Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.1997, Blaðsíða 18

MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 1997
18
NILFISK
NewLine
ENN EIN NÝJUNGIN
FRÁ NILFISK
MINNI OG
ÓDÝRARI
RYKSUGA
SÖMU
STERKU
NILFISK
GÆÐIN
KYNNINGARVERÐ TIL JÓLA
AÐEINS KR. 14.900 STGR.
Fyrsta flokks frá
Æomx
HÁTÚNI6A REYKJAVÍK SlMI 552 4420
= ARABIA =
Hreinlætistæki
í miklu úrvali
Finnsk gœðavara
í 120 ár
Jólostóllinn 1997!
SDVO 31
Vandoður skrifborðsstóll.
Hæðarstillanlegt, Fjaðrandi
bak sem hægt er að festa í
hvaða stöðu sem er. Parket-
hjól, sérstaklega slitsterkt
óklæði. 5 óra óbyrgð.
Verð til jóla
aðeins kr. 11.900
Skaifunni 6, sími 568 7733
IJrval
Máttur
sársaukans
Þar sem það er séð, ljóðabók Þorgeirs
sonar, er eitt magnaðasta byrj-
endaverk sem ég hef lengi séð.
En eflaust er rangt að leggja
áherslu á að þetta sé fyrsta bók
höfundarins. Lesandinn fær þá
á tilfmninguna að verið sé að
hrósa efnilegum byrjanda og
benda honum á að stefna
ótrauður fram á við og gera
enn betur næst. En hér er
ekki svo farið. Þorgeir
Kjartansson kemur hér
fram sem fullþroska
skáld, skáld sem hefur
eitthvað að segja og
hefur náð því valdi á
máli og stíl að geta
sagt það.
Þar sem það er
séð hefur að
geyma 43 nafnlaus
ljóð og sjö örsögur.
eða ljóðabálkurinn gerist
víða, hefst í The City of Reykjavík, þar sem
ekki er einungis vísað til Sigfúsar Daðasonar
heldur og bregður honum fyrir, en það er einnig
komið við á Signubökkum, úti í mýri, á Spáni og
upp við Vatnajökul.
En baksvið ljóðanna er ekki meginatriðið;
meira máli skiptir um hvað er ort og hvern-
ig. Yrkisefni Þorgeirs eru að vísu
nýstárleg. Hann yrkir um
ástina og segir á bls. 16:
ástarljóó!
mig hefur alltaf langaö
til aö skrifa ástarljóö
en oftast hefur ástin kœft þau
og það er svolítið sárt aö kafna
yfirgefinn í sjúkrarúmi
eða kveljandi sviösljósinu
Bókmenntir
Geirlaugur Magnússon
Þrátt fyrir þessa yfirlýsingu eru fjölmörg ást-
arljóð í þessari bók, oft fallega erótísk, þar sem
skáldið beitir hluta fyrir heild af mikilli smekkvísi.
En hann yrkir einnig um söknuð og sársauka; það
er mikill sársauki 1 þessari bók og ekki síður ein-
lægni. En þama eru líka ansi skemmtileg öfug-
mæli svo sem á bls. 25 þar sem segir frá því sem
gerðist ef guð byggi við Laugaveginn:
leikfangabúöirnar myndu skenkja ókeypis
Guinnes
barirnir vœru iöandi af litríkum leikföngum
og filarnir
fengju aö velta sér um postulínsbúöirnar
Þorgeir hefur greinilega ýmislegt lært af súr-
realistum og ýmsum sporgöngumönnum þeirra,
örsagan (eða prósaljóðið) „Trompetar eru
varasamir" minnir óneitanlega nokkuð á Boris
Vian en Þorgeir nýtir þann lærdóm á persónu-
legan og ferskan hátt.
Þar sem það er séð er ekki einungis óvenjulega
þroskaður nýgræðingur á ljóðakri heldur einfald-
lega ein af betri ljóðabókum ársins. Lesist sem
fyrst og sem allra vendilegast. Það verður enginn
svikinn af þessari bók.
Þorgeir Kjartansson:
Þar sem það er séð
EINAR 1997
Leitin að Friðleifi góða
Ég varð forvitin þegar ég sá kápuna á nýjustu
bók Iðunnar Steinsdóttur, Út í víða veröld. Feg-
urri bókarkápa er vandfundin. Skyldi veröld
þessarar bókar vera eins undursamleg og kápu-
teikning Brians Pilkingtons?
Bókmenntir
Margrét Tryggvadóttir
Bókin geymir ljúfa og skemmtilega sögu. Sögu-
hetjurnar Birta, Hersir og Dúi búa í litlum bæ
þar sem allir byggja lífsafkomu sina á að tína þrí-
litar fjólur sem eru notaðar i undragott te. Dag
nokkurn kemur maður í þorpið og segist færa
þeim boð frá Friðleifi góða, en hann er í hugum
sögupersónanna blanda af guðlegri veru og góð-
um konungi. Boðin eru á þá leið að bannað sé að
tína fjólurnar því þær séu í útrýmingarhættu.
Fólkið veit að það er ekki rétt en hlýðir þó af ótta
við fordæmingu þeirra sem hingað til hafa keypt
teið. Þegar þorpsbúar beygja sig fyrir þessu bogn-
ar á þeim bakið. Hungriö sverfur að og hinir full-
orðnu í Fjólubæ verða svo bognir í bakinu að
þeir sjá ekkert nema tæmar á sér. Þeir senda
bömin, þau einu sem enn standa upp-
rétt, i fylgd með einum keng-
bognum karli, út í víða
veröld að leita Friðleif
uppi og krefja hann svara.
Það er auðvelt að skoða
þessa sögu sem allegóríu,
því vísanir í samtíð okkar ís-
lendinga eru margar og hæfi-
lega augljósar. Fjólubannið og
bann við hvalveiðum eiga til
dæmis heilmargt sameiginlegt.
Boðskapur sögimnar er góður og
settur fram af smekkvísi. Hann
verður aldrei yfirþyrmandi því alls
staðar glittir í ljúfan húmor.
Heimur verksins, veröldin sem tit-
illinn vísar í, er timalaus ævintýra-
heimm- þar sem allt getur gerst. Hann
er nokkuð evrópskur en þó nýtir höf-
undur sér margt úr íslenskum þjóðsög-
um. Að vissu leyti er þessi heimur út-
ópiskur og það gladdi hjarta mitt að sjá
styttuna af Visku- Fjólu í upphafi
sögunnar. Konur eru allt of sjaldan
settar á stall. Ég varð því fyrir von-
brigðum þegar ég komst að því að
jafnrétti milli karla og kvenna er
ekki fyrir hendi i sögunni. Hvar-
vetna eru þeir sem ráða karl-
kyns. Þegar höfundur barna-
bókar skapar heim sem er að
nokkru leyti útópískur, eins
og veröld þessarar bókar er,
fyndist mér eðlilegra að
ýmis mein samfélagsins
væru leiðrétt. Ég er ekki
að biðja um kvennaveldi,
aðeins jafnrétti.
Iðunn Steinsdóttir:
Út í víða veröld
Brian Pilkington
myndskreytti
Iðunn 1997
Daníel í þriðja sinn
Guðjón Sveinsson hefur alltaf verið trúr raun-
sæi, jafnvel í ævintýrasögum sínum fyrir böm og
unglinga, en hann hverfur hreinlega aft- /a»-
ur til natúralisma i sögunni um dreng-
inn Daníel, sem hlýtur að vera fremur
ætluð fullorðnum en unglingum. Sag-
an hófst þegar Daníel var níu ára og
í þessu þriðja bindi, Á bárunnar
bláu slóð, er hann orðinn þrettán
ára. Guðjón hefur í þessari per-
sónu sinni náð sér i „sýni“ úr
mannlegu samfélagi áranna í og
upp úr heimsstyrjöldinni síð-
ari, gerir með það tilraunir í
ákveðinni samfélagsgerð (litl-
um þorpum á Austurlandi)
og útkomuna fáum við
væntanlega í næsta bindi
(sbr. viðtal við höfund í
DV 6. desember sl.). En ef
að líkum lætur hefur lífi
Daníels nú þegar verið
beint í svo ákveðinn
farveg af ytri þáttum að stefn-
unni verði ekki breytt.
Daníel var sendur til ömmu sinnar í
þorp þegar faðir hans fórst á sjó í upphafi fyrsta
bindis. Amman er hryssingsleg hið yfra en raun-
góð, og Daníel þykir orðið ákaflega vænt um
hana þegar hér er komið sögu. En þeir missa sem
eiga og í upphafi þriðja bindis deyr amma. Val
drengsins stendur þá milli þess að flytja aftur til
móðurinnar, sem nú er betur stödd en þegar
hún þurfti að láta hann frá sér, eða vera
áfram í ömmuhúsi hjá Valda
fóðurbróður. Hann velur
frændann, og þó að les-
andinn skilji það veit
hann líka að Daníel hefúr
valið ógæfuleiðina. Móðirin
hefði með kvenlegri hlýju
sinni og gáfum verið drengn-
rnn betri stuðningur á erfiðum
þroskaárum en þegjandalegur
frændinn. Daniel heldur áffarn i
skóla þegar kennslu er að hafa og
byrjar sína sjómennsku eins og
venjan býður á þessum stað og
tíma. Verður skipverji hjá Stein-
grími formanni á Gullborginni. Lýs-
mgarnar á sjómennskunni eru það
besta í bókinni, og frásögnin af fræki-
legri siglingu Daníels til lands með for-
manninn slasaðan er áhrifamikil. Stúlk-
ur fara að leita á unga sjómanninn; fólk
^ makar sig ungt í þessu samfélagi.
Kannski verður meira úr þeim samskiptum en
Daníel gnmar. 1 bókarlok er hann kominn í lang-
þráð nám í alþýðuskóla þegar örlögin greiða hon-
um enn eitt höggið.
Guðjón kortleggur samfélag sögunnar afar ná-
kvæmlega og lýsir atburðum og samtölum fólks
af ýtrustu samviskusemi. Ekkert smáatriði er of
smátt ef það vill eiga sinn stað í sögunni, jafnvel
kaflar úr kennslubókum í reikningi og málfræði.
Bókmenntir
Silja Aðalsteinsdóttir
Og endurtekningar á örlagaríkum setningum og
senum eru hastarlega ofnotaðar. Ef persónan
Daníel væri heillandi í sjáifri sér, sambærileg við
Ólaf ljósvíking eða Hjalta, þá gæti það hafið sög-
una yfir það að vera vönduð félagsfr æðileg athug-
un. En þó að Daníel sé góðra gjalda verðm- rís
hann ekki undir þessari löngu sögu sinni. Hún
hefði verið gott efni i eitt drjúgt bindi. Kannski
tvö. Ekki fjögur.
Guðjón Sveinsson:
Sagan af Daníel III. Á bárunnar bláu slóð
Mánabergsútgáfan 1997