Þjóðviljinn - 18.05.1990, Blaðsíða 17

Stjómun á drykkju ekki raunhæf
Alkóhólistar hafa borið skaða af að vera sagt að þeir
geti lært að drekka segir Þórarinn Tyrfingsson yfir-
læknir á Vogi
sér“ sagði Þórarinn. „Sááfengis-
sjúki hefur það (sér að hann get-
ur ekki drukkið áfengi sér að
skaðlausu og hann hefur það
einnig í sér að hann getur ekki
haldið sig frá áfengi.
Þróunarferill þessa sjúkdóms
er nokkuð langur og það eru
margir þættir sem spila inn í
hann. Þegar endanlega sjúk-
dómsmyndin er komin hefur
ýmslegt farið úrskeiðis: Líkam-
legir hlutir, andlegir hlutir og fé-
lagslegir hlutir. Það er hægt að
sýna fram á það að einstaklingur-
inn er ekki eins og hann á að sér
að vera þegar litið er á þessa
hluti. Hann getur ekki notið sín.
Þess vegna er þetta sjúkdómur
sem hefur skapast.
Gamlar
hugmyndir
Hugmyndin um að hægt sé að
kenna alkóhólistum að stjórna
sinni drykkju er ekkert ný. Menn
reyndu að venja alkóhólista af
drykkjuskap með rafstuðum og
öllu mögulegu í þá veru hér áður
fyrr. Það tókst ekki. Nýjustu
rannsóknir segja okkur það að
þarna er um að ræða þætti sem
varla er hægt að útskýra sem
lærða hegðun. Það er ekki hægt
að útskýra það sem lærða hegðun
þegar frumuhimnur í heila alk-
óhólista hafa breyst, þegar boð-
efnabúskapur þeirra hefur breyst
og jafnvel það sem nýjustu rann-
sóknir eru að sýna: Að litningar
þeirra séu öðruvísi en annars
fólks.
Ef einn þáttur sjúkdómsins
byggist á því að sjúklingurinn get-
ur ekki, lyfjafræðilega séð, farið
með áfengi þá segir það að ekki
er hægt að breyta þar um með
einhvers konar þjálfun. Það er
ekki hægt að breyta frumuhimn-
um og efnafræði heilans með
þjálfun. Þessir þættir eru ekki
undir stjórn viljans. Þannig er
ekki hægt að gefa manni LSD og
segja við hann: „Farðu hóflega
með það.“
Getum ekki
útskýrt
löngunina
í grein sinni talar Ævar Árna-
son um að sjúkdómsskilgreining-
in byggist ekki á raunvísindum.
Ég vil benda honum á það að
sálarfræði byggist ekki á raunvís-
indum og þar stendur alltaf hníf-
urinn í kúnni með það að við get-
um ekki skýrt einn þátt alkóhól-
ismans frá raunvísindalegu sviði
þó við getum útskýrt aðra þætti á
þann veg. Við getum ekki útskýrt
af hverju áfengissjúklingur, sem
ekki er drukkinn, fyllist skyndi-
lega knýjandi löngun til að byrja
að drykkju að nýju þegar verst á
stendur. Það er ekki hægt frekar
en við getum útskýrt út frá raun-
vísindum hvenær maður er þung-
lyndur og hvenær latur.
Þegar talað er um að námskeið
í stjórn á drykkju skili árangri þá
er vandamálið það að menn hafa
gefið út rannsóknir sem sýna góð-
an árangur þegar fólki hefur ver-
ið fylgt eftir í nokkra mánuði.
Það hefur hins vegar komið í ljós
þegar farið er ofan í saumana á
þessum rannsóknum og fólki
fylgt eftir lengur, að þá er þessi
árangur ekki eins glæsilegur og
sagt er.
Ég vil líka benda á það, að í
Bandaríkjunum, þar sem menn
eru komnir einna lengst á þessu
sviði, er ekki nein stofnun svo ég
viti til, sem kennir fólki að
drekka.
í öðru lagi er tekið skýrt fram í
nýjustu útgáfu textabókar okkar í
lyflæknisfræðum sem við læknar
styðjumst mest við, að að svo
stöddu sé sá möguleiki til með-
ferðar á áfengissjúklingum að
kenna þeim að drekka, ekki
raunhæfur. Það séu engar rann-
sóknir sem bendi til þess að þetta
sé raunhæfur möguleiki og þær
vonir sem hafa veriö bundnar við
hann um tíma séu ekki fyrir hendi
í dag.
Sjúkdómshug-
takió ekki
óbreytanlegt
í grein sinni segir Ævar að það
sé einkum á sviði atferlisvísinda
sem þekking og skilningur á mis-
notkun hefur vaxið verulega á
síðustu árum. Ég vil í því sam-
bandi benda á að það er einkum á
sviði lífeðlisfræði og lyfjafræði
sem þekking og skilningur á áf-
engissýki og annarri vímuefna-
neyslu hefur vaxið á síðasta ára-
tug.
Okkar skjólstæðingar eru allir
búnir að reyna út í ystu æsar að ná
stjórn á drykkjunni áður en þeir
leita til okkar þannig að það er
mjög slæmt ef alkóhólistum er
talin trú um að þeir geti drukkið.
Ég hef aldrei vitað til þess að
neinn alkóhólisti hafi borið skaða
af því þó honum væri sagt að
hann geti ekki drukkið. Ég hef
aftur á móti vitað til þess að
margir hafa beðið skaða af því að
vera sagt að þeir geti drukkið.
Þegar því er haldið fram að við
alhæfum um drykkjusjúklinga og
veitum þeim ekki meðferð sem
miðast við hvern einstakling þá
verð ég að svara því á þann hátt
að menn gera sig oft seka um að
tala um hugmyndir okkar og að-
ferðir án þess að hafa kynnt sér
þær í raun og veru. í þessarri
greinÆvars ert.d. vitnaðí Jellin-
ek sem var upphafsmaður hug-
myndarinnar um sjúkdómsskil-
greininguna. Auðvitað eiga hug-
myndir okkar upptök sín í
gömlum fræðum en þær hafa
breyst mjög mikið síðan og við
höfum tekið inn nýja þætti. Okk-
ar sjúkdómshugtak er ekki
óbreytanlegt hugtak.“
-vd.
Er áfengismisnotkun sjúkdóm-
ur eða ávani? Við leituðum til
Þórarins Tyrfingssonar yfir-
læknis á sjúkrastöðinni Vogi og
báðum hann að segja sitt álit á
grein Ævars Árnasonar sálfræð-
ings í tímaritinu Geðvemd.
„Áfengisdrykkja er ekki alltaf
sjúkdómur og því verða menn að
átta sig á. En sjúkdómur er ekki
alltaf það sem maður fær, heldur
það sem maður hefur og er með í
Þórarinn Tyrfingsson: Boðefnabúskap í heilafrumum og afbrigðilegum
litningum verður ekki breytt með breyttri hegðun.
í bitaformi en traustur sem fyrr
MUNDU EFTIR OSTINUM