Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.1996, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 14. MAI1996
13
íslendingar erlendis
Norðurlönd
Það hefur verið í fréttum og auk
þess sætt gagnrýni að nokkrir ís-
lendingar vinna í fiski í Dan-
mörku. Þetta er úti yið sjóinn, þar
sem hafgolan blæs. Á þessum slóð-
um var Sandhóla-Pétur, en sögur
af honum voru lengi vinsælar hjá
unglingum hérlendis.
Það ætti að vera flestum gleði-
efni ef landinn hefur góða vinnu.
Þarna læra menn dönsku og ný
vinnubrögð. Fólk losnar úr fjötr-
um vanans. Það er oft veruleg
menntun í þvi að takast á við ný
störf, sérstaklega í öðru landi.
Fyrr á árum var farið í kaupa-
vinnu eða á vertíð til að sjá heim-
inn. í dag eru aðrir tímar. Nú
lenda menn í fiski í Danmörku.
Nýr heimur opnast
Samkvæmt opinberum skýrsl-
um eru meira en 20.000 íslending-
ar við vinnu og nám erlendis.
Þetta er næstum tíundi hluti þjóð-
arinnar. Mikið af þessu er ungt
fólk á besta aldri, eins og sagt er.
Áhrif þessa hóps á íslenskt þjóðlíf
eru mjög mikil. Nánast daglega
kemur hluti þessa fólks heim aftur
eftir langdvöl og flytur með sér
kunnáttu og nýja siði. Aðrir fara
utan, eins og t.d. þessir í fiskinn í
Danmörku. Þeir eru samt svo lítið
brotabrot af þessum meira en
20.000 að það tekur því varla að
ræða um þá.
Líklega hefur ekkert létt forpok-
un og þröngsýni meira af íslend-
ingum en þessi stóri hluti þjóðar-
innar sem dvelur erlendis í lengri
eða skemmri tíma. Hvernig væri
ástandið ef allir hefðu verið
heima?
Við eigum mikið samstarf við
aðrar Norðurlandaþjóðir. Ekkert
hefur samt haft eins mikil áhrif á
þeim vettvangi og mjög góður að-
gangur okkar að skólum og vinnu
í þessum löndum. Samt er þessum
miklu réttindum okkar á Norður-
löndum sjaldan hrósað eða þau
metin eins og vert er.
Mikill meirihluti íslendinga er-
lendis er á Norðurlöndum, m.a.
vegna þeirra miklu réttinda sem
við höfum þar til náms og vinnu í
gegnum norrænt samstarf.
Við eigum því að halda í nor-
rænt samstarf með öllum ráðum.
„Hvernig væri ástandið ef aliir hefðu verið heima?" spyr greinarhöfundur.
Það hefur orðið okkur ótrúlega
drjúgt, sbr. allar þær þúsundir ís-
lendinga sem stöðugt dveljast í
Kjallarinn
Lúðvík Gizurarson
hæstaréttarlögmaður
síldin brást og atvinna var lítil.
Um þennan hóp var stundum rætt
sem flóttafólk. Eins er þetta í dag.
þá átt að snúa þjóðinni til nútíma
hugsunarháttar en nokkuð annað.
Lúðvík Gizurarson
Danmörku, Svíþjóð og Noregi við
vinnu og nám. Flestir koma aftur
en nokkrir verða áfram erlendis.
Vanræktur hópur
Líklega hefur íslenska stjórn-
kerfið ekki vanrækt nokkurn hóp
íslendinga meira en þá sem dvelj-
ast erlendis. Fyrir 30 árum fór stór
hópur fólks t.d. til Svíþjóðar þegar
Varla hafa menn flúið þótt unnið
sé um tíma í fiski í Danmörku.
Það er verðugt verkefni fyrir
nýja stjórnardeild eða jafnvel nýtt
ráðuneyti að vinna að málum Is-
lendinga erlendis. Þetta er mjög
vanræktur þáttur í okkar þjóðlífi.
Það gerist á sama tíma og dvöl
20.000 íslendinga erlendis við
vinnu og nám hefur meiri áhrif í
„Líklega hefur ekkert létt forpokun og
þröngsýni meira af íslendingum en þessi
stóri hluti þjóðarinnar sem dvelur erlend-
is í lengri eða skemmri tíma.“
Lýöræði og laun
Verður íslendingum leyft að
kjósa um það hvort íslendingum
beri að vera í Evrópusambandinu?
Ef ekki staðfestir það líklega
ómeðvitaða skoðun ráðamanna að
landsmenn séu bæði dómgreindar-
lausari og blátt áfram heimskari
en frændur þeirra annars staðar á
Norðurlöndunum.
Ef íslendingum er ekki
treystandi fyrir þessu er hægt að
fá aðrar þjóðir til þess að kjósa um
þetta I þjóðaratkvæðagreiðslu fyr-
ir okkur. Það að vera íslenskur
ríkisborgari virðist stundum jafn-
gilda því að vera um leið löggiltur
hálfviti.
Meirihluti þingmanna fulltrú-
ar minnihluta landsmanna
Fyrir þegn í þjóðfélagi sem þyk-
ist byggjast á lýðræði hlýtur að
vera erfitt að sætta sig við að vera
settur skör lægra en hver annar
skandinavískur meðaljón. Ábyggi-
lega er það ekki ósvipuð tilfinning
og að vera fimmtán og komast
ekki í bíó vegna þess að myndin er
bönnuð innan sextán.
í flestum nútíma lýðræðisríkj-
um fer fram þjóðaratkvæða-
greiðsla um mikilvæg málefni sem
snerta þorra þjóðarinnar. Alla
vega er raunin sú hjá þeim þjóð-
um sem við erum að rembast við
að bera okkur saman við. Hér
virðast hins végar nokkrir alþing-
Kjallarinn
Einar S. Guðmundsson
nemi
ismenn ætla að ákveða upp á sitt
eindæmi hvort þjóðin skuli ganga
í Evrópusambandið eða ekki.
Hér á landi er meirihluti alþing-
ismanna fulltrúar minnihluta
þjóðarinnar, samanber misvægi
atkvæða eftir kjördæmum. Það er
því spurning hvers kyns lýðræði í
skötulíki hér er á ferðinni. Að
vísu er sauðsvörtum almúganum
leyft að kjaga til kosninga á nokk-
urra ára fresti en þar með er lýð-
ræðið upptalið. Fyrir meiru er
fólki ekki treyst.
Baktjaldamakk
Hér er ekki kosið um helstu
embættismenn þjóðarinnar. Þeir
eru skipaðir með embæffisbréfi í
stöðurnar eins og lénsherra var
siður fyrr á öldum. Gott ef bréfin
eru ekki líka innsigluð með vaxi
við kertaljós. í stað kosninga kjósa
ráðamenn baktjaldamakk við að
koma sínu fólki á réttu staðina.
Uppgjafaþingmönnum leyfist að
föndra í bönkum frá níu til fimm
með hátt í milljón á mánuði á
kostnað landsmanna. Á sama tíma
eru Sóknarkonum, strætisvagna-
stjórum og sturtuvörðum, ásamt
fleiri ágætum stéttum, skammtað-
ar sextíu þúsund krónur til að lifa
af. Almennir launataxtar aðrir eru
fíestir á svipuðum nótum. Þetta er
svo gjörsamlega glórulaust að
hægt er að draga geðheilbrigði
ráðamanna þjóðarinnar stórlega í
efa. Verkalýðsforkólfarnir sem
mest væla yfir allri vesöldinni eru
sjálfir mörg hundruð þúsund
króna menn.
Svo skilja menn ekki af hverju
íslendingar þjást af krónískri
minnimáttarkennd gagnvart út-
lendingum. Þegar litið er á lands-
menn líkt og þeir séu allir undir
lögaldri hlýtur óframfærni ung-
lingsins að fylgja í kjölfarið. Það
skýrir líka af hverju fullorðið fólk
hér sættir sig við sama kaup og
krakkar fá í unglingavinnu á
sumrin.
Það er þess vegna sem ráðherr-
anum Finni finnst það toppurinn
á tilverunni að teyma hingað er-
lendar málmbræðslur í samkeppni
við vanþróuðustu ríki veraldar.
Einar S. Guðmundsson
„Þetta er svó gjörsamlega glórulaust að
hægt er að draga geðheilbrigði ráða-
manna þjóðarinnar stórlega í efa. Verka-
lýðsforkólfarnir sem mest væla yfir allri
vesöldinni eru sjálfir mörg hundruð þús-
und króna menn.“
Meö og
á móti
Ari Edwald, að-
stoðarmaður sjáv-
arútvegsráðherra.
Samningur um kvótaút-
hlutun úr norsk-íslenska
síldarstofninum
Góður samn-
ingur
„Markmið
íslendinga
með síldar-
samningnum
eru fyrst og
fremst tvíþætt.
í fyrsta lagi að
síldarstofninn
verði nýttur
skynsamlega
og í samræmi
við vísinda-
lega ráðgjöf,
þannig aö við þurfum ekki að
bíða i önnur þrjátíu ár eftir því
að geta farið aö veiða síld. Og í
öðru lagi að tryggja íslendingum
viðunandi hlutdefld i veiðunu-
um. Samningurinn uppfyllir
bæði þessi markmið á fyllilega
ásættanlegan hátt fyrir okkur og
hann er þess vegna góður samn-
ingur. Norsk-íslenski sfldar-
stofninn var stærsti lifandi auð-
lind í Norður-Atlantshafi, um 10
mOljónir tonna. Rúmlega 27 af
hundraði stofnsins hélt sig inn-
an íslensku lögsögunnar sem nú
er, aðaUega 7 ára síld og eldri.
Núna er stofninn milli 2 og 3
milljónir tonna og er 4 og 5 ára
sOd yfirgnæfandi hluti hans.
Einungis 0,1 af hundraði stofns-
ins hefúr haldið sig i íslenskri
lögsögu síðustu 10 ár. Verndun
og uppbygging stofnsins er for-
senda þess að síldin taki upp
fyrra mynstur. AflahlutdeUd ís-
lendinga er 17,2 prósent á þessu
ári eða 190 þúsund tonn, en sam-
kvæmt samningnum á skipting
aflans á komandi árum að taka
mið af breytingum á dreifingu
stofnsins."
Erfitt að ná
upp hlutdeild
„Það sem ég
óttast við
þennan samn-
ing um norsk-
íslensku síld-
ina er það að
semja um
17,2% hlut-
deild af stofn-
inum sem er
langt neðan útgerðarmaöur.
við það sem
við höfum gert
okkur vonir um og töldum okk-
ur hafa forsögu til varðandi
veiðireynslu úr þessum stofni.
Það reynist mjög erfitt að ná upp
okkar hlutdeUd úr þessum stofni
þó svo sUdin muni að einhverju
leyti breyta göngumynstri sínu
þá hefur það sýnt sig að þær pró-
sentur sem um hefur verið
samið eru lítt hreyfanlegar. í
þessu sambandi er hægt að
benda á samninginn um loðnu-
stofninn þar sem norðmenn
fengu hlutdeUd í Jan Meyen lög-
sögunni þar sem þeir hafa um-
ráðarétt yfir. Þrátt fyrir það nú
að loðnan hafi ekki gengið þar
um nokkurra ára skeið inn í
þeirra lögsögu og ekki veiðst þar
þá hafa þeir alltaf óbreytta hlut-
defld. Ég er ekki farinn að sjá
hvernig þeirri hlutdeUd hefur
verið breytt. Það er þetta sem ég
óttast að verði okkur erfitt. Það
er til langs tíma miklir verð-
mætalegir hagsmunir í því að
okkar hlutdeUd sé sem mest í
þessum stofni. Auðvitað fer það
líka saman hjá okkur að byggja
upp þennan stofn og aö hann
komi í vaxandi mæli til íslands
en ég held að hitt verði okkur
dýrkeyptara að ná þessari hlut-
deUd.“
-em