Þjóðviljinn - 21.04.1990, Síða 25

Kvikmynd
á að koma
frá hjartanu
Clausen og Petersen: An stemmningar
og heiðarleika er myndin steindauð
...Höfum tuttugu ára reynslu í að vera verstir!
- Okkur fannst tilvalið að byrja
vorið á íslandsferð, segja dönsku
fjöllistamennirnir Erik Clausen og
Leif Sylvester Petersen. Þeir eru
hingað komnir í tilefni af danskri
kvikmyndaviku, sem hefst í
Háskólabíói í dag og segjast hafa
orðið tilbreytingunni fegnir. - Við
höfum staðið í ströngu undanfar-
ið, segja þeir, - erum nýkomnir
úr sex mánaða törn með söng-
leik, sem hefur gengið fyrir fullu
húsi í Kaupmannahöfn frá því í
september. Áttugasta sýningin
og sú síðasta var fyrir rúmri viku,
en nú fer aðeins að hægjast um.
Clausen og Petersen unnu
saman að tveimur myndanna,
sem sýndar verða á danskri kvik-
myndaviku: Karlinum íTunglinu
(Manden i mánen) og Tarzan -
Mama mia. Karlinn íTunglinu er
frá árinu 1986 og margverð-
launuð, fékk meðal annars
dönsku Bodil verðlaunin 1986 og
Tarzan - Mama mia er ný barna-
og fjölskyldumynd, gerð 1989.
Clausen er leikstjóri og hand-
ritshöfundur beggja myndanna
en Petersen gerði leikmynd fyrir
Karlinn í Tunglinu og fór með eitt
af aðalhlutverkunum í Tarzan -
Mama mia. Við upphaf fslands-
dvalarinnar sýndu þeir þó á sér
aðra hlið því á miðvikudags-
kvöldið voru þeir með skemmtun
í Norræna húsinu og sýndu þar að
eigin sögn það alversta, sem
danskur kúltúr hefur uppá að
bjóða.
- Okkur fannst alveg tilvalið
að grípa tækifærið, segja þeir.
- En þetta er líka gert af útsjón-
arsemi því þegar fólk hefur séð
okkur troða uppi með það al-
versta sem til er í dönskum kúltúr
getur samanburðurinn aðeins
orðið kvikmyndunum í vil.
- Samvinna okkar hófst fyrir
einum tuttugu árum þó auðvitað
höfum við ekki bara unnið saman
allan þann tíma. En saman höf-
um við í gegnum árin verið með
skemmtanir, gefið út plötur, gert
söngleiki og leiksýningar og unn-
ið að kvikmyndum. Ætli það
megi þó ekki segja að þessi dag-
skrá okkar með því versta, sem
danskur kúltúr hefur uppá að
bjóða sé mikið til það sem við
höfum gengið út frá í okkar sam-
vinnu.
- Hvernig við vitum að við
erum verstir? Einfaldlega vegna
þess að við höfum tuttugu ára
reynslu í að vera það. Og það
vantar svosem ekki að aðrir hafi
reynt að leika það eftir okkur, en
slíkt kemur fyrir ekki. Aðrir
skemmtikraftar eru of uppteknir
af sjálfum sér til að geta gert
svona hluti. í þessum bransa
verða menn að hafa fjarlægð á
það sem þeir eru að gera og um-
fram allt kunna að gera gys að
sjálfum sér.
- Við hæðumst ekki að fólki en
við leggjum okkur fram um að
sýna það stóra í því smáa. Við
erum nefnilega þeirrar skoðunar
að það sé tóm tjara að vera alltaf
að berjast við að ná lengra í líf-
inu. Menn eru alltaf að burðast
við að sanna sig en hvers vegna
læra þeir ekki að lifa lukkulegir
með sína bæklun? Sjáðu til, á
skemmtuninni leikum við tvo
karaktera, annan kláran og hinn
svona frekar takmarkaðan. Sá
klári fer með öll völd í sýningunni
en það er sá heimski, sem fær
samúð áhorfenda og svo geta
menn sjálfir séð hvort er eftir-
sóknarverðara!
Danmörk f rá öðru
sjónarhorni
- Þessartvær myndir, Karlinn í
Tunglinu og Tarzan - Mama mia
eru geysilega ólíkar, segir
Clausen. - Karlinn í Tunglinu er
mjög expressjónísk mynd. Þar er
ekki mikið talað heldur er megin-
áherslan á að ná fram tilfinning-
unni bæði með myndum og tón-
list. Tónlistin er eftir sænska
popparann Robert Broberg eða
Robben, sem þið kannist kannski
við hér á landi og Leif, sem líka er
listmálari, gerði leikmyndina.
- Þetta er ástarsaga, sögð frá
sjónarhorni manns, sem hefur
myrt konuna sína og hefur setið
inni í sextán ár. Þegar hann er
látinn laus reynir hann að finna
dóttur sína, því það sem skiptir
hann máli er að hún fyrirgefi hon-
um, en hún getur hinsvegar að-
eins séð í honum morðingja móð-
ur sinnar. Og svo leiðir þetta allt-
saman til einhvers konar niður-
stöðu, sem má segja að sé um leið
mín eigin um lífið og tilveruna.
Þeir eru sammála um að Karl-
inn í Tunglinu sé mynd sem sýni
mönnum allt aðra hlið á Dan-
mörku en yfirleitt sé gert í dönsk-
um kvikmyndum: - Við sýnum
ykkur eitthvað annað en afmæli
drottningarinnar, dönsk huggu-
legheit og allt í góðu gengi, segja
þeir. - Hér sjáum við Danmörku
út frá sjónarmiði manns, sem er
hræddur og einmana. Honum
hefur verið útskúfað og það eru
ekki margir sem vilja kannast við
hann, hans heimur er fátækra-
hverfið og við kynnumst því út frá
sjónarmiði hans.
- Tarzan - Mama mia er af allt
öðrum toga, en hún sýnir líka
aðra hlið af Kaupmannahöfn en
flestir útlendingar þekkja. Þetta
er barna- og fjölskyldumynd,
sem gerist í fátækrahverfi
Kaupmannahafnar og er sögð út
frá sjónarmiði tíu ára stúlku-
barns, sem reynir að láta drauma
sína rætast. Litlar stúlkur geta
nefnilega yfirleitt komið fram
vilja sínum þó aðstæður séu
óhagstæðar, þær eru svo ósköp
sætar, alveg eins og litlir englar
og þegar viljinn er fyrir hendi
geta þær fengið fólk til að gera
ótrúlegustu hluti bara með því að
brosa blítt.
- Þetta er eins konar ævintýri
með raunsæju ívafi, segir
Clausen. - Sú veröld sem við
kynnumst er veröld barns í fá-
tækrahverfi stórborgarinnar og
ég reyndi að sjá þessa veröld út
frá því sjónarmiði þegar ég skrif-
aði handritið. - Krakkarnir lifa
sínu lífi mikið útá götu og þeir
fullorðnu sem þeir hitta fyrir eru
að meirihluta gamalt fólk eða
rónar og Leif leikur einmitt einn
slíkan.
- Þegar við kynntum Tarzan -
Mama mia á kvikmyndahátíðinni
í Berlín núna í febrúar töluðu
Austurþjóðverjarnir um að þessa
veröld þekktu þeir. Þeir komu til
okkar og spurðu hvort Kaup-
mannahöfn væri virkilega svona
lík Austur-Berlín. En þó um-
hverfið geti kannski virkað
neikvætt er þetta alls ekki saga
um vonleysi, heldur einmitt um
það hvernig draumar geta ræst þó
fátt bendi til þess að slíkt geti
gerst.
- Báðum þessum myndum
hefur verið tekið geysilega vel.
Karlinn í Tunglinu hefur reyndar
aðeins gengið í bíóum í stærri
bæjum íDanmörku, en hún hefur
gengið mjög vel utan Danmerkur
og nú hefur bandarískur aðili
keypt dreifiréttinn á myndinni.
Tarzan - Mama mia hefur gengið
í sama bíóinu í Kaupmannahöfn
frá því í september, og það eru
vissulega meðmæli. Það var ekki
opnað fyrir sölu á þeirri mynd til
annarra landa fyrr en í Berlín í
febrúar, en hún hefur nú þegar
verið seld til flestra landa vestur
Evrópu.
Stemmningin
skiptir mestu
Hvernig pluma danskar kvik-
myndir sig á alþjóðlegum mark-
aði?
- Við getum ekki kvartað,
danskar myndir ganga yfirleitt
vel í flestum löndum Evrópu, líka
nú, þó það sé kreppa í danskri
kvikmyndagerð. Við erum kom-
in niður í að gera fimm myndir á
ári vegna niðurskurðar hins opin-
bera og það er allt, allt of lítið. En
þá er kannski kominn mögu-
leikinn fyrir ykkur íslendinga að
ná okkur í kapphlaupinu.
- En þó samkeppni um styrki
sé nú mikil á milli danskra kvik-
myndaleikstjóra standa þeir sam-
an og það hefur sitt að segja. Eins
byggjum við á sterkri hefð í
danskri kvikmyndagerð, að vísu
hefð sem er orðin til meira eða
minna fyrir tilviljun, en má rekja
til Nordisk film, - allt aftur til
þöglu myndanna. Við höfum
mikla frásagnarhefð í kvikmynd-
um, hefð fyrir súbjektífum mynd-
um þar sem sagan er sögð frá
hjartanu en ekki utan frá í ein-
hvers konar fréttastíl.
- Það er kannski gamaldags
viðhorf, en okkur finnst skipta
mestu að hlutirnir komi frá hjart-
anu. Þegar við gerum myndir
byrjum við ekki á skoðanakönn-
un til að komast að því hvað fólk
vilji helst kaupa, heldur göngum
við út frá hugmynd að sögu sem
okkur langar til að segja. Bestu
myndirnar eru nefnilega ekki þær
sem eru fréttnæmastar hverju
sinni. Það er stemmningin, sem
skiptir mestu og hún er einmitt
það sem er erfiðast að ná fram í
kvikmynd En án stemmningar-
innar er myndin,steindauð.
- En einmitt vegna þess að við
höldum í okkar hefð gera þessar
fáu dönsku myndir, sem nú eru
gerðar, það gott í restinni af ver-
öldinni. Þetta eru heiðarlegar
myndir og það líkar fólki. Það er
líka ástæðan fyrir því að við
stöndum okkur vel gagnvart
bandarískum kvikmyndum, sem
gjarnan eru gerðar í því augna-
miði að vera seldar út á kyniíf,
stríð eða eitthvert eitt ákveðið
þema, sem markaður er fyrir ein-
mitt þá. En slíkar myndir vantar
þennan hreina tón heiðarleikans.
Fólk finnur að þær koma ekki frá
hjartanu.
Hvað er framundan? - Önnur
kvikmynd?
- Það er nóg vinna framundan
hjá okkur báðum, segir Clausen.
- Leif málar og ég ætla að ljúka
við verkefni sem ég er að vinna
fyrir Danska sjónvarpið. Ég veit
ekki hvenær ég geri næstu kvik-
mynd, kvikmyndagerð á ekki að
hafa sem fasta vinnu heldur gerir
maður mynd þegar maður hefur
brennandi löngun til þess.
- Kvikmyndin á að vera
eitthvað sem maður verður að
gera, segir Petersen. - Þegar hún
er orðin að einhverju sem verður
að hrinda í framkvæmd er tíminn
kominn, ekki fyrr. - En annars
erum við báðir á kafi í vinnu og
þannig séð erum við líkir íslend-
ingum. Okkur er sagt að hér séu
menn yfirleitt í fleiri en einni
vinnu.
Hvað með skemmtanir? Ætlið
þið bara að hafa þessa einu hér að
þessu sinni?
- Já, í þetta sinn verður bara
þessi eina. En við gætum komið
aftur!
LG
Laugardagur 21. apríl 1990 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 25