Þjóðviljinn - 07.09.1990, Qupperneq 25

Þjóðviljinn - 07.09.1990, Qupperneq 25
t'TWyrn ■wrwr y* ptrnKHiswnriimÞ ■— • «r w>pn pijp.«r«*vvvac^iF>^ MYNDLISTIN Veitingastaðurinn 22, Inga Sólveig: Ijósmyndasýningin „Hnignun". Opið virka daga kl. 11:00-01:00 og um helgarkl. 18:00-03:00. Árbæjarsafn, opið alla daga nema má kl. 10-18. Prentminjasýning í Mið- húsi, kaffi í Dillonshúsi, Krambúð, og stríðsárasýningin: „Og svo kom blessað stríðið". Bókasafn Kópavogs, sýning á vatnslitamyndum ívars Magnús- sonar. Opið má til fö kl. 10-21. Djúpið, kjallara Hornsins, Hafnar- stræti 15. Þorri Hringsson sýnir klippi- myndir. Gallerí 11, Skólavörðustíg 4a, Hulda Hrönn Ágústsdóttir opnar sýningu á lau kl. 15.0piðalladagafrákl. 14-18. Gallert 8, Austurstræti 8, sýnd og seld verk e/um 60 listamenn, olíu-, vatnslita-, og grafíkmyndir, teikning- ar, keramík, glerverk, vefnaður, silf- urskartgripir og bækur um íslenska myndlist. Opið virka daga og iau kl. 10-18ogsu 14-18. Gallert Borg, Pósthússtræti 9, Gest- ur og Rúna sýna málverk og skúlp- túra.Opiðvirkadagakl. 10-18, um helgar 14-18, til 18.9. Gallerí Borg, Austurstræti 3 og Síðu- múla 32, grafík, vatnslita-, pastel- og olíumyndir, keramikverk og módel- skartgripir, opið lau 10-14. Gallerí List, Skipholti 50 B, Bjarni Þór Bjarnason opnar sýningu á lau kl. 14.0pinvirkadagakl. 10-18ogum helgar kl. 14-18, til 16.9. Gallerí Nýhöfn, Guðbjörg Lind opn- ar málverkasýningu á lau kl. 14-16. Opin virka daga nema má kl. 10-18 og um helgar kl. 14-18, til 26.9. Gallerí Sævars Karls, Bankastræti 9: Kees Visser opnar sýningu í dag á þrívíðum verkum úr tré og stáli. Sýn- ingin er opin á verslunartíma kl. 9-18 virkadaga.og 10-14 lau, til 5.10. Gerðuberg við Austurberg 111, sýn- ing á myndverkum barna unnin í lista- smiðjunni Gagn og gaman í sumar. Leiðsögn um sýninguna lau. Opin í dag og á lau kl. 10-21, síðasta sýn- ingarhelgi. Hafnarborg, menningar- og lista- stofnun Hafnarfjarðar, átta textíllista- konur sýna máluð og þrykkt mynd- verk, nytjalist o.fl. til 16.9. Anna Leós sýnir vatnslitamyndir i kaffistofu, til 16.9. Opið alla daga nema þri kl. 14- 19. Hlaðvarplnn, við Vesturgötu. Pétur Hraunfjörð öskukall sýnir málaðan hugveruleika, opið kl. 13-18, til 10.9. Ath. síðastasýningarhelgi. Kjarvalsstaðir, September-Septem, yfirlitssýning á verkum September- hópsins 1947-54 og Septem-hópsins 1974-1990. Verk alls 16 myndlistar- manna bæði í austur- og vestursal. Opiðdaglegafrákl. 11-18. Ath.síð- astasýningarhelgi. Listasafn ASÍ, Grensásvegi 16a, Sigurður Þórir opnar sýningu á mál- verkum og teikningum á lau kl. 14. Opið alla daga kl. 14-19, til 23.9. Llstasafn Einars Jónssonar opið alla daga nema má 13.30-16, högg- myndagarðurinn alla daga 11-17. Listasafn íslands, sumarsýning á íslenskum verkum í eigu safnsins. Opið daglega kl. 12-18. Listasafn Sigurjóns Ólafssonar, sýn. áandlitsmyndum Sigurjóns. Opið lau og su kl. 14-17, þri kl. 20-22. Listhús við Vesturgötu 17, Bragi Ásgeirsson opnar málverkasýningu, Að hlusta með augunum - mála með skynfærunum, lau. Opin daglega milli kl. 14 og 18. Til 23.9. Minjasafn Akureyrar, Landnám í Eyjafirði, heitisýningaráfornminjum. Opið daglega kl. 13:30-17, til 15.9. í Laxdalshúsi Ijósmyndasýningin Ak- ureyri, opið daglega kl. 15-17. Minjasafn Rafmagnsveitunnar, húsi safnsins v/ Rafstöðvarveg, su 14-16. Þorlák Kristinsson þekkja flestir sem listmálarann Tolla. Hann opnar á morgun sýningu ( Síúnkariki á (safirði. Þar verða sýnd tíu málverk og silkiþrykk, auk steinþrykksmynda sem unnar voru í Kaupmannahöfn á þessu ári. Meginstef myndanna er hafið. Slúnkaríki er opið fimmtudaga til sunnudaga kl. 16-18, og stendur sýningin til 23. þessa mánaðar. Hvað á að gera um helgina? Bryndís Schram Ég hef engar áætlanir uppi fyrir helgina. Eftir allan erilinn í vikunni er best að hvíla lúin bein og safna kröftum fyrir næstu vinnuviku. Þaö geri ég best með því að skella mér í laugarnar og taka góðan sundsprett. Eftir sundið á sunnudögum tilheyrir að skreppa á Kaffivagninn. Bæði er að kaffið er þar gott og þar hittir maður skemmtilegt fólk. Og ekki spillir útsýnið yfir gömlu höfnina. Sundsprettur og kaffi á eftir er mitt „ritúal" á sunnudögum, sagði Bryndís Schram dagskrárgerðarmaöur. Norræna húsið, kjallari: Finnska listakonan Mari Rantanen sýnir mál- verk til 23.9. Anddyri: Sýningin Barn vatns og vinda, grafík eftir Kaljo Pollu frá Eistlandi. Opnar 14-19 daglega. Smíöagalleríið Mjóstræti 2b og Pizzaofninn Gerðubergi: Þorsteinn Unnsteinsson með sýningu á báðum stöðum. Olíupastel og akrýlmyndir. Smíðagalleríiðopiðmá-fökl. 11-18 oglau kl. 11-15, Pizzaofninn alla dagakl. 11:30-23:30, til 19.9. Slúnkaríki, ísafirði: Þorlákur Krist- insson - Tolli- opnar sýningu á lau kl. 15.0piðfi-su kl. 16-18. Þjóðminjasafnið, opið 15.5.-15.9. alla daga nema má kl. 11 -16. Bogas- alur: Frá Englum og Keltum. TÓNLIST Heiti potturinn Uuus-húsi, Ólafur Stephensen á píanó, Björn R. Einars- sonábásúnu.TómasR. Einarssoná kontrabassa og Pétur Grétarsson á trommur á su kl. 21:30. Caput-hópurinn: Tónleikar á litla sviði Borgarleikhússins á má kl. 20:30. Verk e/Áskel Másson, Joep Straesser, Will Eisma og Hjálmar R. Ragnarsson. Flytjendur eru: Signý Sæmundsdóttirsópran, Maarteen van der Valk slagverksleikari, Kol- beinn Bjarnason flautuleikari, Eggert Pálsson slagverksleikari og Martial Nardeau flautuleikari. HITT OG ÞETTA Hana-nú í Kópavogi, samvera og súrefni á morgun lau, lagt af stað frá Digranesvegi 12 kl. 10. Komum sam- an upp úr hálftíu og drekkum mola- kaffi. Útivist, helgarferðir 7.-9.9. Básar í Goðalandi, Emstrur-Hvanngil, miðar og pantanir skrifstofu s. 14606 / 23732. Sunnudagsferðir: Þórsmerkurganga kl. 08. Hengill kl. 13. Brottferðir BSÍ, bensínsölu.Hjól- reiðaferð kl. 13:30, brottförfráÁrbæj- arsafni. Ferðafélag fslands, sunnu- dagsferðir: Sandá-Kórinn að Bláfells- hálsi kl. 09. Bláfellsháls-Hvítárnes (ökuferð) kl. 09. Tröllafoss-Haukafjöll kl. 13. BrottferðirfráBSÍ, austan- megin. Fjölskylduferð í Þórsmörk 7.- 9.9., lagtaf stað íkvöld kl. 20. Kattavinafélagið heldurflóamarkað að Hallveigarstöðum, Öldugötu- megin, su kl. 14-17. UR RIKINATTURUNNAR 28 Ari Trausti Guðmundsson Á eftir vetri kemur vor Möndulhalli jarðar og hringhreyfing hennar um sólu valda árstíðaskiptum. Menn kvarta ofl yfir þyngsl- um á dimmum vetrum Islands en sperrast allir er vorar. Líklega eru þetta alveg eðlileg viðbrögð flestra lífvera við árstíðunum — reglubundnum breytingum í um- hverfinu sem lífverur jarðar hafa búið við alla tíð og þróast í sam- ræmi við þær. Auðvitað kemur þetta misjafnlega við fólk, en varla rannsókna þörf til að stað- festa tilgátuna. Árstíðimar eru ekkert al- mennt náttúrulögmál í sólkerfinu okkar. Þær stafa af því, að snún- ingsás kúlnanna (plánetanna eða reikistjamanna) hallar miðað við flöt sem settur er um miðju sólar og miðbaug hennar - og því er víst þannig varið að engar tvær plánetur hafa sama möndulhalla. Venus hefur nánast engan, Úran- us liggur á hliðinni (rúmlega 90 gráðu möndulhalli), en Mars og Satúmus hafa einna líkastan möndulhalla og jörðin (rúmar 20 gráður). Og þar eð Mars er líka á- Hka lengi að snúast einn hring um ás sinn, er sólarhringurinn áþekk- ur og hjá okkur, en Marsárið er um tvöfalt lengra (og hver árstíð þar með líka). Á Venusi eru engar árstíðir (og reyndar enginn til að sýta það), en á Úranusi er dimm „pólnóttin” 21 árs löng og bmna- kuldinn í ystu loftlögum þessarar gasplánetu slíkur að nóg er hvort sem sól skín á þau eða ekki. Möndulhalli jarðar veldur því að meðan jörðin hendist hluta úr fimalöngum hring sínum um sólu, þá hallar norðuhvelinu AÐ sólinni, en suðurhvelinu FRA. Frá okkur séð nær sólin þá hærra upp á himininn á daginn en ella, enda er þá hlýtt (sumar). And- fætlingar vorir sjá sólina lægra á lofti en ella, og það er kalt hjá þeim (vetur). Svo þegar sólin heldur áfram (viðstöðulaust að sjálfsögðu) hallar norðurhvelinu æ minna að sólinni (sem er kyrr miðað við jörðina (en reyndar ekki aðrar sólir/sólkerfi!)). Þá tekur haust við á norðurhveli og svo, hálfum brautarhring eftir að hásumar var þar (í kringum 20. júní) er kominn miður vetur og norðurhvelinu hallar FRÁ sólu (í kringum 20. des). Og svo tekur aftur að nálgast sú staða sem fyrst var nefhd og þar vorar, en sumrar á norðurhveli. Raunar sjáum við þetta ágæt- lega fyrir okkur á mynd og vitum hvað er að gerast, en ffá „kyrr- stæðu” yfirborði jarðar sýnist allt annað vera uppi á teningnum en þessi skýring. Manni sýnist sólin snúast um jörðina og lækka á lofti eða hækka eftir því sem árið líð- ur. Það er því ekkert skrýtið þótt fyrri tíma menn gætu ekki skilið árstíðimar réttum skilningi. Yfimáttúrlegar hugmyndir eða margs konar alþýðuskýringar komu til vegna eins konar sjón- hverfingar, og sumt af því átti á- reiðanlega þátt í að setja sól og tungl í guðasæti í ýmsum heims- homum áður en ýmis eingyðistrú- arbrögð og kristnin komu til. Þau trúarbrögð áttu samt engan þátt í að skýra árstíðimar. Skýringamar komu fram innan raunvísindanna um leið og heimsmynd nútímans varð til úr hæggengu bitaspili. Árstíðunum fylgja margar af merkilegustu hambreytingum í náttúmnni og sumt er makalaust sjónarspil. Hegðun margra lífvera breytist, veður breytast, afrennsli vatns á landi breytist og yfirbragð landsins tekur stakkaskiptum. Þess vegna má segja með sanni að eitt af því sem gerir þessa sér- kennilegu og viðkvæmu plánetu svo einstaka (án þess að vita fylli- lega hve einstaka!) em einmitt árstíðimar. Hér á landi reyna samtök á sviði náttúmffæði að kynna al- menningi ýmislegl er varðar árs- tíðimar, einkum vor og haust, og er fólk hvatt til þess að nýta sér þá starfsemi. T I'

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.