Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1998, Qupperneq 16

16
enning
MÁNUDAGUR 23. MARS 1998 Í iV
l
Stjörnuregn í Nýló
Ekki færri en sex myndlistarmenn opnuðu
sýningar í Nýlistasafninu um síðustu helgi og
er þar nokkurt stjömuregn á ferðinni að
þessu sinni.
í SÚM-salnum á efstu hæð sýnir Þór Vig-
fússon mjög falleg „málverk" úr mislitum
plexiglerplötum sem hann leggur saman á
ýmsa vegu, blátt yfir gult, gult yfir blátt
o.s.frv.
í Bjarta salnum og þeim svarta sýna tvenn
hjón, íslensku myndlistarhjónin Ráðhildur
Ingadóttir og Tumi Magnússon og gestir
þeirra, hjónin Gary Hume og Georgie Hopton.
Sýningin þeirra er meira eins og sýnishom af
verkum listamannanna en beinlínis markviss
heild en það er til dæmis gaman að skoða
teikningar Gary Hume sem hann sýnir á
myndbandi í Svarta salnum. í neðri sölum
safnsins sýnir svo hin (nú) hollenska Marlene
Dumas.
Ég hef stundum verið eitthvað að býsnast
yfir því að málverkið sé erfiður miðill og oft
óskiljanlegur. Best gæti ég trúað að ég ætti
mér skoðanabræður og -systur í svartsýninni
og við það fólk segi ég: .Farið í Nýlistasafnið
og skoðið þessa sýningu og fyrir alla muni
finnið ykkur tíma til að horfa á myndbandið
með þættinum um listakonuna sem er í víd-
eótækinu í forsalnum. Það tekur næstum þvi
klukkutíma en er alveg þess virði. Það er svo
mikið í þessa konu spunnið og gaman að
heyra hana tala um lífið og tilveruna. Á
myndbandinu eru auk þess myndir frá fleiri
sýningum sem hún hefur haldið á undanforn-
um árum.
Marlene Dumas sýnir andlitsmyndir og
reyndar eru myndir af fólki hennar helsta
viðfangsefhi. Það hljómar kannski rýrt og
auðtæmanlegt en kúnstin er aö vera trúr yfir
litlu og gera það mikilvægt. Manneskjan er
svo fjölbreytileg í útliti og innræti og i mynd-
um Marlene sem hún hengir mjög þétt upp
ægir saman fólki af ýmsum kynstofnum og
ýmsu litarafti, á öllum aldri og af báðum
kynjum, allir saman og enginn yfir annan
hafinn. Sjónarhornið er mjög nálægt og
pensildrættirnir eins fáir og hægt er aö kom-
ast af með en samt er svipurinn sterkur og til-
finningin skýr. Þetta eru málverk í sinni
hreinustu og tærustu mynd. Pensillinn leikur
í höndum hennar, hún er tæknilega mjög fær
þótt myndimar hennar séu líka á vissan hátt
afar frumstæðar.

Æ J
Kúnstin er ab vera trúr yfir litlu og gera þaö mikilvægt. Eitt verka Marlene
Dumas í Nýlistasafninu
Það gerir þær
sætari en ég
er ekki viss
um að það
bæti þær. Þó
má segja að
skreytingin
undirstriki
þetta fium-
stæða í
myndunum,
hún minnir
mann á lík-
amsskreyt-
ingar indjána
eða frum-
byggja Nýja-
Sjálands. Sag-
an á bak við
þetta ku þó
vera sú að
þessar mynd-
ir hafi lista-
konan verið
búin að
dæma ónot-
hæfar en svo
hafi hún end-
urskoðað þær
eftir að dóttir
hennar hafði
gefið þeim
nýtt líf i rusl-
inu.
Um leið er
listakonan að
leika sér að
hugmyndinni
um valið. Þaö
er engin
haldbær
regla til um
Myndlist
Áslaug Thorlacius
Það er ef til vill galli á sýningunni í Nýló
að lítil dóttir listakonunnar hefur fengið að
hressa upp á myndimar með skæmm litum.
hvað sé gott og hvað ekki og hvað eigi aö fá
að lifa og hvað ekki. Nafnið „Underground"
skírskotar líka til þess að verkin vom fallin
undir bekk en síðan dregin fram á ný sem
fúllgild og sýningarhæf listaverk.
Ég mæli eindregið með þessum sýningiun í
Nýlistasafninu.
Sýningarnar í Nýiistasafninu
standa til 29. mars.
Merkileg Stúlka
Fyrirlestrar um myndlist
Gunnar Örn myndlistarmaður heldur fyr-
irlestur í Barmahlíð, fyrirlestrarsal Mynd-
lista- og handíðaskóla íslands, Skipholti 1, í
dag kl. 12.30. Hann nefhist „Listin bergmál
lífsins".
Á miðvikudaginn á sama stað og tíma
heldur Guðjón Ketilsson myndlistarmaður
fyrirlesiur um eigin myndlist.
Úr hugarheimi
Sigurður Þórir listmálari verður fimm-
tugur 31. mars. Af því tilefhi var opnuð yfir-
litssýning verka hans í Hafnarborg í Haíhar-
firði um helgina og af sama tilefni er komin
út stór og glæsileg bók um hann sem nefhist
Úr hugarheimi. Ólafur Haukur Símonarson
skrifar æviágrip Sigurðar og Jón Proppé for-
mála um list hans; 82 litmyndir eru af verk-
um Siguröar í bókinni og 40 svart-hvítar
myndir. Formáli og útdráttur úr æviágripi
eru líka birt á ensku. Sigurður gefur þetta
myndarlega rit út sjálfur.
Bókin er prentuð í Kassa-
gerðinni.
Sigurður Þórir hætti
kennslu 1985 og hefur
stundað myndlistina ein-
göngu síðan. Það er ekki
einfalt að lifa á henni hér
á landi. „Maður safnar |
ekki veraldlegum gæð-
um,“ sagði hann í stuttu
spjalli, „en ég er lifandi
ennþá!“ Honum finnst þó ögn léttara yfir
fólki núna en undanfarin ár og afkoman seg-
ir hann að fari skánandi. En í raun og veru
eiga listamenn fáa kosti. „Listagyðjan er
harður húsbóndi,“ sagði Sigurður Þórir.
Úr hugarheimi er til sölu á sýningunni í
Hafnarborg og í völdum bókaverslunum.
Nemendasýning
í sýningarsalnum Kósí, Skipholti 1, halda
leirlistarnemar á öðru ári sýningu á kötlum
fram á fóstudag. Opið er kl. 9-16 daglega.
Þetta er lokasprettur á hönnunarferli sem
hefur staðið síðan í október.
Náttúra fyrir augað
„Ef náttúran er stundum dýrlega einfóld,
litsterk og örvandi þá gæti það stafað af því
að Tryggvi Ólafsson hafi málað hana,“ segir
P.M. Homung í myndlistardómi
um Tryggva í Politiken en sýningu
hans var að ljúka í Kaupmanna-
höfn um helgina. „Hann talar við
augað á einfoldu og auðskildu en
þó ekki óflóknu máli ... um nátt-
úru, náttúru og aftur náttúru en á
sinn eiginn undirfurðulega hátt,“
segir P.M. og finnst myndimar
stafa frá sér smitandi lífsþrótti og
lífsvitund.
Proust og Gunnar Gunn-
Helga Kress
Það er gaman að fá i hendur bók sem
er full af ljóðum eftir konur sem maður
hefur margar hveijar aldrei heyrt getið
um. Konur sem hafa ort ljóð sín í kyrr-
þey, fyrir skúffuna, sumar ekki gefið út
fyrr en seint á ævi. Það er líka hug-
hreystandi að lesa þessi ljóð og sjá að
enginn mikill óðsnillingur hefur legið
óbættur hjá garði. Maður fær meira
traust á úrvali sögunnar við að fara
gegnum Stúlku. En vissulega hefur það
úrval verið leiðrétt hægt og bítandi á
seinni hluta þessarar aldar.
Helga Kress sem meira og betur en
aðrir hefur sinnt bókmenntum kvenna
undanfarna áratugi hefur verið fimmtán
ár með þessa bók í smíðum, eins og fram
kemur í formála, og margir hafa beðið
hennar með óþreyju. En þegar vænting-
amar eru miklar er erfitt að uppfylla
þær. Þaö er gagnslítið að þrefa eftir á, þó
verður lesandi að spyrja: Af hverju eru
hér svo til eingöngu ljóð eftir konur sem
gáfu út bækm- en ekki hreinlega eftir all-
ar góðar skáldkonur, líka frá fyrri öld-
um? Þær eru ekki svo margar sem hefði
þurft að bæta við og mátti þá sleppa
þeim sístu frá þessari öld. Úr því tekin
eru með ljóð úr handritum eftir Ólínu
Jónasdóttur og ljóð gefm út löngu eftir
lát skáldkonunnar, eins og i tilviki Ástu
Sigurðardóttur og Þuríðar Bjarnadóttur, af
hverju mátti þá ekki taka með ljóð eftir Guö-
nýju Jónsdóttur frá Klömbrum sem er
merkara ljóðskáld en ýmsar sem fá inni í
bókinni?
1 formála sínum flokkar Helga ljóð kvenna
í tvennt: „í fornum skáldskap kvenna má
greina tvo meginstrauma. Annars vegar er
gráturinn, tregrófið, þar sem konur harma
hlutskipti sitt, og hins vegar hláturinn, skop-
ið, sem beinist einkum aö karlmönnum. Þess-
ir tveir straumar einkenna ljóð kvenna allt til
dagsins í dag.“ (18) Vonandi er þetta mikil
einfóldun en bendir þó á ákveðinn mun á
Bókmenntir
Silja Aðalsteinsdóttir
Ijóðum karla og kvenna, og stuðningur er að
slíkum lykli. Annars veldur formáli Helgu
nokkrum vonbrigðum vegna þess hve
lítið og óljóst mat á ljóðum kvennanna
kemur frcim í honum. Hann minnir í að-
ferð á frægan formála Helgu að smá-
sagnasafninu Draumi um veruleika
(1977) sem var tímamótaverk á sinni tið
en ástæðulaust að endurtaka. Einnig
hér leggur Helga mun meiri áherslu á
aö sýna með dæmum hvað karlar hafi
skrifað niðurlægjandi um Ijóð kvenna
en sýna með dæmum og rökum hvað
ljóð þessara kvenna séu góð, vel ort og
mikil bókmenntaleg verðmæti. Ef það á
við. Það er öfugsnúið að lesandi skuli
mataður á neikvæðum dómum löngu
liðinna karla en sveltur þegar kemur að
mati höfundar formálans sem hann þrá-
ir að bera eigið mat saman við.
Um skáldkonurnar og ljóðin í bókinni
er ekki rúm til að segja margt hér.
Nægja verður að þakka framlag eldri
skáldkvenna sem byggðu smám saman
undirstöðu undir skáldskap arftaka
sinna. Þaö er afskaplega gaman að
koma að seinasta hluta bókarinnar og
uppgötva hvað þær eru magnaðar skáld-
konumar sem eru samtímamenn okkar
núna - Vilborg Dagbjartsdóttir, Nína
Björk, Þuríður Guðmundsdóttir, Þóra
Jónsdóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir og
Steinunn Sigurðardóttir. Þar endar bók-
in, en lesendum er í lófa lagið að leita uppi
þær sem síðan hafa stikað áfram brautina.
Til aðstoðar við það er gagnlegt Skáldkvenna-
tal í viðauka Stúlku sem nær til 1995.
Útlit bókarinnar er fallegt og einstaklega
smekkleg ljósmyndin sem felld er inn í bók-
bandsefnið. Einkennilegt þykir mér hins veg-
ar að hafa bókamafnið með litlum staf fram-
an á, og niðurlægjandi.
Stúlka. Ljóð eftir íslenskar konur.
Helga Kress valdi efnið og bjó til prentunar.
Bókmenntafræðistofnun Háskóla íslands 1997.
arsson
Bókmenntaþáttur-
inn Skálaglamm kl.
13.20 á rás 1 á morgun
fiallar um bemskusög-
ur Marcel Prousts og
Gunnars Gunnarsson-
ar. Fyrir síðustu jól
kom út fyrsta bindið
af stórvirki Prousts, í
leit að glötuðum tima,
í rómaðri þýðingu Péturs Gunnarssonar og
endurútgáfa á Fjallkirkju Gunnars Gunn-
arssonar. Af því tilefhi býður Torfi H. Tul-
inius Sigurjóni Bjömssyni prófessor í sál-
fræði og Sveini Skorra Höskuldssyni, pró-
fessor í íslenskum nútímabókmenntum, til
sín í þáttinn en báðir hafa rannsakað verk
Gunnars. Sigurjón skrifaði
fyrir mörgum árum bókina
Leiðin til skáldskapar um
Fjallkirkju Gunnars. Má
halda því fram að það hafi
verið fýrsta sálfræði- og ævi-
sögulega bókmenntarann-
sóknin hér á landi og vakti
sú bók mikla athygli bók-
menntaáhugamanna. Sveinn
Skorri hefur um árabil rann-
sakað verk og ævi Gunnars og sent frá sér
fjölda greina um hann.
í þættinum verðm' sagt frá bókunum, þær
bornar saman og rætt um hvað það er sem
knýr rithöfunda tO að klæða bemsku sina í
skáldsögubúning.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir