Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.1996, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 16. SEPTEMBER 1996
15
Hin nærri trjá-
lausa hofuðborg
Kjallarinn
I grein sem
skrifuð var í
National Geografic
eftir að Johnson,
þáverandi forseti
Bandaríkjanna,
hafði haft hér
nokkra dvöl, var
fjallað um heim-
sókn hans að ein-
hverju leyti og lít-
illega getið lands
og þjóðar. Grein-
inni fylgdi mynd
af Reykjavík og
undir henni stóð:
Hin nærri trjá-
lausa höfuðborg.
Þessi ummæli
vekja nokkra
furðu nú en eru þó
nær lagi. Dómar um bæinn frá
svipuðum tíma eru á líkan veg og
það sem mesta athygli virðist hafa
vakið er að varla var nokkra al-
Kristjón Kolbeins
viðskiptafræðingur
„Ljóst er að audvelt er að breyta
ásýnd útjarðar og til þess eru til-
tæk ráð. Vegna frostlyftingar,
skara, holklaka og algers skorts
næringarefna dugar vart neitt
betur en öflugar belgjurtir. “
mennilega hríslu að sjá nema í
skjóli undir húsvegg, að mati
sögumanna. í ljósi þess að skammt
var liðið frá frægasta páskahreti
aldarinnar, sem felldi trjágróður í
stórum stíl um sunnan- og vestan-
vert landið, eru þessu ummæli
sennileg.
Gerbreyting á ásýnd
Orðið hefir gerhreyting á
ásýnd, ekki aðeins höfuðborgar-
svæðisins heldur einnig
flestra þéttbýlisstaða
landsins sem er fyrir til-
stuðlan íbúanna sjálfra
og ber vott um almenna
snyrtimennsku jafnt
utan dyra sem innan. Nú
verður ekki lengur sagt
að hríslur séu í skjóli
húsa heldur hefir dæmið
snúist við. Þessarar
breytingar varð fyrst
vart fyrir fáum árum,
hvort sem litið var yfir
svæðið úr efstu byggð-
um eða það nálgast að
sunnan eða austan.
Suðvesturhorn landsins
er meðal vindasömustu
byggðra bóla veraldar og
því að mörgu leyti erfitt
til ræktunar en með því að leita út
fyrir landssteinana, t.d. vestur til
norðanverðrar Kyrrahafsstrandar
Bandaríkjanna og Kanada eða
jafnvel vestur
yfir Kyrrahaf,
til svæða þar
sem loftslag er
svalt og rakt,
hafa fundist af-
brigði sem
henta við ríkj-
andi aðstæður
hér. Alaska
virðist vera sér-
staklega fýsileg-
ur staður til
fanga enda bera nokkrar hinna
nýju tegunda nafn þess rikis.
Tiltæk ráö
Vegna þess hversu miklum
stakkaskiptum þétthýlisstaðir
hafa tekið á undanförnum árum
og þess hversu mikið almenningur
er farinn að ferðast í náinni snert-
ingu við landið í orðsins fyllstu
merkingu, gangandi, hlaupandi,
hjólandi eða ríðandi, verður lélegt
„Eftir eru melarnir, rofabörðin og flögin, hreytur mesta niðurlægingar-
skeiðs þjóöarinnar," segir Kristjón m.a. í greininni.
ástand útjarðar meira áberandi.
Manngerðir melar, skriður og
rofabörð hlasa allt of víða við og
hafa lítið minnkað á sama tima og
gróska hefir aukist í þéttbýli og á
svæðum í nágrenni þess.
Ljóst er að auðvelt er að breyta
ásýnd útjarðar og til þess eru til-
tæk ráð. Vegna frostlyftingar,
skara, holklaka og algers skorts
næringarefna dugar vart neitt bet-
ur en öflugar belgjurtir. Þar eru
úlfabaunir fremstar í flokki. Þá
bregður svo við að að mati sumra
eru þær óalandi og óferjandi
vegna erlends uppruna, hæfúeika
til útbreiðslu við erfið skilyrði og
blárra blóma auk þess sem þær
kæfa hugsanlega lágróður eins og
mosa, fléttur og skófir sem nóg er
af.
Góðra gjalda er vert að halda í
það sem gamalt er en íslendingar
hafa losað sig við holdsveikina,
fjárkláðann, barnadauðann, rak-
ann og saggann úr gömlu leku
torfbæjunum ásamt lúsinni og
flónni að mestu, þótt það hafi ver-
ið á kostnað fjölbreytileika teg-
undanna og til þess hafi orðið að
nota erlend meðul og ráð. Eftir eru
melarnir, rofabörðin og flögin,
hreytur mesta niðurlægingar-
skeiðs þjóðarinnar sem eiga fullt
erindi í glapkistu sögunnar.
Kristjón Kolbeins
Níðingsverki hampaö í RÚV
í kvöldfréttum, laugardaginn 7.
þ.m., lét RÚV sig hafa það að
hampa ódæði sem afrek væri á
sameiginlegum rásum sínum
tveim, geta þess jafnvel í fréttayf-
irliti, og þannig skipa því meðal
aðalfrétta, meira að segja með við-
tali.
Aðdragandinn hefði þó ekki átt
að vera fréttnæmur: Fjölskyldu-
faðir nokkur, Jón Þórarinsson á
Hæringsstöðum í Svarfaðardal,
gekk til fjalla með dætrum sínum
og eiginkonu, og voru þessir ljúf-
lingar staddir ofan við Bakkabjörg
þegar þeir komu auga á ref.
Meö skóreimum kellu
Hersingin tók umsvifalaust á
rás á eftir dýrinu, sem þá reyndi
að forða sér á hlaupum og stakk
sér inn í urð. Það tókst ekki betur
en svo að í skottið sást og náttúru-
unnendurnir lögðust á eitt við að
toga í það.
Hvergi nærri var árangurinn í
samræmi við erfiðið. Því var grip-
ið til þess ráðs að tína grjótið ofan
af dýrinu og fyrr en varði komust
þessir uppalendur í þá aðstöðu að
geta bundið annan afturfót þess
við skottið. Það var gert með
skóreimum kellu, sem hélt, á með-
an bóndi hennar vann enn kapp-
samlega við að tína grjótið, enda
áríðandi að veita börnum sínum
gott fordæmi og að fjölskylda geti
sameinast um eitthvað uppbyggi-
legt!
Loksins var bak varnarlausa
dýrsins bert og „þá fékk ég mér
bara eggjagrjót
og klauf hann í
herðar niður, eða
sem sagt rak það
á milli herða-
blaðanna á hon-
um og í gegnum
hann,“ raupaði
Jón af illvirki
sínu og kellu
sinnar, í viður-
vist dætranna.
Hann gat þess
einnig að refur-
inn hefði „eiginlega ekki“ átt
möguleika á að verjast.
Jón velti fyrir sér hvemig hann
myndi verja verðlaununum fyrir
að „vinna dýrið“,eins og Gissur
Sigurðsson fréttamaður komst að
orði. „En það er spurningin,"
sagði Jón háðskur „hvort það fer
þá í að borga sekt. Ætli ég fái ekki
sekt fyrir að hafa gleymt að sýna
honum veiðikortið áður en ég
drap hann.“
Þessi maður taldi sig sem sé
hafa efni á að bæta skætingi við
forkastanlegt athæfið. Með því var
þó ekki sögunni lokið,
því eftir var að koma
afrekinu með egggrjót-
ið á framfæri við Rík-
isútvarpið og gorta -
sem RÚV greinilega
tók fagnandi - og fyrr
má nú vera frétta-
þurrð!
Dálagleg skilaboð
Fjöldi fólks hafði
samband við frétta-
stofa RÚV strax sama
kvöld til þess að lýsa
andúð og fyrirlitningu
á athæfinu og við-
brögðum fréttastofu.
Ég gerði það einnig og
er kunnugt um að
nokkrir kröfðust þess
að viðbrögðum al-
mennings yrði gert jafnhátt undir
höfði á sama vettvangi, strax í
kvöldfréttum sunnudagsins. í
sunnudagsfréttum RÚV var við-
bragðanna hvergi getið né í kvöld-
fréttum mánudags eða þriðjudags,
og lengra þarf ekki að telja. Af
hálfu fréttastofu hefur rikt algjör
þögn um álit almennings á þessu
fyrirlitlega athæfi og mati hennar
á hverju skuli flíkað. Við, sem
neydd erum til að borga brúsann,
eigum kröfu á því að viðbrögðum
okkar sé sinnt á sama hátt og áð-
urnefndum „fréttum". Þetta voru
líka dálagleg skilaboð til uppvax-
andi kynslóðar á tímum þegar
hvers konar ofbeldi er orðið alvar-
legt vandamál í þjóðfélaginu.
Bót var þó í máli að Leifur
Hauksson tók gagn-
rýni á þessu í morg-
unútvarpi Rásar 2,
vitnaði í lög sem at-
hæfi af ofangreindu
tagi varðar og sagði
símalínur RÚV hafa
logað vegna þessa.
Hins vegar má Giss-
ur Sigurðsson
skammast sín fyrir
að hafa staðið að við-
talinu, með þessum
líka hættinum, og
komið því á fram-
færi. Ég vil sérstak-
lega vekja athygli á
því að íslenskum
hjónum i gönguferð
með dætur sínar
tókst að verða þjóð
sinni til háborinnar
skammar í miðri umfjöllun um
ástæðulaust ofbeldi, og það í
merkasta fjölmiðli landsins.
Flestar sæmilega vel innrættar
fjölskyldur á göngu hefðu látið
nægja að virða refínn fyrir sér og
fagnað óvæntu tækifæri til þess að
sjá eitt hinna örfáu villtu dýra
okkar í eðlilegu umhverfi sinu en
svo var ekki um fólkið af sauða-
húsi Jóns Þórarinssonar. Jafn-
framt vil ég benda á að í verknaði
umræddra hjóna felast skýlaus
brot á fleiri lagaákvæðum um
hvernig megi aflífa dýr. - Ég efast
ekki um að þetta fólk verði kært
og nú skulum við vaka vel yfir
hvernig viðkomandi sýslumaður
stendur að því máli.
Franzisca Gunnarsdóttir
„Ég vil sérstaklega vekja athygli á
því að íslenskum hjónum í göngu-
ferð með dætur sínar tókst að
verða þjóð sinni til háborinnar
skammar í miðri umfjóllun um
ástæðulaust ofbeldi, og það í
merkasta fjólmiðli landsins. “
Kjallarinn
Franzisca Gunn
arsdóttir
rithöfundur
Með og
á móti
Heilsugæslulæknar afsala
sér samnings- og verkfalls-
rétti
Betri
kostur
Katrín Fjeldsted,
formaöur Félags ís-
lenskra heilsu-
gæslulækna.
„Mín skoð-
un er sú að það
geti auðvitað
fylgt því óvissa
að fara undir
kjaranefnd en
af tveimur
kostum, ann-
ars vegar því
að hafa óbreytt
fyrirkomulag
og hins vegar
að fara undir
nefndina,
finnst mér síðari kosturinn öllu
skárri. Þá er ég ekki bara að
hugsa um læknana heldur einnig
um þriðja aðila sem eru sjúkling-
antir. Það er líklegra að þeir
þutfi ekki í framtíðinni að
standa frammi fyrir öðru eins
ástandi og nú kom upp. Viö töld-
um að kjaramál okkar væru það
vel rökstudd að það ætti ekki að
vera flókið að gera við okkur
kjarasamning en það tók þó rfk-
ið 6 vikur. Það var ekki sam-
kvæmt okkar óskum. Að öllu
þessu skoðuðu tel ég miklu far-
sælla að við fórum undir kjara-
nefnd sem vinnur eftir lögum og
er gert skylt að skoða mál frá öll-
um hliðum, taka mið af launa-
þróun í landinu, ábyrgð og
menntun og samanburði við
sambærilegar stéttir. Þar með
yrðu heilsugæslulæknar bornir
saman við aðra lækna og annað
háskólamenntað fólk. Ég lít svo á
að þessi kaleikur sé frá okkur
tekinn".
Slæm
Marta A. Hjálmars-
dóttir, formaöur
Bandalags háskóla-
manna
reynsla
„Mín skoð- --------
un er einfald-
lega sú að rík-
isstarfsmenn
hafa reynslu af
því að vera
undir kjara-
dómi og hafa
ekkert um sín
mál að segja.
Sú reynsla var
ekki betri en
það að við
böröumst fyrir
því hörðum
höndum að fá samnings- og verk-
fallsrétt í okkar hendur og það
tókst að lokum. Við teljum ein-
faldlega aö hag okkar sé betur
borgið í éigin höndum en hjá
kjarahefnd. Mér finnst nýafstað-
in deila heimilislækna og ríkis-
ins lýsa fullkomnu ábyrgðarleysi
og getuleysi samninganefndar
rikisins til að vinna hratt og ör-
ugglega að lausn mála eins og
meugoft hefur komið fram. Það
má hins vegar ekki gerast að
þetta getuleysi sé forsenda þess
að sú leið sé farin sem heilsu-
gæslulæknar eru nú farnir inn á.
Þegar deilur dragast svona á
langinn koma inn í þær alls kyns
sjónarmið sem stéttir eiga mjög
erfitt með að eiga við, það er
mjög erfitt fyrir heilbrigðisstétt-
irnar að standa í kjaradeilum,
t.d. frá siðferðilegu sjónarmiði
stéttarinnar en þau siðferðilegu
sjónarmið að hafa rétt til að
semja um sín kjör vega auðvitað
afskaplega þungt.“
gk-