Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1995, Síða 14

14
MÁNUDAGUR 13. NÓVEMBER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáta: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is-Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk„ helgarblað 200 kr. m. vsk.
Bókabrennur í Eyjum
Þótt fólki hafi aldrei gefist fleiri tækifæri en einmitt
nú til að koma hugmyndum sínum og skoðunum á fram-
færi við almenning í þeim hluta heimsins sem býr við
lýðræðislegt stjórnarfar, er enn ótrúlega ríkt í mörgum
manninum að vilja ráða því hvaða bækur eða blöð ann-
að fólk megi lesa, hvaða málverk og myndir það megi sjá
eða hvemig tónlist það megi hlusta á.
Hið frjálsa orð er þannig í stöðugri hættu vegna stjórn-
málalegs eða trúarlegs ofstækis manna sem telja það
hlutverk sitt í lífinu að hafa vit fyrir öðrum - og það með
illu ef annað dugar ekki til.
Slík öfl em líka að verki hér á landi. Um það bera vitni
fréttir fjölmiðla að undanförnu af bóka- og geisladiska-
brennum sem virðast hafa verið skipulagðar af trú-
arsöfnuði í Vestmannaeyjum fyrr á þessu ári.
Ungt fólk sem heillast hefur af umræddum söfnuði hef-
ur að því er fréttir herma hópast saman með bækur og
geisladiska, sem það hefur augljóslega verið sannfært
um af sér eldra fólki að hafi að geyma „ókristilegar“ hug-
myndir, og síðan sameiginlega brennt þessi verk á báli.
Mun þetta hafa gerst nokkrum sinnum.
Að sjálfsögðu á hverjum og einum að vera frjálst að
gera það sem hann vill við bók eða geisladisk sem hann
eignast, þar með talið að farga slíkum eigum sínum ef
viðkomandi kýs sjálfur, án utanaðkomandi þrýstings, að
standa svo að verki. En hér er augljóslega engu slíku ein-
staklingsframtaki til að dreifa, heldur er ungmennum á
viðkvæmu mótunarskeiði hópað saman með skipulögð-
um hætti til svo óhugnanlegra athafna.
Það er auðvitað enginn eðlismunur á bókabrennunum
í Vestmannaeyjum nú og hliðstæðri villimennsku í sum-
um ríkjum þar sem ofsatrúarmenn ráða ferðinni. Að
ekki sé minnst á bókabrennurnar í Þýskalandi á tímum
nasista. í öllum tilvikum er um að ræða vel undirbúna
og skipulagða aðgerð til að eyða með eldi verkum lista-
manna sem tilteknir aðilar telja óæskileg.
Reynsla Þjóðverja er ólygnust um hvað gerist þegar
slík öfl fá að ráða ferðinni. í valdatíð Adolfs Hitlers voru
það ritverk gyðinga og annarra þeirra sem ekki féllu að
hugmyndum pólitískrar ofsatrúar nasista sem lentu á
bálinu. Bækur eftir höfunda eins og Thomas Mann, Er-
ich Maria Remarque, Jack London, Upton Sinclair, H.G.
Wells, Freud, Gide, Zola og Proust voru meðal þeirra tug-
þúsunda rita sem urðu eldinum að bráð fyrir utan helstu
menntastofnanir Þjóðverja á vordögum árið 1933.
Það er óneitanlega dapurlegt til þess að vita að starf-
andi séu innan íslenskra trúarsöfnuða áhrifamenn sem
hvetja ungt fólk, sem er á viðkvæmu þroskaskeiði, til
hliðstæðra óhæfuverka í nafni trúarinnar.
Nú um stundirhefur ofstæki af þessu tagi einkum ein-
kennt bókstafstrúarmenn meðal múslíma, sem hafa ekki
aðeins bannað og brennt bækur höfunda á borð við Salm-
an Rushdie, Tasmilu Nasrin og Naguib Mahfouz, heldur
líka fellt yfir sumum þeirra dauðadóma vegna ritverka
þeirra og jafnvel reynt að ráða þá af dögum.
Þetta er ekki félagsskapur sem sæmir íslendingum
sem eru almennt vel menntaðir og upplýstir, enda er
slíkt trúarofstæki sem betur fer framandi í hugum alls
þorra íslensku þjóðarinnar.
Allir þeir sem eru í aðstöðu til að hafa áhrif á mótun
ungs fólks ættu að hafa það ríkt í huga að fátt er mikil-
vægara fyrir þjóð sem vill vernda og styrkja lýðræðisleg
viðhorf í landi sínu en að rækta með upprennandi kyn-
slóðum umburðarlyndi og gagnkvæman skilning.
Elías Snæland Jónsson
Nú hefur sjávarútvegsráð-
herra boðað þjóðinni þau gleði-
legu tíðindi að hefja skuli hval-
veiðar „ef samþykki fáist á Al-
þingi“. Ég vil benda á að til
þess að þetta verði ekki enn ein
tillagan sem dagar uppi á Al-
þingi þá þarf að drífa í málinu
og ganga með krafti til verks og
samþykkja að hefja hvalveiðar
strax á næsta sumri án undan-
bragða.
Ég trúi ekki öðru en þing-
menn samþykki sem einn mað-
ur að hefja hvalveiðar því að
hvölum fjölgar svo ört að ekki
verður við neitt ráðið ef fram
heldur sem horfír. Það stefnir í
mikla röskun í náttúrunni
vegna fjölgunar hvala.
Ég hlustaði á rás 2 þar sem
rætt var við fisksölumann í
Trúlega verða margir á þingpöllum sem horfa fast á þingmenn greiða at-
kvæði, segir Konráð. - „Áfram, Þorsteinn Pálsson."
Hvalveiðar og
fisksölufyrirtæki
Ameríku. Hann var mjög hræddur
við hvalveiðitillögu Þorsteins Páls-
sonar. Mikið vorkenndi ég
mannaumingjanum þegar hann
lýsti framtíðinni eins og hún kom
honum fyrir sjónir, þ.e. ef farið
yrði að veiða hval á Islandi.
Aðspurður hvort þeir hefðu tap-
að viðskiptavinum vegna hval-
veiða íslendinga kvað hann svo
vera. Ekki veit ég um hvaða tilfelli
hann er að ræða en hitt veit ég að
þegar Long John Silver hætti eða
hótaði að hætta viðskiptum við SH
þá var ekki hvalveiðum um að
kenna heldur voru þær notaðar
sem yfirskin. Fiskurinn hjá SH
var einfaldlega of dýr og því færðu
þeir sig yfir í ódýrari fisktegundir
svo sem ufsa.
Sama var með lagmetisiðnaðinn
á sínum tíma. Menn töldu hann
fara á hausinn ef hvalveiðar hæf-
ust og einnig sögðust menn hafa
tapað mörkuðum. En hvað kom á
daginn? Halldór Ásgrímsson, sem
þá var sjávarútvegsráðherra, bað
Japani að bjarga okkur með lag-
metisbirgöirnar og það samþykktu
þeir að gera. Þegar til átti að taka
voru engar birgðir til af lagmeti í
landinu. Ekki trúi ég að Halldór
Ásgrímsson hafl verið ánægður
þann daginn.
Misskilningur og ósannindi
Aðsþurður kvaðst áðurnefndur
sölumaður í Ameríku frekar eiga
von á því að viðskiptabann yrði
sett á okkur Islendinga í Ameríku.
Gott og vel. Látum þá setja á okk-
ur viðskiptabann. Gerist það má
alltaf hætta hvalveiðum á ný. Ég
ætlast ekki til þess að þjóðin verði
sett á hausinn með því að hefja
hvalveiðar. Það versta er að gera
ekkert.
Verði sett viðskiptabann getum
við farið í mál byggt á Genfarsátt-
málanum. Þá værum við í svipaðri
stöðu og Mexíkanar með túnfisk-
veiðarnar. Þá lögðu Ameríkanar
sig í líma um að kúga Mexíkana
en tókst ekki. Eftir að Mexíkanar
höfðu unnið tvö af þrem dómsstig-
um málsins sömdu Ameríkanar
Kjallarinn
Konráð Eggertsson
formaður Félags fyrrverandi
hrefnuveiðimanna
við þá.
Þessi títtnefndi kjarkmikli sölu-
maður vestanhafs sagði svo langt
gengið að í skólum landsins væru
í umferð bækur þar sem sagt væri
að hvalveiðimenn væru vondir
menn. Mér er spurn, at hverju
gera stóru sölufyrirtækin og sölu-
maðuririn ekkert í því að leiðrétta
þennan misskilning og ósannindi?
Hvernig getur þjóð sem er alveg
sama um sumt fólk tekið hvali út
úr lífkeðjunni og fært þá í dýr-
lingatölu. Ég hef þá trú að þeir
sem sáu í sjónvarpinu á dögunum
mynd um Sameinuðu þjóðirnar,
Rúanda og fleira geti ekki skilið
þessa hluti. Hvað hafa fisksölufyr-
irtæki á íslandi lagt til málanna
varðandi þá sem eiga um sárt að
binda vegna stöðvunar hvalveiða á
íslandi? Ég veit ekki til þess að
þeir hafi gert neitt annað en að
hræða líftóruna úr íslenskum
stjórnvöldum.
Hver er bótaskyldur
Það var mjög gott sem Sverrir
Leósson sagði í þjóðarsálinni á
fostudaginn þegar hann lýsti sölu-
manninum fyrir vestan. Hann
sagði að ef þeir gætu ekki selt fisk
samhliða hvalveiðum þá væru
þeir ekki starfi sínu vaxnir og
ættu að fá sér aðra vinnu og benti
þeim á að sleikja frímerki svona
eins og hálfan daginn. Þegar sölu-
maðurinn var spurður hvort þeir
myndu beita sér við stjórnvöld
vildi hann ekkert um það segja en
gaf í skyn að mönnum yrði gert
viðvart um þeirra álit.
Þegar Alþingi samþykkir hval-
veiðar þá bið ég þingmenn að hafa
eitt í huga: Látið ykkur ekki detta
í hug að setja skilyrði um hverjir
kaupa eða éta kjötið. Það á að vera
þeirra sem selja kjötið að fá sem
mest fyrir það. Ef veiðarnar verða
bundnar við innanlandsmarkað þá
þarf að setja um leið lög um að
hvalkjötið skuli niðurgreitt eins
og annað kjöt á Islandi.
Ef ég lifi það að sjá atkvæða-
greiðslu um hvalveiðar á þingi þá
verð ég og trúlega margir fleiri á
þingpöllunum og horfum fast á
þingmenn greiða atkvæði. -
Áfram, Þorsteinn Pálsson.
Konráð G. Eggertsson
„Þegar Alþingi samþykkir hvalveiðar þá
bið ég þingmenn að hafa eitt í huga: Látið
ykkur ekki detta í hug að setja skilyrði
um hverjir kaupa eða éta kjötið. Það á að
vera þeirra sem selja kjötið að fá sem
mestfyrir það.“
Skoðanir annarra
Samkeppnisstaöa og atvinnuöryggi
„Verulega hærri verðbólga hér en í samkeppnis-
ríkjum okkar á áttunda og níunda áratugnum lék at-
vinnu- og efnahagslíf þjóðarinnar illa - en verst þó
skuldugt láglaunafólk sem kom engum vörnum við
þegar verðlag rauk upp og verðtryggðar skuldir
snarhækkuðu. Það er ótvíræð skylda ríkisvaldsins,
sem og aðila vinnumarkaðarins, að viöhalda stöðug-
leikanum og styrkja á þann veg samkeppnisstöðu at-
vinnuveganna og atvinnuöryggi landsmanna.“
Úr forystugreinum Mbl. 10. nóv.
Rætiö slúðrið rennur
„íslendingar hafa löngum gumað af því að vera
sagnaþjóð. Nú er það svo að jafnvel ágætustu kostir
geta snúist upp í úrkynjaða andstæðu sína og því
njóta íslendingar líka þess vafasama heiðurs að
vera einhver harðsvíraðasta kjaftasagnaþjóð sem
um getur. Eitt af því sem gerir íslenskar kjaftasög-
ur næstum yfirnáttúrulegar er að allir heyra þær en
enginn kannast við að bera þær áfram. En eigi að
síður rennur rætið slúður greiðlega um ósýnilegar
æðar mannfélagsins."
Úr forystugrein Alþbl. 10. nóv.
Lögin og svigrúmið
„I dag verða ungir hrafnistumenn að kaupa kvóta
af sægreifum. Ávísun á óveiddan fisk úti í hafsauga.
Fiskurinn í sjónum er ekki lengur hluti af sköpun-
arverkinu heldur hluti af bókhaldi sægreifanna.
Sams konar erfðafesta gildir um búmörk í landbún-
aði. Lögin sjá um sína... íslendingar búa enn við
dæmi lénsgreifa í iðnaði. Ungt fólk á undir úrelt
meistarakerfi að sækja og fárra kosta er völ í eftir-
sóttum iðngreinum. Nema foreldrar þeirra séu
meistarar í faginu og þar með hluti af greifadæm-
inu. Iðnfræðslan gengur líka í arf á íslandi eins og
landið og miðin og heiðloftin blá... Með minnkandi
svigrúmi hverfur lífsgleðin og lífsvonin."
Ásgeir Hannes, í Tímanum 10. nóv.