Þjóðviljinn - 07.09.1990, Qupperneq 7

Bush ávarpi
íraskan almenning
Latif Nassif al-Ja$sem, upplýs-
ingaráðherra Iraks, bauð
Bush Bandaríkjaforseta í gær að
ávarpa landsfólk í írak í sjón-
varpi ríkisins, að sögn INA,
fréttastofu íraks. Hefur Bush
þegið boðið og segist hafa ákveð-
inn boðskap að flytja írökum.
Al-Jassem vék að sögn INA að
ummælum Bush þess efnis, að
Saddam Hussein íraksforseti
hefði verið rækilega kynntur af
bandarískum sjónvarpsstöðvum
undanfarið, svo og það sem hann
hefði að segja. Gat Bush þess um
leið að hann vildi gjarnan fá tæki-
Bush - fær að skýra málstað sinn
fyrir alþjóð í (rak.
færi til að kynna almenningi í írak
skoðanir sínar. Er svo að heyra
að íraksstjórn hafi tekið hann á
orðinu.
Að sögn Marlins Fitzwater,
talsmanns Hvíta hússins, ætlar
Bush að semja ávarpið til íraka
næstu daga og verður því síðan
komið í hendur íraska upplýsing-
amálaráðherrans. í ávarpinu
hyggst Bush útskýra fyrir alþjóð í
írak viðhorf Bandaríkjanna í
Persaflóadeilunni og rekja ástæð-
ur til þess að þau sendu her til
Saúdi-Arabíu.
Þetta tilboð til Bush þykir
nokkur frétt og er líklegt að með
því sé íraksstjórn að reyna að
bæta álitið á sér erlendis.
Bandaríkjastjórn hefur látið
útvarpa skilaboðum til landa
sinna í Kúvæí> um 2200 talsins,
um að halda þar kyrru fyrir þang-
að til, samkomulag takist við Ir-
aksstjóm um að flytja þá úr landi
flugleiðis. íraksstjórn heldur enn
fast við að aðeins konur og börn
meðal þessa fólks, um 1200 að
tölu, fái að fara úr landi, en
bandaríska utanríkisráðuneytið
segist leggja áherslu á að fá íraka
til að leyfa fólki þessu öllu að
fara.
Ætlar að hlaupa eftir Kínamúr
Sally Perdue, fegurðardrottning bandarfska fylkisins Arkansas 1958
og nú rúmlega fimmtug, segist ætla að „hlaupa, ganga og skríða“ eftir
Kínamúrnum mikla frá einum enda til annars, en það er 3460 km leið.
En kínversk ferðamálayfirvöld vilja að hún borgi þeim 87.000 dollara
fyrir að fá að gera þetta, þar eð talsverður kostnaður verði við fylgd,
sem yfirvöldin telja sér skylt að sjá henni fyrir. Sally segist ekki vera rík
og afsegir að borga, en ætlar að leggja af stað eftir múmum á sunnu-
dag, hvað sem Kínverjar segi. Hún segir aðeins handtöku eða dauða
geta stöðvað sig.
Sammála um að vera ósammála
Viðræðum forsætisráðherra Norður- og Suður-Kóreu, þeim fyrstu í
sögu ríkjanna, lauk í gær með því að þeir urðu sammála um að vera
ósammála um fle/st, eins og það er orðað í Reutersfrétt. En sögulegt
þykir út af fyrir sig að svo háttsettir ráðamenn ríkjanna skuli yfirhöfuð
hafa ræðst við. Viðræðumar fóm fram af vinsemd, sem líka er vem-
legur árangur í samskiptum ríkjanna. Samkomulag varð a.m.k. um að
halda viðræðum áfram innan tíðar.
Hengingar í helgri borg
48 menn voru hengdir í gær í Mashad, helgustu borg írans sem er í
norðausturhluta landsins. Höfðu þeir allir verið sekir fundnir um
smygl og sölu á eiturlyfjum, að sögn Teheranblaðsins Kayhan. 152
menn hafa verið teknir af lífi fyrir þessháttar afbrot þarlendis það sem
af er árinu, sem er lítið hjá því sem var s.l. ár, en þá vom næstum 1000
manns teknir af lífi í íran af þessum sökum.
Listaverkaþjófnaður
Þjófar bratust í fyrrinótt inn í íbúð í háhýsi í Cannes, Frakklandi, og
stálu 19 málverkum í háum verðflokki, þar á meðal eftir Picasso, Van
Gogh, Renoir, Modigliani, Toulouse-Lautrec, Degas og Manet. Mál-
verkin era metin á tvær miljónir dollara samanlagt. Sá sem í íbúðinni
bjó geymdi listaverkin fyrir föður sinn, sem er á sjúkrahúsi. Þau hafa
lengi verið í eigu fjölskyldunnar.
Bresk lömb lifandi brennd
Franskir bændur tóku í gær á vald sitt breskan flutningabíl með um
386 kindum, útfluttum frá Bretlandi til Frakklands, slátraðu þeim
öllum og hlóðu skrokkunum framan við stjórnarbyggingu. Gerðist
þetta í Bellac, skammt suðaustur af Poitiers. Fyrir nokkra brenndu 30
grímuklæddir franskir bændur lifandi 219 bresk lömb sem vörabflnum,
sem flutt hafði þau til Frakklands. Bændur þarlendis gera þetta til að
mótmæla innflutningi á kjöti, þar eð erlent kjöt er yfirleitt ódýrara en
franskt og óttast bændur að þeir muni fara illa út úr þessari samkeppni.
Sjálfsvíg dýravinar
Taflendingur að nafni Sueb Nakasathien, sem beitti sér fyrir um-
hverfisvernd, framdi í vikunni sjálfsvíg í þjóðgarði í norðurhluta Taí-
lands. í bréfi til föður hans, sem fannst hjá líkinu, segist Sueb hafa
örvænt um að geta verndað villidýrin og umhverfi þeirra þar eð hvora-
tveggju væri ógnað af veiðimönnum og öðrum aðilum, sem nytu
verndar embættismanna, þrátt fyrir friðunartilskipanir stjórnvalda.
Kveðst hann ekki geta hugsað sér að lifa án þess að geta nokkuð gert til
að stöðva eyðinguna.
Falin myndavél
Hálfsextugur kennari í ítölsku smáborginni Striano, sem náði mikl-
um vinsældum í staðnum með því að lána fólki í framhjáhaldi herbergi
til afnota, er orðinn að minnsta kosti verulega umdeildur eftir að upp
komst að hann hafði með falinni kvikmyndavél tekið upp á myndbönd
athafnir þær, sem fram fóru í téðu herbergi. Seldi hann síðan mynd-
böndin með drjúgum hagnaði. Urðu viðskiptin svo mikil að kennarinn
var kominn með fjóra menn í vinnu sem sölumenn er upp um hann
komst. Hann hefur nú verið handtekinn, svo og sölumennirnir.
Föstudagur 7. september NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 7
Alþýðubandala^sfélit/gið í
Reykjavík efnöi 'dl félags-
fundar sl. miðvikudagskvöld
um heit mál sem snert hafa
marga áberandi flokksmenn
undanfarið, bráðabirgðalögin á
BHMR-samningana og samn-
ingsréttinn almennt. Frummæl-
endur voru Ólafur Ragnar
Grímsson fjármálaráðherra og
formaður Alþýðubandalagsins,
Páll Halldórsson formaður
BHMR og Guðrún Kr. Óladótt-
ir, varaformaður Sóknar, sem
bæði eru félagsmenn í ABR.
Umræðan á þessum ABR-
fundi var um margt ólík því sem
tiðkast hefur í fjölmiðlum í yfir-
lýsingunum á liðnum vikum og
mánuðum um „þjóðarsátt” febrú-
arsamninganna við ASÍ og BSRB,
BHMR-samningana og bráða-
birgðalögin á þá. Ræðumenn
lögðu sérstakt kapp á að skil-
Heitu málin
rædd hjá ABR
greina viðfangsefnin i víðara sem-
hengi og draga lærdóma af þeim á
grandvelli flokkshugsjóna og
framtíðarbaráttu. Og oft heyrðist á
þessum fundi ABR, að öflugt
verkalýðsmálaráð yrði flokknum
nauðsynlegt til að komast hjá
svipaðri atburðarás í framtíðinni.
Ólaflir Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra gagnrýndi harka-
lega sjálfa hugmyndafræðina að
baki launabaráttu BHMR, fyrir
það að leggja mat markaðarins á
menntunina, en þau sjónarmið
stönguðust á við grundvallarhug-
sjón jafnaðarmanna og Alþýðu-
bandalagsins, sem teldu mann-
gildið væri markaðnum æðra.
BHMR vildi aðeins gefa vinnunni
það gildi sem markaðslögmálin
settu henni, að Eimskip og Flug-
leiðir ættu að skilgreina markaðs-
gildið. Gildin sem stórfyrirtækin
gæfu menntuninni ættu ekki að
vera grandvallaratriði verkalýðs-
baráttu, hagsmunir láglaunafólks-
ins, sem hefði slæma markaðsað-
stöðu í þeim skilningi, ættu að
koma fyrst í kjarabaráttu flokks-
ins. Hugmyndafræði BHMR um
markaðslaun væri þar að auki ó-
framkvæmanleg, erlendar rann-
sóknir sýndu að ef hið opinbera
hækkaði laun til jafhs við markað-
inn þá hækkaði hann laun í einka-
geiranum sem því næmi. Leita
yrði nýrra leiða í kjarabaráttu há-
skólamanna. Skólasamningur
eins og sá sem menntamálaráð-
herra hefði kynnt væri ein þeirra.
Vandi flokksins og fulltrúa
hans væri að meta hvaða grund
vallarmarkmið Alþýðubandalags-
ins, jöfnuðurinn, samningsréttur-
inn og það að bæta lægstu launin,
hefðu forgang, þegar glímt væri
um kjarasamninga eins og í sum-
ar. Ekkert sjálfgefið væri að
formlegur samningsréttur sé æðri
jöfiiuðinum. Febrúarsamningam-
ir hefðu breytt öllum grundvallar-
stærðum í þjóðfélaginu. 4,5%
refsiákvæðið í samningi BHMR
hefði t.d á sínum tíma haft allt
annað gildi, í 30-60% verðbólgu,
heldur en nú. ASÍ og BSRB
hefðu með samningi sínum fjór-
faldað verðmæti þessara 4,5%
fyrir BHMR. Þótt Alþýðubanda-
lagið hefði gengið úr ríkisstjóm,
hefðu bráðabirgðalögin engu að
síður verið sett og það reynst ör-
lagaríkt fyrir flokkinn með þorra
BSRB og ASÍ-félaga á móti sér
og ráða engu um framhaldið.
Páll Halldórsson formaður
BHMR sagði að saga BHMR-
samningadeilunnar snerti tilvera
verkalýðshreyfingarinnar.
BHMR hefði tvívegis gert samn-
ing og þeir báðir orðið bráða-
birgðalögum að bráð. Spumingin
væri hvort hér gilti nokkur raun-
verulegur samningsréttur ef ríkið
hefði alltaf rétt til að endurskoða
samninga og setja um þá lög. Al-
þýðubandalagið þyrfti að velja sér
nýja forystu og frambjóðendur
sem fylgdu stefnu flokksins eftir,
ef vonast ætti eflir stuðningi
launamanna við hann í framtíð-
inni.
BHMR-samningurinn yki
ekki á launamun, hann réðist ekki
af kjörum opinberra starfsmanna.
Aðrir í opinbera geiranum hefðu
brotist út úr taxtakerfinu og lág-
launakerfmu. Eftir febrúarsamn-
ingana hefðu ráðherrar ekki séð á-
stæðu til að hafa samband við
BHMR. Eftir úrskurð Félags-
dóms hafi „Flateyrarundrið”, for-
maður VSÍ, krafist riftunar
I BRENNIDEPLI
BHMR-samningsins. 15. grein
hans um víxlverkanir hefði hins
vegar ekki aukið verbólguna um
70% á einum degi, samkvæmt á-
kvæðum samningsins hefðu getað
liðið 2 mánuðir fram að aðgerð-
um. BHMR hafi verið tilbúið að
ræða víxlverkunaráhrifin, en eng-
inn áhugi verið á því, allt gengið
að hirða af því samninginn.
lR-félagar nytu heldur ekki
ávaxtá' þjóðarsáttar í verulegum
mæli. Raunvextir hefðu ekki
lækkað né gréiðslubyrði af náms-
lánum. Hins vegíir hafi atvinnu-
leysi aukist, meðan stórfyrirtækin
græddu, jafnvel SÍS, svo spuming
væri hvort það hafi ekki verið til-
gangurinn með þjóðarsáttinni að
gera fyrirtækin nógu stöndug. Páll
sagði það verða kannað fyrir inn-
lendum og erlendum dómstólum
hvort bráðabirgðalögin standist
og hver samningsrétturinn sé i
raun hér á landi.
Guðrún Kr. Óladóttir, varafor-
maður Sóknar lýsti andstöðu sinni
í grundvallaratriðum við setningu
bráðabirgðalaga á kjarasamninga.
Oft heyrðist á þessum
fundi ABR að öflugt
verkalýðsmálaráð
yrði flokknum nauð-
synlegt til að komast
hjá svipaðri atburða-
rás íframtíðinni
Það veikti trú félagsmanna á
verkalýðshreyfinguna, ef hún
væri svipt grandvelli sínum með
síendurteknum árásum á samn-
ingsréttinn. Hins vegar^ki samn-
ingur BHMR launamun, það ættu
aðrar launþegahreyfingar eftir að
sjá. Guðrún taldi það vafasamt að
fúllyrða að febrúarsamningurinn
hafi notið yfirgnæfandi fylgis hjá
ASÍ-félögum, þeim hafí verið
kynnt að þetta væri eini kosturinn.
Þjóðarsáttin nýttist best millistétt-
unum og atvinnuvegunum, en
varla félagsmönnurn-í Sókn. Hún
sagðist samt einkum spyija sig
hvað tæki við þegar gildistíma nú-
verandi samninga lyki, yrði þá allt
við sama heygarðshomið?
Margir ftindarmanna tóku þátt
í umræðunum. Sigurður Björg-
vinsson studdi afstöðu rikisstjóm-
arinnar; sagði að BHMR-samn-
ingurinn snerti sig illa sem sósí-
alista. Haraldur Jóhannsson taldi
mikið hafa á unnist í efnahags-
málum með febrúarsamningun-
um, en velti því fyrir sér hvort af-
nám vísitölubindingar á fjár-
magnsskuldbindingar hefði verið
í nánu sambandi við tilganginn að
baki þeim. Guðmundur Hjartar-
son spurði hvort ekki mætti eins
setja bráðabirgðalög á margt ann-
að en laun, t.d. lúxustilþrif stór-
fyrirtækja, eins og íslandsbanka
og Iðnlánasjóðs sem hefðu sett
upp skrautlýsingu í nýbyggingu
sinni fyrir 20 miljónir króna um
daginn.
Svavar Gestsson menntamála-
ráðherra sagði alla AB-félaga,
ráðherra sem aðra, vera með gall í
hálsi eflir þessa erfiðu lotu. En
úrslit mála hefðu verið eina færa
leiðin. Pólitískt og efnahagslegt
landslag væri breytt eftir febrúar-
samningana og flokkurinn gæti
illa undan vikist þegar fjölmenn-
ustu launamannasamtökin hefðu
tekið afstöðu. Nú ætti að draga
lærdóma af þessari stöðu og efla
virkt verkalýðsmálaráð innan
flokksins. Ríkisstjómin eigi að
beita sér fyrir nýjum viðræðum
við háskólamenn á svipuðum nót-
um og nú væri rætt um í skóla-
samningnum.
Rúnar Sveinbjömsson studdi
kröfúna um öflugt verkalýðsmála-
ráð. Hægt væri að markaðstengja
opinber laun, það sýndu m.a.
samningar rafvirkja. Ragnar Stef-
ánsson sagði margt vera á niður-
leið þrátt fyrir þjóðarsáttina og
ráðherrar AB ættu að ganga úr
þessari ríkisstjóm, með þátttöku í
henni sundraði AB verkalýðs-
hreyfingunni. Margrét Bjöms-
dóttir sagði BHMR-samningana
afleita, þeir vildu bæði mark-
aðstengja sig og fá hækkanir lág-
launafólksins, það væri tími til
kominn að innbyrðis átökum
launamanna linnti. ÓHT