Dagblaðið Vísir - DV - 18.07.1996, Qupperneq 4

4
FIMMTUDAGUR 18. JÚLÍ 1996
Fréttir
Lögreglan 1 Reykjavlk segir ástand geðfatlaðra afbrotamanna hræðilegt:
Veikasta fólkið er á götunni
- tugi bráöarúma vantar til að leysa brýnasta vandann
„Astandið er í einu orði sagt
hræðilegt hér í bænum og okkar
mat í lögreglunni er það að
veikasta fólkið sé á götunni. Sumt
af þessu fólki, sem við þurfum iðu-
lega aö hafa afskipti af, er svo
hræðilega geðveikt að það er um-
hverfinu stórhættulegt, sem og
sjálfu sér,“ segir lögreglumaður í
Reykjavík í samtali við DV um það
hvernig ástand geðfatlaðra afbrota-
manna birtist lögreglunni.
Fréttir frá því í síðustu viku, þar
sem sagt var frá því að geðfatlaður
maður réðst á og slasaði stjúpföður
sinn, hefur enn á ný vakið upp
spurningar um aðbúnaö geöfatlaðs
fólks sem komist hefur í kast við
lögin.
Útskrifar sig sjálft
„Við höfum mikil afskipti af
þessu fólki, fáum fjölda útkalla
vegna þess og staðreyndin er sú að
þótt við komum því fyrir á stofnun-
um þá er það farið út samdægurs.
Við erum að glíma við mikið veika
einstaklinga og þeir sem síst skyldi
útskrifa sig sjálfir," segir lögreglu-
maðurinn. Hann segir lögreglu-
menn hafa rekið sig á að hringi
þeir á stofnanirnar og segi til nafns
þess sem um sé að ræða þá sé þeim
sagt að allt sé fullt. í þau fáu skipti
hins vegar þegar geðveikur maður
komi til lögreglunnar og biðji um
aðstoð, og hún hringi vegna hans,
þá sé nóg pláss.
Vilja ekki þá erfiðustu
„Stofnanimar vilja ekki fá erfið-
ustu einstaklingana því þær virð-
ast ekki hafa neina aðstöðu til þess
að sinna þeim. Eina ráðið sem lög-
reglan hefur er þess vegna oftar en
ekki að vista þetta fólk tímabundið
í fangageymslunum og það finnst
okkur alveg hræðilegt. Þetta er
veikt fólk á öllum aldri og í ofaná-
lag fylgir því oft á tíðum áfengis- og
dópneysla. Fangelsin eru ekki rétti
staðurinn fyrir slíkt fólk. Oft eru
það ættingjar og vinir sem verða
fyrir barðinu á þessu fólki og þeir
vilja sjaldnast kæra. Þegar kærur
berast ekki eru hendur okkar
bundnar, nema til skammtímavist-
unarinnar."
Lögreglan telur ástandið hafa
verið viðvarandi lengi og athygli
vekur að hún segist ekki finna
mikið fyrir skammtímabundinni
lokun deilda.
„Ástæðan fyrir því er einföld,
þetta er alltaf sama fólkið og það er
einfaldlega á götunni hvort eð er,“
segir lögreglan.
Snýst allt um peninga
Geðhjálp annast stuðningsþjón-
ustu fyrir geðfatlaða og þar hefur
verið reynt að vinna að réttinda-
baráttu fyrir allt geðfatlað fólk og
fjölskyldur þess. Karl Valdimars-
son er forstöðumaður stuðnings-
þjónustunnar.
„Stærsta vandamálið sem við er
að glíma er millistigið milli þess
þegar fólk fer út af deild og út í
þjóöfélagið. Þetta fólk þarf á stuðn-
ingi að halda til þess að ráða við
aðstæður sínar en það eru hrein-
lega ekki til nógu miklir peningar
til þess að það sé framkvæmanlegt.
Þetta snýst allt um peninga og af
þeim er ekki til nóg svo standa
megi að þessu með sæmd. Kerfið
sem við búum við er of máttlaust,"
segir Karl og bætir við að hann
geti alveg tekið undir það með lög-
reglunni að mikið veikt fólk sé á
götunni.
Vantar tugi bráöarúma
Karl segir að á Sogni sé unniö
mikið og gott starf en þar séu að-
eins sex til átta pláss fyrir ósak-
hæfa einstaklinga. Að auki þurfi að
dæma menn til vistunar þar.
Hann segir að Geðhjálp hafi átt
gott samstarf við spítalana en yfir-
leitt hafi stofhanir hér ekki aðstæð-
ur til þess að vista geðfatlað fólk sem
brotið hafi af sér. Ljóst sé að hér á
landi vanti tugi bráðarúma til þess
að anna þeirri þörf sem fyrir hendi
sé. En býr þetta fólk á götunni?
„Sumir eru hreinlega á götunni
en það ríkir mikill náungakærleik-
ur á milli þessa fólks þannig að það
vistar hvaö annað. Hins vegar er
ljóst að það húsnæði sem margir
hafa er langt frá því að vera boð-
legt. Ég vil ekki meina að bæta
þurfi fangelsisþáttinn því fangelsin
eru engin lausn fyrir þetta fólk.
Viö þurfum úrræði í húsnæðismál-
um og stuðningsmálum og til þess
þurfum við f]ármagn,“ segir Karl
Valdimarsson. -sv
Þórir Haraldsson, aðstoðarmaður heilbrigðisráðherra:
Stefnan er að fólkið
búi úti í þjóðfélaginu
- getur haft ákveðna hættu í för með sér
„Þróunin hefur verið í þá átt á
síðustu árum að reyna að halda geð-
fötluðum utan stofnana svo þeir
megi lifa sem eðlilegustu lífi. Ráðu-
neytið hefur rekið þessa stefnu hér
á landi og slíkt hið sama hefur ver-
ið að gerast víða um heim. Það get-
ur vitaskuld haft ákveðna áhættu í
för með sér, bæði fyrir viðkomandi
einstaklinga og ekki síður aðra í
þjóðfélaginu. Ætli menn að reka
þessa stefnu kann að vera nauðsyn-
legt að taka einhverja áhættu á að
óhöpp geti hent,“ segir Þórir Har-
aldsson, aðstoðarmaður heilbrigðis-
ráðherra, aðspurður hvernig ráðu-
neytið hyggist bregðast við ástand-
inu sem t.d. lögreglan lýsir á aðbún-
aði geðfatlaðra.
Þórir segir að þessi mál séu
ákveðin markamál á milli heilbrigð-
is- og félagsgeirans og að í gangi sé
vinna sem skýra eigi þessi skil milli
ráðuneytanna. Hann segir það ekki
raunhæfan kost að tala um að loka
þetta fólk inni nauðugt. Það kalli á
sjálfræðissviptingu og þá sé farið að
ganga á manréttindi þessa fólks.
„í viðræðum ráðuneytanna er
einmitt verið að fjalla um þessi mál,
þ.e. hvernig taka eigi á því þegar
læknamir og geðdeildirnar segja að
sjúklingurinn eigi ekki heima þar
lengur. Þá þarf að koma til eitthvert
mat á því hvort viðkomandi sé hæf-
ur til þess að fara út í þjóðfélagið, og
ef ekki þá lendum við í verulegum
vandræðum með þá sem ekki vilja
láta hjálpa sér.“
Þórir segir enga allsherjarlausn
vera til í ráðuneytinu en viðurkenn-
ir að miUiúrræðið milli götunnar og
geðdeildarinnar sé varla tU. Þar sé
vitaskuld verið að tala um vanda
tengdan peningum. Sá vandi sem
hins vegar myndi koma upp þegar
velja ætti það fólk sem njóta ætti
þeirra úrræða yrði miklu stærri því
þar þyrfti að taka tiUit tU svo
margra erfiðra félagslegra þátta.
„Stefnan er sú að bregðast við
þessum vanda á næstunni. Þetta er
mál sem rætt verður ítarlega í sam-
bandi við fjárlagavinnuna en sú
lausn sem mér sýnist í fljótu bragði
geta komið að gagni er áfangaheim-
ili af einhverju tagi. Ekki ætti að
þurfa að taka svo langan tíma að
hrinda slíku í framkvæmd. Hins
vegar er ljóst að ef við ætluðum að
Á Sogni eru 6 til 8 pláss og þar vistast aðeins þeir sem dæmdir hafa verið til
vistunar þar. Aö sögn lögreglunnar í Reykjavík er ástand geðfatlaðs fólks
hræðilegt í borginni og hún fullyrðir aö veikasta fólkið sé á götunnni. Fullyrt er
að tugi bráðarúma vanti til þess aö leysa brýnasta vandann. DV-mynd GVA
fara af stað með einhverja gæslu-
vistun fyrir fólk sem er ófúst til að
þiggja aðstoð þá tæki undirbúning-
ur slíkrar stofnunar lengri tima,“
segir Þórir Haraldsson.
-sv
Dagfari
Veslings Díana
Auk frétta af stríðsátökum í
Bosniu, hermdarverkum í ísrael,
voveiflegu flugslysi í Hollandi og
stöðugum átökum í Tsjetsjeníu,
hefur það borið hæst í heimsfrétt-
unum að Díana og Karl hafa nú
gengið formlega frá skilnaði sín-
um. Þau sorgartíðindi hafa ekki
farið fram hjá nokkrum manni,
sem á annaö borð opnar blöð eða
skrúfar frá útvarpi eða sjónvarpi.
Alls staðar hefur þess verið getið
með viðeigandi hætti hvernig
þessu margfræga hjónabandi hefur
lyktað.
Segja má að Díana beri skarðan
hlut frá borði, enda er samúð
heimsbyggðarinnar öll á hennar
bandi. Díana hefur látið þess getið
í óspurðum fréttum að hún hafi i
rauninni alls ekki viljað skilja við
Karl. Það hafi aldrei verið mein-
ingin hjá henni að knýja fram
skilnað enda þótt hún hafi flutt út
og gefið Kalla langt nef á stundum.
Framhjáhald hafði bara verið tU
dægrastyttingar, enda hefur Díana
að eigin sögn aldrei elskað neinn
nema Karl Bretaprins.
Engu síður hefur konungsfjöl-
skyldan knúð fram skilnað í þessu
máli, og Díana hefur þurft að
ganga að hörðum skilmálum. Hún
fær til dæmis ekki nema einn og
hálfan milljarð króna á ári, sér til
viðurværis. Hún verður að afsala
sér nafnbótinni „yðar hátign" eða
„yðar konunglega hátign“ og af
þessum. sökum hefur Díana neyðst
til að segja af sér sem vemdari og
forseti fiölmargra líknar- og mann-
úðarsamtaka, bæði vegna þess að
hún hefur ekki lengur efni á því og
svo af hinu að hún tilheyrir ekki
lengur konungsfiölskyldunni.
Það sjá auðvitað allir að þetta er
illa farið með Díönu og við henni
blasir harðræði og einangmn frá
því lífi sem henni hefur verið tamt
að undanförnu. Erfitt er að sjá
hvernig Díönu reiðir af í sínu nýja
hlutverki, þar sem hún hefur verið
útskúfuð frá konungshöllum og
þeim skyldustörfum sem fylgja
konunglegri upphefð. Ekki það að
Díana hafi sóst eftir upphefðinni,
en hún hefur lagt mikið á sig og
það er fullkomlega ósanngjamt og
harðneskulegt að bola henni frá
sinu fyrra lífi, bara af því hún skil-
ur viö Karl.
Nú verður Díana til dæmis að
flytja út úr höllinni í Kensington
og kaupa sér íbúð eins og hver
annar borgari og hún getur ekki
lengur ferðast nema á eigin kostn-
að og henni verður eingöngu
hleypt inn í Buckinghamhöllina í
jólaboðin í fylgd með sonum sín-
um, sem eru erfðaprinsar i Bret-
landi.
Skilnaðurinn er mikið áfall fyrir
prinsana báða, sem nú verða að
fylgja móður sinni út í galeiðu al-
mennings og sagt er að Díana hafi
jafnvel tekið syni sína með sér á
hamborgarastað til að venja þá við.
'ímyndið ykkur viðbrigðin en um
leið agann og væntumþykju Díönu
gagnvart sonum sínum, sem líka
em synir Karls, og hún gæti þess
vegna auðveldlega náð sér niðri á
Kalla með því að vera vond við
syni hans. Þess í stað sýnir Díana
sínar góðu hliðar með því að venja
þá við hamborgara!
Það segir líka mikið um sam-
band Díönu og Vilhjálms ríkiserf-
ingja, þegar Vilhjálmur frétti að nú
mundi mamma hans ekki lengur
vera hennar hátign. Þá sagði Villi,
samkvæmt fréttaskeyti frá Reuter:
„mamma, mér er alveg sama, þú
verður alltaf mamma mín.“
Hvílíkt æðruleysi á ögurstund.
Þannig hafa sorgarfréttirnar um
skilnað Díönu og Karls breyst i að-
dáun og virðingu heimsbyggðar-
innar fyrir hetjulegum viðbrögðum
Díönu. Fólk sýnir henni hluttekn-
ingu og á móti sýnir hún sjálf
æðruleysi í mótlætinu. Því verður
ekki logið upp á hana Díönu, að
hún stendur sig í stykkinu, jafnvel
þótt hún ekki hafi nema einn og
hálfan milljarð upp úr krafsinu.
Dagfari