Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1998, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endura’alds.
Enginn er jafnari en annar
Niðurstaða Hæstaréttar er ekki óskýr. Hann bendir
einfaldlega á, að stjómarskráin segi, að allir skuli vera
jafnir fyrir lögunum. Það stríði gegn stjórnarskránni að
setja og nota lög, þar sem sumir eru jafnari en aðrir. Þess
vegna sé ólöglegt að gefa sægreifum kvótann.
Niðurstaða Hæstaréttar veldur engum vandræðum í
þjóðfélaginu. Þeim hafa hins vegar valdið pólitískir um-
boðsmenn sérhagsmuna, sem hafa komið á fót sérstökum
forréttindum nokkurra fyrirtækja. Hæstiréttur er bara
að benda á, að þessum ólögum verði að eyða.
Niðurstaða Hæstaréttar veldur engri réttaróvissu.
Þvert á móti skýrir hún það, sem áður virtist fela í sér
þverstæður. Nú hafa héraðsdómarar skýra og eindregna
forskrift til að styðjast við, þegar þeir taka við flóði mála,
þar sem menn endurheimta jafnræðisrétt sinn.
Ekkert er flókið við lagfæringuna. Einfalt er að breyta
lögum um stjórn fiskveiða í það horf, að þau samræmist
stjómarskránni. Það gerist bezt með því að bjóða kvót-
ann út eða með því að koma á veiðigjaldi, sem endur-
spegli markaðslögmál framboðs og eftirspurnar.
Svo vel vill til, að ríkið hefur sjálft fyrir hönd þjóðar-
innar framleitt núgildi auðlindarinnar með því að tak-
marka veiðar í fiskistofna, sem áður voru að hruni
komnir fyrir tilverknað sægreifa. Ríkið eitt getur gert
auðlindina sjálfbæra og gerir það fyrir hönd allra.
Til skamms tíma studdu margir gjafakvótann, af því
að þeir töldu hann halda atvinnu heima í héraði. Þeir
hafa hins vegar séð, að gjafakvótinn gengur kaupum og
sölum milli landshluta og er fullfær um að leggja byggð-
ir í eyði án nokkurs tilverknaðar Hæstaréttar.
Ríkisstjórnin er nú að finna lögmenn til að snúa út úr
dómi Hæstaréttar og fmna leiðir til að komast hjá því að
framkvæma efnisatriði hans. Svo miklir sérhagsmunir
eru í húfi, að ríkisstjórnin getur ekki sætt sig við þá
hugsun, að jafnrétti borgaranna víki þeim til hliðar.
Við höfum strax séð tóninn. Það er nóg að breyta
fimmtu greininni, segir sjávarútvegsráðherra. Þetta voru
bara flmm dómarar, sem sýnir, að Hæstiréttur tók mál-
ið ekki alvarlega, segir forsætisráðherra. Hvað hefði
hann sagt, ef einhver dómarinn hefði skilað séráliti?
Reiðilestur ráðherra segir meira um þá sjálfa en um
Hæstarétt, sem komst að svo eindreginni niðurstöðu, að
enginn dómari skilaði séráliti. Hæstiréttur telur nefni-
lega tvímælalaust, að allir skuli vera jafnir fyrir lögun-
um og að gæludýr séu ekki jafnari en önnur dýr.
Við sjáum fyrir, að ráðherrarnir geti grafið upp
nokkra þekkta lögmenn til að úrskurða, að dómi Hæsta-
réttar megi fullnægja með orðalagsbreytingum einum og
óbreyttum gjafakvóta. Þetta mun valda miklum vand-
ræðum, því að þá hefjast málaferli fyrir alvöru.
Enginn friður verður fyrr en pólitískir umboðsmenn
sérhagsmuna missa annaðhvort sín pólitísku völd eða
gefast upp fyrir dómstólaþvargi. Vígstöðvarnar verða
tvennar í senn, annars vegar í væntanlegum alþingis-
kosningum og hins vegar í dómsölum landsins.
Eina leiðin fyrir pólitísku umboðsmennina til að verja
ójafnræðið er að fá svo mikið fylgi í næstu kosningum,
að þeir hafi atkvæðamagn til að breyta stjórnarskránni
á þann hátt, að leyfilegt sé að hygla sægreifum og öðrum
gæludýrum, sem vilja hafa sérleyfi og einkaleyfi.
Þar með hafa skapazt aðstæður til að fram fari pólitísk
orrusta um, hvort hér skuli vera vestrænt þjóðfélag eða
þjóðfélag, þar sem gæludýr séu jafnari en önnur dýr.
Jónas Kristjánsson
„Vissulega vakti það athygli að nýafstaðið kirkjuþing tjáði sig ekki um málið sem var þó á viðkvæmu stigi með-
an þingið starfaði," segir greinarhöfundur. - Frá setningu kirkjuþings.
Gagnagrunns-
frumvarpið
I ár hefur gagnagrunnsfrum-
varpið verið mál málanna. Er það
síst að undra. Fyrirtækið sem að
grunninum stendur hefur alla
burði til að verða stórveldi á fjár-
málamarkaði. Það skapar fjölda
starfa. Ef vel tekst til geta rann-
sóknir þess komið íslandi á landa-
kort alþjóðlegrar þekkingarleitar
í heilbrigðisvísindum. Þá er hugs-
anlegt að slíkar nýjungar komi
fram að mögulegt verði að ráða
bót á meinum sem nú eru ólækn-
andi. Loks tengjast fjölmörg sið-
ferðisleg álitamál gagnagrunns-
frumvarpinu bæði hvað varðar
siðfræöi í vísindum og meðferð
viðkvæmra persónuupplýsinga.
Það er því ekki að undra þótt sér-
fræðingar á flestum sviðum hafi
tjáð sig um málið.
Nýlega benti Vilhjálmur
Árnason heimspekingur þó á í
grein að einn sé sá aðili sem
enn hefur ekki tekið til máls.
Beinir hann þar spjótum að
þjóðkirkjunni og vænir hana
um andvaraleysi, hlutleysi og
málefnaþurrð.
Víðtækt frelsi
Vissulega vakti það athygli
að nýafstaðið kirkjuþing tjáði sig
ekki um málið sem var þó á við-
kvæmu stigi meðan þingið starf-
aði. Samt sem áður má benda á
ýmsar ástæður sem geta valdið
því að þjóðkirkjan eigi í erfiðleik-
um méð að taka afstöðu í máli
sem þessu. í evangelísk-lúth-
erskri kirkju er kennivald kirkj-
unnar ekki eins skilgreint og í
ýmsum öðrum kirkjudeildum.
Það er því ekki jafn ljóst hver hafi
umboð til að mæla fyrir hönd
kirkjunnar né hversu bindandi
umræöur og afstaöa
Kjallarinn
orð embættis-
manna hennar
séu. Einstakling-
um er því skapað
víðtækt frelsi til
að taka afstöðu út
frá eigin sannfær-
ingu og samvisku.
Þá er það eðli
þjóðkirkju að inn-
an hennar vé-
banda starfar fólk
með skiptar og
jafnvel andstæðar
skoðanir í fjöl-
mörgum málum.
Loks eru menn
ekki á einu máli
um hversu ein-
dregna afstöðu
Hjalti Hugason
prófessor
„Hlutverk kirkjunnar í málum í
ætt við gagnagrunnsfrumvarpid
felst ekki í því að taka gallharða
afstöðu með eða á móti. Það er
mikilvægara að fuiitrúar hennar
bendi á hvar álitamálin liggi..."
kirkjunnar menn eigi að taka í
málefnum sem ekki séu beinlínis
trúarleg.
Eitt „kristið“ svar?
Við þessar mótbárur er margt
að athuga. Fá þjóðmál eru þess
eðlis að ekki megi taka afstöðu til
þeirra út frá trúarlegum forsend-
um. Þá eru siðferðisleg álitamál
alltaf þess eðlis að þau eru ekki
fullrædd fyrr en tekin hefur verið
afstaða til trúarlegra eða a.m.k.
guðfræðilegra raka sem máli
skipta í sambandi við
þau. Enn er það svo að
þjóðkirkjunni stafar
engin hætta af því þótt
innan hennar gæti
skiptra skoðana. Loks
er engum greiði gerður
með þvf að einstakir
forystumenn kirkjunn-
ar geri kröfu til að
þeirra álit sé hið eina
rétta.
Hlutverk kirkjunnar í
málum í ætt við gagna-
grunnsfrumvarpið felst
ekki í því að taka gall-
harða afstöðu með eða á
móti. Það er mikilvæg-
ara að fulltrúar hennar
bendi á hvar álitamálin
liggi, hvaða forsend-
ur sé mikilvægt að
hafa í huga við um-
ræðu um þau og
bendi á mögulegar
lausnir sem standist
siðfræðilega, guð-
fræðilega og trúar-
lega. Þeir hljóta síð-
an að láta viðmæl-
endum sínum eftir
að taka afstöðu. Það
er sjaldan til eitt „kristið" svar.
Með því að benda á forsendum-
ar og kostina í slíkum málum er
kirkjan ekki aðeins að fræða en
frá upphafi hefur það verið mikil-
vægt hlutverk hennar. Með því er
hún einnig að rækja sálgæslu-
hlutverk sitt sem tekur stöðugt á
sig nýjar myndir eftir því sem
viðfangsefni fólks í daglegri önn
verða margbrotnari. Það er þvi
brýnt að raddir kirkjunnar heyr-
ist í gagnagrunnsmálinu.
Hjalti Hugason
Skoðariir annarra
Sérleyfi og líftækni
„Markaðssinnaðir einstaklingar sem trúa á ein-
staklingsfrelsi og mátt samkeppninnar eiga 611111
með að sætta sig við að á sama tíma og verið er að
uppræta einkarétt og sérleyfi á ýmsum sviðum í
samfélaginu skuli menn vera að hugleiða að innleiða
þessa hugmyndafræði inní líftæknina, eitt veiga-
mesta þekkingarsvið framtíðarinnar og þannig ætla
að raska eðlilegri framþróun markaðarins á sviði,
sem e.t.v. á eftir að skipta verulegu máli i hagkerfi
okkar á næstu áratugum."
Páll Kr. Pálsson í Mbl. 5. des.
Dómstólar eiga úrskurðarvald
„Löggjafanum er rétt að takmarka fiskveiðar í
fiskveiðilandhelgi íslands, ef uggvænt þykir, að
fiskistofnar séu í hættu ... Af forsögu núgildandi
fiskveiðistjórnarlaga er ljóst, að löggjafinn hefur
talið, að almannaheill ræki til takmörkunar veið-
anna. Ekki eru talin efni til þess, að því mati verði
haggað af dómstólum. Þær skorður, sem atvinnu-
frelsi á sviði fiskveiða við strendur íslands eru
þannig reistar með lögum, verða á hinn bóginn að
samrýmast grundvallarreglum stjórnarskrárinnar.
Dómstólar eiga úrskurðarvald um það, hvort löggjaf-
inn hafi að því leyti gætt réttra sjónarmiða."
Úr nýlegum dómi Hœstaréttar um veiðileyfi.
Vinstrimenn í vörn
„Vinstrimenn eru í vörn á öllum sviðum á íslandi
um þessar mundir. Sameiningin, sem svo margir
bundu vonh' við, hefur tekið á sig grátbroslega mynd
mannlegrar heimsku og sjálfsupphafningar. Og þrátt
fyrir allt tal um endurnýjun hafa vinstrimenn í
Reykjavík sýnt að þeim er öldungis ókunnugt um þá
hugmyndafræðilegu endurskoðun sem farið hefur
fram í flestum ríkjum Evrópu á undafornum árum.
Stjórnarhættir þeirra eru stjórnarhættir sósíalista af
gamla skólanum. Sjaldan eða aldrei hafa vinstri-
menn á íslandi fært andstæðingum sínum svo öflug
vopn í hendur."
Ásgeir Sverrisson í Mbl. 4. des.