers
vegna var ekki kannað hvort
verkalýðshreyfingin gaeti keypt
hlut Sambandsins í Samvinnu-
bankanum?
„Það er töluverður misskiln-
ingur í þessu. í fyrsta lagi eru eng-
ar ályktanir um samstarf við einn
frekar en annan. Ég veit ekki til
þess að neinar ályktanir hafi ver-
ið gerðar á vettvangi Alþýðu-
sambandsins um bankasamruna
núna, en hins vegar ótal ályktanir
í gegnum tíðina um hagræðingu í
bankakerfinu og lækkun á vaxta-
mun. Á aðalfundi Alþýðubank-
ans var aftur á móti samþykkt að
ræða m.a. við Samvinnubank-
ann. Það var hins vegar ekki
bundið við hann. Við höfum átt
viðræður við bankaráð Samvinn-
ubankans. Ég held að menn verði
að gera sér grein fyrir því að Sam-
vinnubankinn hefur ekki verið til
sölu. Það eru mjög eðlilegar
ástæður fyrir því. I fyrsta lagi er
ljóst að Sambandið er gífurlega
stór skuldari í Landsbankanum.
Skuldari sem hefur átt í mjög
miklum erfiðleikum að undan-
förnu. Þannig að það eru miklir
hagsmunir bæði fyrir Landsbank-
ann og Sambandið að grynnka á
þessum skuldum. Þar eru sér-
stakar forsendur fyrir kaupum og
sölu sem ekki eru annarsstaðar.
Við það má bæta að útibúakerfi
Samvinnubankans fellur mjög
saman við útibúakerfi Lands-
bankans þannig að það er hægt að
ná mikilli hagræðingu með sam-
einingu Landsbankans og Sam-
vinnubankans. Ég reikna með að
menn meti slíkt líka þegar þeir á
þessum vígstöðvum báðum eru
að skoða á hvaða verðlagi þeir
geti keypt og selt. Það er af þess-
um ástæðum skiljanlegt að það
hefur aldrei verið til umræðu að
selja eignarhlut Sambandsins i
Samvinnubankanum til neins
annars aðila en Landsbankans."
Óttast verkalýðshreyfingin
ekki að fara í samvinnu við risa
eins og Iðnaðarbankann og Versl-
unarbankann, sem eru mun
stærri bankar en Alþýðubank-
inn? Að hún verði hreinlega
gleypt?
„Ut af fyrir sig má segja að í
samstarfinu verður stærð fortíð-
arinnar ekki ráðandi. Það sem
skiptir máli er hver verður stærð
þessara aðila og staða í samstarfi
sín á milli í nýjum banka. Við
höfum miðað við það að vera jafn
stórir eignaraðilar og þeir eru
hvor um sig Iðnaðarbankinn og
Verslunarbankinn. Við göngum
því til samstarfs við þá á jöfum
forsendum. Það mun ganga eftir
ef undirtektir verða jákvæðar
þegar að hlutafjárútboði kemur
hjá okkur. Við erum ekki að sam-
einast á þeim stærðarforsendum
sem eru í rekstri bankanna í dag.
Við erum að stórauka okkar hlut.
Auðvitað er það alveg ljóst að í
samstarfi með öðrum ráða menn
sér ekki eins og þeir ráða sér þeg-
ar þeir eru einir og sér. Þá skulum
við bera saman: Við erum annars
vegar að tala um lítinn banka
með 3,5% af innlánum banka-
kerfisins og við erum hins vegar
að tala um banka sem verður með
28-29% af innlánum. ítökin sem
stærðin gefur möguleika á eru
auðvitað mjög mikil. Það er alltaf
óöryggi í samskiptum við aðra.
Það er þó tvennt sem treystir
okkar stöðu í þessum sam-
skiptum. Annað er eignarhlutur-
inn, en miðað er við að hann
verði jafn hjá öllum bönkunum.
Hitt eru þeir viðskiptahagsmunir
sem eru fyrir bankann í því að
viðhalda góðum samskiptum.
Stéttarfélögin og lífeyrissjóðirnir
skipta auðvitað mjög miklu máli í
því sambandi, í lífeyrissjóðnum
eru verkalýðsfélögin og atvinnu-
rekendur samstarfsaðilar og báð-
ir með aðstöðu til þess að beita
neitunarvaldi, því það er jöfn að-
ild þessara aðila í stjórn sjóð-
anna. Samstarf við atvinnurek-
endur er þannig til staðar í líf-
eyrissjóðunum. Það samstarf er
ekki að verða til með þessari
bankasameiningu. Þessir aðilar
verða að koma sér saman um
hvemig eigi að hagnýta fjármun-
ina. Þess vegna má kannski segja
að einmitt samsetning eignaraðil-
anna gefi þessum nýja banka sér-
stakar skyldur gagnvart lífeyris-
sjóðunum."
Er það fyrst og fremst vegna
lífeyrissjóðanna að verkalýðs-
hreyfingin talar um að hún þurfi
að hafa sterkan banka sem bak-
hjarl?
„Það er mín skoðun vegna þess
að aðild verkalýðshreyfingarinn-
ar að fjármagnsmarkaðinum er
fýrst og fremst í lífeyrissjóðakerf-
inu. Það er fyrst og fremst á þeim
vettvangi sem við höfum mikil
fjármálaumsvif og það skiptir
okkur því mjög miklu máli að
treysta forsendur lífeyrissjóð-
anna til að koma sínu fé í góða
ávöxtun. Eign lífeyrissjóðanna er
ellilífeyrir sjóðfélaganna.“
Frjáls Verslun heldur því fram
að verkalýðshreyfingin eigi 60
mifjarða í sjóðum og eignum. Er
það rétt?
„Ég hef ekki hugmynd um
hvort sú tala er sú rétta. En ég
veit að verkalýðsfélögin eiga
sjóði og fasteignir. Flest verka-
lýðsfélögin eru með nokkuð
sterka félagssjóði. Þá eiga verka-
lýðsfélögin orlofs- og sjúkra-
sjóði. Verkalýðsfélögin eru aðil-
ar að lífeyrissjóðunum. Þegar
þetta allt er tekið saman erum við
að tala um mjög miklar fjárhæð-
ir. Ég ætla ekki að fara með neina
tölu í því sambandi, því ég veit
ekki hver hún er.“
Elías Björnsson formaður Sjó-
mannafélags Vestmannaeyja hef-
ur sagt að það séu bara toppamir
innan verkalýðshreyfingarinnar
sem ráða förinni og síðan komi
þeir og stilli smáfuglunum upp
við vegg, eins og hann orðaði það.
Hverju svararðu þessari gagn-
rýni frá verkalýðsforingja á
landsbyggðinni?
„Það er nú sennilega erfitt að
stilla fuglum upp við vegg. En
auðvitað höfum við reynt að gefa
fólki kost á því að fylgjast með.
Það var gerð grein fýrir því á að-
alfundi Alþýðubankans í apríl,
að viðræður hefðu verið í gangi
um samstarf og hugsanlega sam-
einingu við aðra banka. Þá var
fyrst og fremst um að ræða samtöl
við Verslunarbankann. Það er
auðvitað ljóst að í samskiptum af
þessu tagi hljótum við alltaf fyrst
og fremst að hafa samband við
stærstu eignaraðila bankans.
Viðræður um þessi mál geta
aldrei verið í fjölmiðlum. Við
höfum hins vegar reynt að gera
grein fyrir gangi mála eftir því
sem við höfum haft aðstöðu til og
ég held að það sé ekki sanngjamt
að ásaka okkur um að hópar eða
einstaklingar hafi verið snið-
gengnir í þessu máli enda héldum
við ótal marga fundi með stjóm-
um félaga, fyrst og fremst stærri
aðilunum, þar sem við gerðum
grein fyrir þeim möguleikum sem
fyrir hendi væru í samskiptum
þessara þriggja aðila sem síðar
urðu sammála um að gera samn-
ing um kaup á Útvegsbankanum.
Eftir það höfum við líka rætt við
stjórnir ýmissa félaga en höfum
ekki náð því að fara um allt
landið, enda gekk þetta hratt
fyrir sig.“
Þessi gagnrýni sem hefur kom-
ið fram, t.d. í Vestmannacyjum,
er ástæðan ekki að hluta til sú að
menn óttast um viðskipta-
hagsmuni sína, þar sem Utvegs-
bankinn hefur verið sterkur í
Eyjum?
„Ég hugsa að það sé alveg rétt
að hjá sjávarútvegsmönnum eru
víða töluverðar áhyggjur af því
að Útvegsbankinn muni ekki
4 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 7. júlí 1989