Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.1997, Qupperneq 25

MÁNUDAGUR 27. JANÚAR 1997
33
%
Nýjar kenningar um endalok heimsins:
Heimsendir nálgast
„Þrátt fyrir allt getum við ekki
vitað hver örlög jarðarinnar verða.
Kannski sleppur hún við að eyðast
þegar sólin breytist í rauðan risa,“
segir stjameðlisfræðingurinn Greg
Laughlin en hann og félagi hans úr
háskólanum í Michigan, Fred Ad-
ams, hafa sett fram sínar hugmynd-
ir um heimsendi.
Laughlin bendir á að alheimurinn
eins og við þekkjum hann sé ein-
ungis tímabundið fyrirbæri. Hann
er líka fremur nýr, ekki nema um
tíu milljarða ára gamall. „Það tíma-
bil í sögu alheimsins sem nú stend-
ur yfir er stutt og langt í frá miðlægt
í sögu alheimsins. í raun er það ein-
ungis stuttur kafli í langri sögu
breytinga. Það er næstum því
ómöguiegt fyrir dauðlega menn að
ná utan um þessa sögu,“ segir Laug-
hlin.
Hann og Adams skipta tíma al-
heimsins upp í svokallaða „alheims-
áratugi" sem hver um sig er tíu
milljarðar ára. Nú erum við að upp-
lifa alheiminn þegar hann er
stjömufylltur en það tímabil er að
þeirra mati um það bil hálfnað. Þeg-
ar því lýkur eftir um það bil tíu til
fmuntán milljarða ára fara stjömur,
þar á meðal sólin okkar, að klára
eldsneyti sitt. Þær margfaldast að
ummáli, verða svokallaðir rauðir
risar sem gleypa plánetumar um-
hverfis sig. Að lokum falla þær sam-
an og verða hvítir dvergar eða
svarthol. „Á endanum brenna aUar
stjömur í alheiminum upp á þennan
hátt,“ segir Laughlin. Hann og Ad-
ams segja að eftir aö þessum ósköp-
um ljúki hefjist hnignun róteinda
(sem eru í kjarna atóma). Án
róteinda hverfur efhi einfaldlega og
verður að geislun.
Eftir 38 alheimsáratugi byrjar
tímabil svartholanna. Þau „nærast"
á efhinu i kringum sig og stækka
stöðugt. Eftir þúsund milljarða ára
(1 með 200 núllum) búast þeir Laug-
hlin og West við því að ekkert verði
eftir nema myrkur og ískuldi. „Ef
maður gæti flutt sig á þetta tímabil
þá er himinninn kolsvartur," segir
Laughlin.
Adams og hann gera ráð fyrir því
að alheimurinn haldi áfram að þenj-
ast út að eilífu en það er reyndar al-
geng kenning meðal vísindamanna
að hann muni falla saman, öfugt við
þegar hann sprakk út í Miklahvelli
í árdaga. Byggt á Cnn.com
Konur þola þyngdaraflið eins og karlar
Sífellt fleiri konur starfa
nú sem orrustuflugmenn.
Hingað til hafa búningar orr-
ustuflugmanna verið hann-
aðir með þarfir karlmanna í
huga en nú er verið að at-
huga hvort því þurfi að
breyta.
Vísindamenn bandaríska
flughersins rannsaka nú
hvort kvenlíkaminn bregst á
sama hátt við og karllíkam-
inn þegar þyngdaraflið virk-
ar á líkamann á kraftmikinn
hátt. Það gerist þegar orr-
ustuflugmenn beygja á mikl-
um hraða. Ef krafturinn
verður of mikill þá missir
flugmaðurinn meövitund og
þá er voðinn vís. Þátttakend-
ur í könnunum flughersins
fara því í sérstakan hermi
sem þeytist til og frá á líkan
hátt og orrustuþota enda er
vélin sem knýr hann áfram
hvorki meira né minna en
þúsund hestöfl.
Niðurstöðumar til þessa hafa
verið þær að munur milli
manna er einstaklingsbund-
inn en ekki kynbundinn. Nið-
urstöðumar hafa þó hjálpað
mönnum að hanna nýja bún-
inga fyrir orrustuflugmenn
en til þessa hafa búningar
hentað stuttum orrastuflug-
mönnum illa.
-JHÞ
Þaö er ekkert grín aö fljúga orustuþotu.
Deilt um vatn á Júpiter
Áður en Galileo heimsótti Júpít-
er í desember 1995 vom flestir vís-
indamenn sammála um að Júpíter
væri mjög rakur staður. Þar væru
gífurleg fárviðri meö eldingum og
rigningu. Þegar kanni frá Galileo
fór inn í „lofthjúp" plánetunnar
hitti hann á stað sem var tiu sinn-
um þurrari en búist var við. Nýjar
innrauðar myndir af Júpíter sýna
hins vegar að þar eru svo sannar-
lega mikil fárviðri. Mikil „þriunu-
ský“ sjást til dæmis nálægt rauða
blettinum svokallaða og þó ekki
hafi verið sannað að þessi inni-
Innrauö mynd af lofthjúpi Júpíters.
Hvítu hringirnir eru gífurleg fárviör-
isský.
haldi vatn haga þau sér líkt og
þrumuský gera á jörðinni. Þau eru
hátt á lofti og breyta sér stöðugt.
Að sögn vísindamanna er vatn lík-
legasta skýringin á þessu.
Sömu vísindamenn, sem aðhyU-
ast kenninguna um mikið vatn á
Júpíter, segja að líklegasta skýr-
ingin á því að kanninn frá Galileo
hafi fúndið lítið vatn í lofthjúpi
Júpíters sé sú að hann hafi hitt á
svæði þar sem niðurstreymi er
mikið en það þekkist yfir eyði-
mörkum jarðarinnar.
-JHÞ
Myndavél á stærð
við vegabréf
Það eru alltaf að koma fram
smærri og smærri myndbandsupp-
tökuvélar. Nýjasta vélin í þessum
fjölskrúðuga flokki er DCR-PC7 frá
Sony. Hún er á stærð við vegabréf og
með 2,5 tomma skjá. Þrátt fyrir
smæðina er hægt að taka upp 90 mín-
útur með „Long-Play“ valmöguleik-
anum. Við hönnun vélarinnar nýtti
Sony sér stafræna tækni til hins
ýtrasta. Vélin er þannig búin staf-
rænni aðdráttarlinsu og þar sem tek-
ið er upp með stafrænum hætti er
hægt að setja það efni sem tekið er
upp beint á klippitölvur en Sony hef-
ur einmitt sett nýja lína af stafræn-
um klippibúnaði, sem ætlað er að
koma í stað eldri tækni, á markað.
Misstu ekki af spennandi
aukablöðum
/
í febrúar og mars:
Aukablöb DV eru löngu orð/n
landsþekkt. B/oð/n eru bæbi fræbandi
og skemmtileg og fjalla um margvisleg
og gagnleg sérsvib.
5 . febrúar
Tækni og tölvur
Spennandi blað um
tölvur og intemetið.
Fjallað verður um þróun
í tölvumálum og flest það
er viðkemur tölvum og
tölvunotkun.
12. febrúar
Bílar '97
í blaðinu er að finna
heildstætt yfirlit yfir þá
fólksbfla og jeppa sem
bflaumboðin hafa í
boði á árinu 1997.
Blað sem enginn bfla-
eigandi má láta fram
hjá sér fara.
19. f e b r ú a r
Ferðir til útlanda
ítarlegar upplýsingar um
þá ferðamöguleika sem
í boði á árinu 1997 hjá
ferðaskrifstofunum, ásamt
ýmsum hollráðum varð-
andi ferðalög til útlanda.
2 6. febrúar
Hljómtæki
Efmsmikið blað um allt
sem viðkemur hljómtækj-
um. Þar verður meðal ann-
ars fjallað um helstu nýj-
ungar á markaðnum.
12. mars
Fermingargjafa-
handbók
Nauðsynleg upplýsinga-
og innkaupahandbók fyrir
alla þá sem eru í leit að
fermingargjöfum.
19. mars
Matur og kökur
Lystaukandi blað þar
sem fjallað verður um
flest það er viðkemur
matartilbúning fyrir páskana.