Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.1995, Qupperneq 39

JL>V LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 1995
43
Starfaði við áfallahjálp í Súðavík og við rútuslysið í Hrútafirði:
Þurfum að snúa ári hörm-
unganna í ár huggunar
- segir sára Kristján Björnsson á Hvammstanga
Séra Kristján Björnsson ásamt konu sinni, Guðrúnu Helgu Bjarnadóttur leikskólastjóra, og börnum, Olöfu, Bjarna
DV-mynd ST
DV, Hvammstanga:________________
Séra Kristján Björnssön, sóknar-
prestur á Hvammstanga, er uppal-
inn í Kópavogi og starfaði þar í
mörg ár með Hjálparsveit skáta. Eft-
ir að hann lauk embættisprófi í guð-
fræði við Háskóla íslands starfaði
hann í tvö ár sem blaðamaður á
Tímanum en tók að lokum þá
ákvörðun að sinna prestsstörfum.
Hann tók vígslu á Hólum í Hjaltadal
fyrir 6 árum og vígðist til embættis
sóknarprests við Breiðabólsstað í
Vesturhópi. Síðan hefur sókninni
verið breytt þannig að nú situr
hann á Hvammstanga og þjónar þar
um níu hundruð sóknarbörnum í
fjórum sóknum. Kristján var meðal
þeirra sem veittu áfallahjálp í Súða-
vík og síðar í rútuslysinu í Hrúta-
firði.
Með varðskipi
til Súðavíkur
„Þegar snjóflóðið féll á Súðavík
var ég staddur með fjölskyldu minni
í Reykjavík. Ég setti mig í samband
við landsstjórn björgunarmála og
biskup Islands. Óskað var eftir að
ég færi með björgunarfólkinu á
varðskipinu, sem fór frá Reykjavík,
til aðstoðar björgunarfólkinu i
Súðavík og heimafólki sem prestur.
Um borð í varðskipinu hitti ég
áfallahjálparhópinn frá Borgarspít-
alanum og í þeim hóp var séra Sig-
finnur Þorleifsson. Á siglingunni
vestur notuðum við tímann til að
skipuleggja okkar starf. Það varð úr
að ég fór til Súðavíkur en séra Sig-
finnur til ísafjarðar.
Þegar ég var á leiðinni til Súða-
víkur velti ég því fyrir mér hvort
prestur ætti erindi með áfallahjálp-
inni á slysstað því að venjulega
komum við prestar fólki til aðstoðar
eftir að atburðir eiga sér stað en
vinnum sjaldnar á vettvangi. Innan
hálftíma eftir komuna til Súðavíkur
var ég sannfærður, enda kominn í
fullt starf sem prestur og sálusorg-
ari. Ég starfaði með hópi áhuga-
manna um áfallahjálp úr röðum
Landsbjargar. Við náðum öllum
björgunarmönnunum til okkar í
smáhópum áður en þeir yfirgáfu
leitarsvæðið. Ég og Kristján Frið-
geirsson frá Slysavarnafélagi ís-
lands dvöldum í nokkra daga á með-
al Súðvíkinga. Við höfðum aðsetur í
grunnskólanum og héldum þar til
uns veðrið tók að lægja. Þangað
heimsótti okkur fólk og við fórum í
heimsóknir til þess fólks sem ekki
yfirgaf Súðavík.
Litli drengurinn gaf
aukna orku
Með bænum, ritningarlestri, sam-
tölum, körfubolta og svefni tókst
þessum hópi heimamanna að ná aft-
ur „eðlilegum" tökum á tilverunni.
Það álag sem fylgdi atburðunum í
Súðavík er meira en hægt er að ætla
nokkrum manni. Þarna voru menn
að grafa úr fönn vini sína og ná-
granna, fjölskyldur og ættmenni.
Sumir lentu í því að finna fleiri en
einn í snjónum, ýmist lífs eða lið-
inn. Menn óskuðu þess jafnvel að
þurfa ekki að vera sá sem fyndi
þann næsta. Þegar litli drengurinn
fannst á lífi, eftir tæpa sólarhrings
Benedikt og Sigurði Stefáni.
leit, fékk björgunarliðið ótrúlega
orku á ný.
Áföllum, sem Súðvíkingar og
Flateyringar hafa nú upplifað, fylgir
mikO streita, bæði andleg og líkam-
leg. Öll samskipti manna á meðal
breytast og það er ekki nóg að gang-
setja skóla og fyrirtæki heldur þarf
fólk að halda þessu gangandi og
taka á þeim vanda sem upp kann að
koma. Togstreita af ólíklegasta til-
efni leiðir tO árekstra og aukin
hætta er á misskilningi og mistúlk-
unum á milli fólks. Likamleg ein-
kenni eins og slappleiki og þreyta í
öllum vöðvum eru algeng fyrir utan
það að fólk þarf að takast á við mjög
sterkar myndir þess sem það upp-
lifði. Allt þetta og fleira til endur-
speglast innan íjölskyldu, í skóla og
í vinnu. Vandinn er margþættur og
það verður að halda áfram að hlúa
að fólkinu eins og gert hefur verið
til þessa.
Enginn prestur í Súðavík
Við minningarathöfnina á ísa-
firði urðu eins konar þáttaskil í
björgunarstarfinu. Séra Magnús Er-
lingsson, sóknarprestur á ísafirði,
var störfum hlaðinn enda Súðavík
hluti af hans prestakalli. Lagt hefur
verið til að prestur verði settur í
Súðavík til 2ja- 3ja ára, sem standi
við hlið fólksins, því að óneitanlega
er margt sem lagast seint eftir snjó-
flóðin. Þrátt fyrir athyglina sem
fylgdi slysinu náðu menn ekki að
vinna úr þessum þætti. Sóknar-
nefndin í Súðavík hefur farið fram á
að prestur sitji á staðnum því að
fólk þarf að tala og tjá sig um sín
viðbrögð og sorgina. En því miður
hefur það ekki orðið þrátt fyrir að
biskup sé hlynntur því.
Leit að dottur á slysstað
Sömu vikuna og snjóflóðin féOu á
Flateyri upplifði ég þá erfiöu
reynslu að vera kallaður á slysstað
í einu stærsta hópbifreiðarslysi sem
orðið hefur á íslandi. Ég sat heima í
stofu og beið eftir að dóttir mín,
Ólöf, kæmi með Norðurleiðarútunni
frá Reykjavík þegar ég var kallaður
til björgunar. Það var erfitt að
leggja upp í þann leiðangur því aö
' þangað fór ég ekki aðeins sem prest-
ur heldur einnig í hlutverki föður
að leita dóttur án þess að vita um af-
drif hennar. Ég fann Ólöfu fljótlega
við flakið þ’ar sem hún lá við hlið
annarra sem slösúðust. Áverkar
hennar sýndust það miklir að
ákveðið var að senda hana með
þyrlu tO Reykjavíkur. Það var mik-
ið lán að hún var ekki eins Ola slös-
uð og talið var í fyrstu og náði hún
sér fljótt á Borgarspítalanum. Álag-
ið var hins vegar mikið á alla fjöl-
skylduna. Heima fyrir stóð eigin-
kona mín, Guðrún Helga Bjarna-
dóttir, í ströngu við að hringja út og
tilkynna okkar nánustu um afdrif
Ólafar. Það kom einnig í hlut Guð-
rúnar að segja sonum okkar, Bjarna
Benedikt og Sigurði Stefáni, frá at-
vikinu. Ólöf er eldri dóttir mín frá
fyrra hjónabandi og býr hjá okkur á
Hvammstanga en yngri dóttir mín,
Kristín Rut, býr hjá móður sinni í
Reykjavík. Síðan þetta gerðist höf-
um við sótt mikinn stuðning í að
ræða saman um slysið og reynsluna
sem við upplifðum.
Biörgunarmenn fengu
áfalmhjálp
Það er vandasamt verk að veita
andlegan stuðning á vettvangi slysa.
Menn verða helst að hafa að baki
reynslu í björgunarstörfum og vera
kunnugir björgunarmönnunum á
staðnum. Það styður líka aOa eftir-
meðferð áfallahjálparinnar. Strax
eftir slysið í Hrútafirðinum ræddu
menn í ýmsum hópum um að skipu-
leggja áfaUahjálp og það gladdi mig
hvað þetta þótti sjálfsagður hlutur.
Almannavarnanefnd Vestur-Húna-
vatnssýslu hafði síðan forgöngu um
að bjóða til fundar forsvarsmönnum
þeirra aðila sem að björgunarstarf-
inu í Hrútafirðinum stóðu. í fram-
haldi af því voru búnir til vinnu-
hópar með þátttöku björgunarliðs-
ins. TO aðstoðar komu áhugamenn
um áfaUahjálp frá Landsbjörgu.
Teymi áfallahjálpar frá Borgarspít-
alanum kom einnig norður. Það
sinnti meira þeim sem lentu í slys-
inu og fjölskyldum þeirra, okkur
stjórnendum, hjúkrunarfólki og lög-
reglu. Þar sem farþegar rútunnar
voru búsettir víða á landinu var
brugðið á það ráð að auglýsa í íjöl-
miðlum og þolendur hvattir til að
sækja áfallahjálp heima í héraði,
ýmist til presta eða á heilsugæsl-
stöðvar. Hátt á fjórða hundrað"
manns þáðu áfaUahjálp vegna slyss-
ins.
Viðkvæmur tími
AUir þeir sem áfallahjálp sinna
verða að vera tilbúnir að sækja úr-
vinnslufundi fyrir sig sjálfa til að
brenna ekki inni í starfi sínu. Þeir
þurfa að vera í reglulegri hand-
leiðslu til að vera sjálfir í jafnvægi
og til að fylgjast með því sem er að
gerast 'í greininni. Mönnum, sem
vita út á hvað áfallahjálpin gengur,
fer stöðugt fjölgandi í röðum lækna,
hjúkrunarfólks, presta og annarra
stétta sem að björgunarstörfum
koma. Það er gott að byggja upp
kerfi í áfaUahjálp fyrir sinn hóp.
Við getum byggt upp svæðisbund-
inn áfallahjálparhóp og sótt ráðgjöf
og fræðslu til Borgarspítala og
Landspítala. Þessir spítalar veita
einnig aðstoð við framkvæmd
áfallahjálpar í stærri slysum.
í dag er fólk að ganga inn í mjög
viðkvæma tíma, undirbúning jóla-
hátíðar og jólin sjálf þar sem marg-
ar fjölskyldur þurfa að ákveða upp á
nýtt siði eftir að nánir ættingjar eru
fallnir frá. Hvar á fólkið að koma
saman þegar afi og amma bjóða
ekki lengur til hátíðar? Hvernig
verður hægt að gleðjast þegar hug-
urinn reikar til barnanna sem léku
sér á síðustu jólum við að losa kúl-
urnar af jólatrénu? Þessi tími kallar
fram mjög sterkar myndir. Þegar
svona mikið hefur raskast í fjöl-
skyldunni þá er nauðsynlegt að
halda uppi þeim siðum sem hægt er
að halda uppi, út frá þeim þáttum
sem enn eru til staðar.
Þjóðin samhuga
Við þurfum að vera samhuga í
því að snúa ári hörmunganna upp í
ár huggunar. í kirkjunni eru bæna-
stundir, fyrirbænir og efling fyrir
alla sem vflja. Sumum finnst þeir
hafa misst trú sína í þeim hörmung-
um sem þeir hafa upplifað og sjá
-ekki lengur Guð í tilverunni. En
með því að glíma þannig við hann
verður hann ennþá meira nálægur í
lífi fólks. Menn reiðast Guði því
þeir standa í þeirri trú að hann sé
almáttugur en þeirri reiði þurfa
menn að snúa upp í samræður við
Guð. Það getur átt sér stað í bæn-
inni og í áköUum eins og í Davíðs-
sálminum þegar maðurinn hrópar:
Guð minn, Guð minn, hví hefur þú
yfirgefið mig? Guð er nálægur í lífi-
þess sem trúir þó að hann hylji sig
og menn sjái hann ekki um stund í
erfiðleikum sínum. Þá vita menn að
hann er skammt undan og boðskap-
ur aðventunnar hljómar „Sjá, Kon-
ungur þinn kemur til þin“,“ segir
séra Kristján Björnsson. -ST