Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1998, Blaðsíða 11

r
É ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998
menning»
Einlægni og hógværð
Söngsveitin Fílharmonía og Sigrún Hjálmtýsdóttir - neistinn kom með
henni.
Eitt það besta við aðvent-
una eru allir þeir hátíðlegu
tónleikar sem manni gefst
kostur á að sækja. Einir
slíkir voru haldnir í Lang-
holtskirkju sl. sunnudags-
kvöld en þar kom Söngsveit-
in Fílharmónía fram ásamt
Sigrúnu Hjálmtýsdóttur
sópran og kammersveit sem
leidd var af Rut Ingólfsdótt-
ur. Sá sem hélt utan um allt
saman var Bernharður
Wilkinsson sem tónlist-
arunnendur hafa nú á síð-
ustu árum fengið að kynnast
í auknum mæli sem hljóm-
sveitarstjóra.
Efnisskráin samanstóð af
verkum úr ýmsum áttum og
hófst á Ijúfum tónum Eng-
lendingsins Richard
Farrants, „Lord, for thy
tender mercies sake“, sem var fylgt eftir af
ölllu hressara verki landa hans Orlando
Gibbons, „From virgin’s womb“. Söngur
kórsins var ágætur en þó enn betri og blæ-
brigðameiri í enska þjóðlaginu „Lúra sér
lúra“. I „Aðfangadagskvöld jóla 1912“ eftir
Sigvalda Kaldalóns kvað við eilitið annan
tón, afskaplega íslenskan, og bar nokkuð á
því að innkomur væru ekki alveg á hreinu
og sópranraddirnar ekki nógu tærar. Það
sama má segja um „Jesús, þú ert vort jóla-
ljós“ þar sem nokkrir klingjandi sópranar
hefðu gert útslagið. Altin naut sín þó sérlega
vel í „In dulci jubilo" í raddsetningu Bachs,
og lag Carls Nielsens við texta Hans Adolphs
Brorsons „Forunderligt at sige“ var flutt af
einlægni og hógværð, en meiri léttleiki hefði
ekki sakað í „On Christmas night all Christ-
ians sing“.
Tónlist
Arndís Björk Ásgeirsdóttir
Tilkoma kammersveitarinnar, sem var
skipuð úrvalsspilurum og vel samstillt, var
mikil lyftistöng fyrir kórinn og verulega
ánægjulegt að hlýða á tvö verk Edwards
Elgars, „Ave verum corpus" og
„Ave Maria“, í flutningi þeirra.
Fyrsta verk eftir hlé, „Vakna,
Sions verðir kalla“ úr kantötu
nr. 140 eftir Bach, var fallega
leikið af kammersveitinnni en
söngur kórsins frekar í ætt við
að gera skyldu sína en að
syngja af innlifun og vantaði
því sannfæringarkraftinn í
heildarsvipinn. Vögguvísa eftir
Berlioz var ljúflega flutt og það
sama má segja um enska jóla-
sálminn „The truth sent from
above“.
Söngur kórsins í heild var
góður en þó var eins og vantaði
herslumuninn í neistann. Sá
neisti kom hins vegar með Sig-
rúnu Hjálmtýsdóttur. Hún söng
með kórnum fimm lög, hvert
öðru betra, meðal þeirra „Pie
Jesu“ úr Requiemi Andrews
Loyds Webbers sem var eiginlega hápunktur
kvöldsins, svo unaðsfagurt var það sungið og
leikið af fullkomnu öryggi, og „Ave Maria"
Luigis Luzzis sem heyrist ekki oft. í því lagi
áttu bassaraddirnar ekki sístan þátt í góðri
upplifun. „Nóttin helga“ eftir Adam í radd-
setningu Guðmundar Gilssonar hljómaði svo
að lokum, undurfögur, eðlileg og áreynslu-
laus í meðförum Sigrúnar, kórsins og sveit-
arinnar. Áheyrendur fengu svo sitt tækifæri
í lokin til að syngja með í „Friður, friður
frelsarans" eftir Mendelssohn og mætti segja
mér að þeir áheyrendur sem ekki voru þeg-
ar komnir í jólaskap hafi ekki fengið rönd
við reist eftir það.
Únglíngurinn í skóginum
Á sunnudaginn voru haldnir íónleikar í ís-
lensku óperunni til heiðurs Jórunni Viðar
tónskáldi sem varö áttrœö í gœr. Einnig er
kominn út hljómdiskur meó verkum hennar á
vegum Smekkleysu, og tóku flytjendur á hon-
um þátt í afmœlistónleikunum. Vió óskum
Jórunni innilega til hamingju meó afmœlið!
Jórunn Viðar er eitt af merkustu tónskáld-
um íslendinga og er því fagnaðarefni að tutt-
ugu af hennar ágætu sönglögum eru komin
út á geisladiski undir yfirskriftinni Únglíng-
urinn í skóginum. Titillinn vísar að sjálf-
sögðu í ljóðið eftir Halldór Kiljan Laxness,
en ljóð samtímaskáldanna hafa gjaman orð-
ið Jórunni að yrkisefni.
Hljómlötur
Jónas Sen
Skemmst er frá því að segja að þetta eru
allt afar falleg lög. Jórunn hefur mjög per-
sónulegan stíl sem er laus við alla væmni og
tilgerð, hljómar píanósins eru kaldir og tær-
ir, enda notar Jórunn mikið hreinu tónbilin
svokölluðu, sem eru eitt af einkennismerkj-
um tónlistarhefðar þjóðarinnar. Laglínurnar
eru allar grípandi og markvissar, einfaldar
að gerð en ná miklum áhrifum. Vökuró,
fyrsta lagið, er samið
við. ljóð eftir Jak-
obínu Sigurðardótt-
ur, sérlega falleg tón-
smíð sem passar vel
sem fyrsta lag á
geisladiski. Mikil-
vægt er að geisla-
diskur byrji vel ef
einhver á að nenna
að hlusta á hann all-
an, og hér er Vökuró
á strategískum stað.
Mörg lögin eru vel
þekkt, eins og Kall
sat undir kletti, en
önnur heyrast
sjaldnar. í flestum
þeirra er draum-
kennd stemning,
Þjóðlag úr Álfhamri
við ljóð eftir Guð-
mund Böðvarsson
eða Glugginn við ljóð
eftir Laxness eru t.d.
svo seiðandi og áhrifamikil að þau nægja
léttilega til aö maður detti í djúpan trans. Og
Mamma ætlar að sofna er þjóðlegt og ein-
lægt, og af talsvert öðru sauðahúsi en sam-
nefnt lag eftir Sigvalda Kaldalóns.
Af einhverjum ástæðum þarf maður að
opna diskinn til að sjá hverjir flytjendur eru.
Þetta er óvanalegt því
tónlistarfólkið er ekki
af verri endanum og
ætti nöfnum þess að
vera hampað. Það eru
Loftur Erlingsson,
Þóra Einarsdóttir,
Elín Ósk Óskarsdóttir
og Jón Þorsteinsson
sem syngja, og píanó-
leikarinn er enginn
annar en Gerrit
Schuil, maður sem
veit meira um söng en
flestir söngvarar. Káp-
an er falleg og smekk-
leg, þó Smekkleysa
gefi diskinn út, enda
Gagarín sem hannar
hana, fyrirtæki sem
tekur alla aðra útlits-
hönnuði í nefið. Þetta
er frábær diskur, og
óhætt að mæla sterk-
lega með honum.
Jórunn Viðar:
Únglíngurinn í skóginum.
Ýmsir flytjendur.
Smekkleysa 1998.
Jórunn Viöar, eitt merkasta tónskáld
íslendinga.
Fyrir hungraða veiðimenn
Þær eru ekki margar bækumar í ár fyrir
hungraða veiðimenn sem aldrei fá nóg af
veiði og veiðibókum. Þó hefur Eiríkur St. Ei-
ríksson, blaðamaður og veiðimaður, gefið út
sína fyrstu veiðibók, Áin mín. Bókin er hin
skemmtilegasta lesning og hleypir lesandan-
um inn i hugar-
heim stangaveiði-
manna. Já, veiði-
sprettimir em
margir í bókinni
og viðmælendur
Eiríks segja
hressilega frá flestir hverjir, enda allir bún-
ir að blotna oft í fæturna í veiðiánum og
jafnvel synda niður þær, eins og Gunnar
Sveinbjörnsson segir svo skemmtilega frá í
frásögn sinni. Gunnar segir líka frá komu
Karls Bretaprins fyrir 11 ámm en ekkert hef-
ur verið rætt um þá heimsókn opinberlega.
Veiðisögm-nar eru margar í þessari bók og
verulega fyndnar margar hverjar, til dæmis
sagan af Jóni bónda, sem Ásbjörn Óttarsson
segir.
Myndimar í bókinni era misjafnar en
bestar eru myndir Rafns HafhOörð sem er
ótrúlega naskur að finna hið rétta myndefni.
Hvenær skyldi Rafn gefa út veiðibókina
sína? Liturinn gefur veiði-
mynd allt annað líf en
svarthvítar
myndir.
Maður legg-
ur þessa bók
ekki frá sér
fyrr en hún
er að fullu
lesin því hægt -er að
ferðast um bakka
veiðiánna Laxár í
Kjós, Langár á Mýr-
um, Norðurár og
Þverár í Borgarfírði,
Miðljarðarár og Hofsár í Vopnafirði
með því einu að lesa hana. Það er næstum
því hægt að setja í fisk og landa honum.
Eiríkur Sveinsson stingur á afar við-
kvæmu máli þegar hann ræðir um Hofsá í
Vopnafirði, en Englendingum hefur verið
leigð sú á næstu árin. Eiríkur hefur veitt í 40
ár í Hofsá í Vopnafirði en er ekki viss um að
hann fái að veiða þar oftar. Hann lætur sér
þó ekki bregða og segir í lok bókarinnar orð-
rétt.
„Mig hefur ekki skort áhugamál.
Ég hafði yndi af því að leika golf og
gæti vel hugsað mér að hressa upp á
sveifluna í framtíðinni. Fyrir utan
veiðiáhugann þá á skógræktin nú
hug minn allan og þar er mikið verk
óunnið. Ég hef alltaf haft áhuga á
skógrækt en það var fyrst eftir að mér
var úthlutað landspildu i Eyjafirðinum
á vegum Skógræktarfélags Eyfirðinga
að ég sá fram á að ég gæti látið draum-
inn rætast um að rækta eigin skóg. Það
er ekki óverðugra verkefni en að veiða
lax á stöng."
Eiríkur St. Eiríksson:
Áin mín.
Fróði 1998.
Bókmenntir
Gunnar Bender
Þegar ljóð eru
Davíö Ait Sigurðsson er klassískur söngvari
að mennt og því ekki að undra þó aö ljóðin hans
séu lýrísk og mjúk. Það er flug framan til í fyrstu
bók hans, Þegar ljóð eru, en hlýjar tilfmningar
eru þar rauður þráður allt til enda: ástir og vin-
átta og ýmis millistig þessara flóknu kennda.
Skemmtilegt er ljóðið „Ég mun aldrei gleyma"
þar sem skáldið sér land sitt (og sjálfan sig) á nýj-
an hátt með augum erlends gests sem er honum
hjartfólginn.
Sem dæmi mn ljóð Davíðs Arts er titiHljóð bók-
arinnar, „Þegar ljóð eru“ :
fuglar
nœturinnar
jxgjandi
söngvana
af hita
ástríóunnar
kvaldir
af kali
heimsins
aöeins
þurfandi
aó vera
til
Útgefandi er Sigurjón Þorbergsson.
Brot úr hugarheimi
Helga Jenný Hrafnsdóttir gefúr út ljóðabókina
Brot úr hugarheimi mínum, og byrjar hana á
ljóði frá móður til bams. Innileg ljóð um vini og
ijölskyldu fylgja, en vinátta og ást skipa meg-
insess í ljóðunum, bæði bjartar hliðar þessara til-
finninga og skuggahliðamar. Ástarsaga bókar-
innar endar með skelfingu eins og 44. ljóð segir
frá:
Líkt og lítil múmía
öll hvít og vafin
ég vióurkenni fúslega
aö ég gerði þaó sjálf
ég hrœóist ekki
hió rauóa
eóa hiö djúpa
þarf ekki aö hugsa
um neitt núna
þaö kemur síóar
ég hrœöist ekki
hvítu línumar
sem dansa
á mér allri
þœr eru orðnar
hluti af mér
þaö sem ég hrœóist
er ólgusjórinn
og svartnœttió,
örvœntingin
og kœföu ópin.
Höfundur gefur bókina út sjálf.
Elliðaárdalur
í sumar sem leið kom út
bókin Elliðaárdalur - Land
og saga - eftir Áma Hjart-
arson, Helga M. Sigurðs-
son og Reyni Vilhjálms-
son. Þar er fjallaö af
vandaðri yfirsýn um
þessa náttúruperlu í
Reykjavík, jarðsögu
dalsins alveg aftur á
fyrri hluta ísaldar,
náttúrufar svæðisins, grasafræði og
skógræktarsögu, og dýralíf í lofti, á láði og legi.
Síðan er fjallað um mannlíf og minjar í dalnum
allt frá landnámsöld en dalurinn mun vera nefhd-
ur eftir skipi Ketilbjamar gamla landnáms-
manns. Dalurinn kemur við sögu Innréttinga
Skúla Magnússonar á átjándu öld; á þeirri nitj-
ándu var hann einkum í sviðsljósinu vegna veiða
í ánum en á 20. öld hafa uppgötvast þar ný verð-
mæti, fallorkan í Elliðaánum, jarðhitinn í Löngu-
gróf og síöast en ekki sist náttúrufegurð hans og
gildi hans sem útivistarsvæðis fyrir höfuðborgar-
búa og gesti þeirra. Fjallað er ítarlega um skipu-
lag Elliðaársvæðisins, og einnig era í bókinni
sögur og sagnir úr Elliðaárdal.
Ótal litmyndir em í bókinni, myndaskrá og
heimildaskrá og kort af svæðinu sem Sigríður Jó-
hannsdóttir og Dagný Bjamadóttir unnu. Útdrátt-
ur á efni bókarinnar er birtur á ensku. Bókaút-
gáfan Mál og mynd gefúr bókina út í samstarfi
við Árbæjarsafh og Borgarskipulag Reykjavíkur.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdottir