Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.1995, Síða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELIAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Höggvum Evrópuhnútinn
Þegar aðildarviöræður íslands og Evrópusambandsins
heflast loksins, mun tiltölulega fljótt koma í ljós, hvort
grundvöllur er fyrir samningum. Ágreiningsefnin verða
fá. Allt stendur raunar og fellur með skilgreiningu máls-
aðila á eðli og eignarhaldi fiskimiðanna við ísland.
Áhugamál okkar eru önnur en þeirra, sem hingað til
hafa samið um aðild. Reynslan sýnir, að við eigum sem
aðilar að Efnahagssvæði Evrópu auðvelt með að laga
okkur að reglum, sem eiga uppruna sinn í Evrópusam-
bandinu. Við erum í rauninni sveigjanleg þjóð.
Töluvert af reglunum, sem við notum í daglegu lífi
okkar, koma beint eða óbeint frá Evrópusambandinu.
Samkvæmt reynslunni fmnst okkur ekkert athugavert
við að nota margvíslega fyrirhöfn þess og þýða beint fyr-
ir okkar þarfir og spara þannig tíma og kostnað.
Hins vegar hafa sumar þjóðir, sem með ærinni fyrir-
höfn og kostnaði hafa komið sér upp eigin reglum, sem
ekki falla að reglum Evrópusambandsins, sumpart átt
erfitt með að sætta sig við að þurfa að hliðra til. í mörg-
um tilvikum höfum við ekki slíka fortíðarbagga.
Þegar til kastanna kemur, verða nærri öll mál fljótaf-
greidd í viðræðum íslands og Evrópusambandsins. Eina
erfiða umræðuefnið verður eðli og eignarhald fiskimið-
anna við ísland. Þar munum við hljóta að standa föst á
skilgreiningu, sem endurspeglar raunveruleikann.
Við lítum svo á, að fiskimiðin séu jafn fastgróinn hluti
sögu okkar og hagkerfis og tilveru okkar yfirleitt og akr-
ar eða námur eru í öðrum löndum. Þar sem slíkar auð-
lindir séu ekki sameiginlegar þar, þurfi fiskimiðin hér
ekki heldur að vera sameiginleg auðlind.
Hvort sem samningsaðilar Evrópusambandsins fallast
á slíka skilgreiningu eða ekki, þá munu þeir skilja hana.
Þeir munu fljótlega sjá, að ísland tapar á aðild að sam-
bandinu, ef þetta er ekki rétt skilgreint og muni ekki
skrifa undir samninga um óhagkvæma niðurstöðu.
Flestir geta skilið, að fólk skrifar ekki undir samninga,
sem leiða til tjóns fyrir það. Eðli samninga er, að verið
er að reyna að finna niðurstöðu, sem málsaðilum er til
hagsbóta. Takist slíkt ekki, verður ekki gagn að samn-
ingaviðræðum og þær falla niður af sjálfu sér.
Það á ekki að vera erfitt fyrir Evrópusambandið að
fallast á, að fiskimiðin við ísland séu af sagnfræðilegum
og efnahagslegum ástæðum öðruvísi tengd landi og þjóð
en fiskimið við önnur lönd. Um þetta munu viðræður
okkar og Evrópusambandsins fyrst og fremst snúast.
Samningaviðræður, sem snúast um eitt grundvallarat-
riði, eru fljótlegri en viðræður, sem snúast um endalausa
röð smáatriða. Þess vegna verða viðræður okkar við Evr-
ópusambandið auðveldari en viðræður Svía, Finna og
Austurríkismanna voru á sínum tíma.
Meðan ekki reynir á þetta, missum við af margvisleg-
um hagnaði af aðild að Evrópusambandinu, öðrum en
þeim, sem lýtur að þessu eina atriði. Þess vegna hefur
verið og er ástæðulaust að bíða bara og bíða. Enda veit
raunar enginn, eftir hverju er verið að bíða.
Andstæð þjóðarhagsmunum er sú stefna flestra núver-
andi og fyrrverandi ráðamanna þjóðarinnar að núa sam-
an höndum í vandræðum sínum, fara undan í flæmingi,
stinga höfðinu í sandinn, reyna að fresta málinu og segja
aðild ekki vera til umræðu á þessu stigi málsins.
Við þurfum að höggva hnútinn. Við þurfum annað-
hvort að ganga í Evrópusambandið eða hætta endalausri
bið eftir einhverju, sem enginn veit hvað er.
Jónas Kristjánsson
„Fólk í fyrirrúmi. Ut á þetta haganlega hannaða kjörorð fékk flokkur einn sigur góðan og settist að uppskeru-
lokum ■ ríkisstjórn ..segir Helgi m.a. í grein sinni.
Fólk í fyrirrúmi -
líka í fjárlögum
Einhvers staðar í undirvitund
minni ómar hljómfógur setning
sem glumdi við eyrum og gein við
augum fyrir ekki svo mörgum
mánuðum: Fólk í fyrirrúmi. Út á
þetta haganlega hannaða kjörorð
fékk flokkur einn sigur góðan og
settist að uppskerulokum í ríkis-
stjóm með öðrum flokki sem aðal-
lega hafði þó verið lamið á áður.
Milljarði minna
Ekki dreg ég í efa að á bak við
fyrirheitið fagra hafi verið vilji
góður til að framfylgja því sem
allra bezt, en við lestur fjárlagafr-
umvarps fyrir næsta ár, sem flokk-
urinn með fallega hannaða kjör-
.orðið ber helmingsábyrgð á, læð-
ast þó að mér illar efasemdir um
meiningu sem merkingu. Ég vildi
mega trúa því að það fólk sem í
fyrirrúmi ætti að vera og forgang
að hafa, væri alveg sér í lagi það
fólk sem halloka færi í lífsbarátt-
unni, ætti ekki í öllu sömu mögu-
leika og einmitt þangað ætti að
skila efnahagsbatanum undursam-
lega, enda þar þörfin mest.
Þegar lífeyrisþegum er nú
skammtað nær milljarði króna
minna í bótum sínum á næsta ári
en orðið hefði að óbreyttu þá sýn-
ist þetta fólk ekki vera í fyrirrúmi
fjárlagagerðar og efnahagsbatinn
þar með uppgufaður. Þegar lífeyr-
isþegar eiga ekki að fá umsamdar
launabætur, sem tU annarra eiga
að koma á næsta ári, þá er erfitt að
halda því fram að þetta fólk sé í
fyrirrúmi. Lækkunin upp á 450
miUjónir hins vegar ljós staðreynd
og kvíðvænleg um leið.
Kjallarirm
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi ÖBÍ
Með öfugum formerkjum
Þegar tryggingaþegar eiga fyrst-
ir allra að greiða fjármagnstekju-
skatt á landi hér má eflaust segja
að þar séu þeir í fyrirrúmi, aðeins
með öfugum formerkjum og hið
sama má eflaust segja um refsing-
una fyrir „að hafa ekki hirt um að
greiða í lífeyrissjóði eftir að slíkt
varð lagaskylda", eins og segir svo
notalega hlýlega í frumvarpinu og
fátt um ástæður spurt greinUega.
Að fá að vera i fyrirrúmi á þenn-
an hátt kostar lífeyrisþega litlar
285 millj. kr. frá því sem eUa hefði
verið. Margrómuð jafnræðisregla
ekki verið þarna í fyrirrúmi svo
sem hún er sögð vera þegar með
„reglugerð skal tryggja stjórn-
sýsluframkvæmd með tilliti til
jafnræðisreglu" en nýting jafnræð-
isreglunnar greinUega handahófs-
kennd. En reglugerðin um jafn-
ræðisregluna varðar lækkun
heimildarhóta til tryggingaþega
um 250 millj. kr. frá því sem ann-
ars hefði verið.
Þótt þessar uggvænlegu tölur
séu tíundaðar hér þá hvarflar enn
ekki að mér að svona muni mál ná
fram að ganga, ég einfaldlega trúi
ekki að svo öfugt verði unnið við
sigurkjörorðið sæla.
Lífeyrisþegar eru líka tregir að
trúa og treysta því að heilbrigðis-
ráðherra og hennar meðreiðar-
sveinar söðli um og taki kaleik
þennan frá því fólki sem þarf og
verður að vera í fyrirrúmi, þegar
fjárlög eru annars vegar.
Helgi Seljan
„Þegar lífeyrisþegar eiga ekki aö fá um-
samdar launabætur, sem til annarra eiga
að koma á næsta ári, er erfitt að halda
því fram að þetta fólk sé í fyrirrúmi.“
Skoðanir annarra
Búseta og áhætta
„Vitneskjan um fyrri tíðar snjóflóð hér á landi er
af skornum skammti. Snjóflóðarannsóknir eiga sér
og stutta sögu .ö.ö. Vandinn er hins vegar sá, að þeg-
ar í ljós er komið hvað þessi þekking er takmörkuð
hlýtur hver og einn íbúi sjávarplássa, sem á annað
borð búa við snjóflóöahættu að spyrja sjálfan sig og
fjölskyldur sínar, hvort hægt sé að taka þá áhættu,
sem fylgir búsetu, þar sem snjóflóð gætu hugsanlega
fallið á byggð.“ Úr forystugrein Mbl. 28. okt.
íbúarnir ákveöa sjálfir
„Landið og hin ólíku landsvæði bjóða upp á ein-
hverja blöndu af gæðum annars vegar og hugsanleg-
um áfóllum hins vegar. Á endanum hljóta það að
vera íbúarnir sjálfir sem taka ákvörðun um hvar
þeir vilja búa, en þeir verða líka að hafa sem bestar
og réttastar upplýsingar um hlutfollin milli gæð-
anna og hugsanlegra áfalla. Reynslan sýnir að fólk
hefur tilhneigingu til að útiloka áfallaþáttinn og
taka ekki tillit til hans í þeim mæli sem skynsam-
legt gæti talist ,ö.ö. Stjórnvöld — pólitísk stjórnvöld
— geta ekki leyft sér að útiloka hættuna á hamför-
um eins og fólkið sem býr á hættusvæðum gjarnan
gerir hversdags."
Birgir Guðmundsson í Tlmanum 28. okt.
Ólögmæti uppsagna verkalýðsfélaga
„Jafnvel þótt uppsögnin verði dæmd ólögmæt má
ætla, miðað við samþykktir þings Verkamannasam-
bandsins og málflutning talsmanna verkalýðsfélag-
anna, að þeir haldi sínu striki og að ófriður verði á
vinnumarkaði á næstu mánuðum .ö.'ö. Það er verð-
ugra verkefni fyrir fulltrúa verkalýösfélaga og
vinnuveitenda að leita sameiginlegra leiða til þess
að auka afköstin i atvinnulífinu þannig að verð-
mætasköpun á vinnustund verði áþekk hér og í ná-
lægum löndum en efna til ófriðar á vinnumarkaði,
sem allir munu tapa á.“ Úr forystugrein Mbl. 29. okt.