Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1998, Page 13

ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998
13
Menntun og sorp
Öllum skylt að
eyða sorpi?
Vissulega. En óvíst
að þeir gegni skyldu
sinni í því fremur en
öðru. Það er gamla og
nýja sagan.
Sorp, og allt sem
varðar það, hefur
ýmsa kosti fram yfir
annað sem er mann-
legt. Það er ólíkt
stjórnmálunum sem
sundra. Menn voru
annaðhvort með eða
á móti kommúnism-
anum eða auðvald-
inu, en allir eru á
móti sorpinu sem
þeir auka að sama
skapi. Sorp hefur
annað ágæti. Engum
dettur í hug að tengja
„Allir geta skilið eftir sig góðan slatta af sorpi en kannski ekki jafn mikinn orðstír," segir Guðbergur m.a. í grein sinni.
„Aukin menntun
eykur sorp, en með sí-
aukinni má sorpinu
eyða.“ Þetta gæti verið
kjörorð hins sorp-
væna samtíma og bar-
áttu hans við einn
meginþátt þess versta
böls sem hann skapar
sér til þess að hafa
eitthvað til að leysa.
Umræður um sorp,
flokkun sorps og ann-
að varðandi sorpið er
að yfirgnæfa allt á um-
ræðumarkaðinum.
Þetta stafar af því, að
ekki er til maður sem
hefur ekki eitthvert
vit á sorpi og getur
verið sammála um að
sorpvandann verði að
leysa. Sorpið sundrar ekki. Það
sameinar í ósjálfráðri aukningu
þess, en síðan í meðvitund um að
því skuli eytt með
skynsamlegum hætti.
Sorp er ekki
flokkspólitiskt, held-
ur guð veit hvað. All-
ir geta skilið eftir sig
góðan slatta af sorpi
en kannski ekki jafn
mikinn orðstír.
Kjallarinn
það kyni eða halda
því fram að konur
skilji eftir sig meira
sorp en karlar eða
öfugt. í þessu eru
kynin jafn sek og
þau eru saklaus. En
karlmenn fylla að
vísu ennþá
öskukarlakvótann.
Það eina sem eykur
ekki sorpvandamálið
í heiminum er fá-
tæktin, en hún er
ekki lengur til, svo
því mun sorpið
aukast.
Sérfræðingar
í sorpi
'“ Nú er svo komið
að til eru sérfræðing-
ar í sorpi. Engum hefði dottið slíkt
í hug fyrir fimmtíu árum þegar
hvert hús átti sinn öskuhaug sem
Guðbergur
Bergsson
rithöfundur
hækkaði ekki. Því náttúran eyddi
honum á eðlilegan hátt, með regni
og vindi. En við aðstæðumar sem
við höfum skapað eru nú á haug-
um efni sem eyðast aðeins með
þekkingu. Þess vegna þarf mennt-
að fólk til að sinna því. í sumum
háskólum eru deildir sem sérhæfa
i sorpeyðingu. Menn taka doktors-
próf í henni og segja stoltir:
Ég er sérfræðingur sem hef lært
í Harvard til að eyða sorpinu á
Akranesi. Þar hafa fundist hvorki
meira né minna en tvö þúsund teg-
undir á þessu ári sem kalla hugvit-
ið heim.
Hugsið ykkur! Menn verða að
læra í Bandaríkjunum í átta ár, að
loknu stúdentsprófi, til þess að
kunna að eyða
sorpi á Akra-
nesi. Fyrir
fimmtíu árum
var þar mein-
laus öskuhaug-
ur við hvert
hús, en enginn
leiddi hugann
að eyðingu hans
heldur að hin-
um hættulega
og ranga skiln-
ingi á Eddukvæðunum eins og
hvert mannsbam þar hefði sömu
hugsjón og doktor Sigurður Nor-
dal.
Guðbergur Bergsson
„Sorpið sundrar ekki. Það sam-
einar í ósjálfráðri aukningu þess,
en síðan í meðvitund um að því
skuli eytt með skynsamlegum
hætti. Sorp er ekki flokkspóli-
tískt, heldurguð veit hvað.“
Norðmenn aftur til
landvinninga
Norðmenn sækja nú fast að fá
að virkja fyrir stóriðju hér á landi
því þeir hafa áttað sig á hvað þeir
hafa eyðilagt hjá sjálfum sér með
slíku. Fólkið flúði afskekktu stað-
ina þegar eiturspúandi stóriðjur
komu í staðinn fyrir fagurt nátt-
úrulegt umhverfi. Stóriðja verður
cddrei án mengunar þó vonandi
verði ekki mörg ár í framleiðslu
rafmagns án eyðileggingar lands. -
Stóriðja í höndum útlendinga gef-
ur ekkert framtíðaröryggi.
Hættan öll okkar megin
Á tímabili þegar álverð lækkaði
mikið knúðu útlendingarnir ís-
lensk stjórnvöld til að lækka raf-
magnsverð til Straumsvíkur. fs-
lendingar tóku skellinn og erlendu
ólánin margfólduðust. Að auki
þrefuðu útlendingarnir látlaust
um launin og hótuðu á tímabili að
leggja starfsemina niður. Þeir
reiða vöndinn þegar það hagnast
þeim. Þeir munu aldrei reka iðnað
eða annað hér án verulegs gróða
fyrir sig sjálfa og
áhættu taka þeir
ekki. Hún er öll
okkar megin.
Hættan liggur í
eyðilögðu landi,
varhugaverðri
stóriðju og botn-
lausum skuldum
við erlendar
þjóðir. Efnahags-
legt sjálfstæði
okkar er nú þeg-
ar í hættu vegna
offjárfestingar í orkuverum sem
útlendingar fleyta rjómann af í
formi stóriðju.
Komið að landinu
Við eigum aðra kosti fyrir kom-
andi kynslóðir og okkur sjálf en að
eyðileggja landið. Við þurfum ekki
að menga það og andrúsmloftið,
himingeiminn og gera mönnum að
vinna í rykmettuðum sölum stór-
iðjuhjallanna þar
sem þokumistur
óhollra lofttegunda
vofir yfir og aðrar
hættur sýnilegar eru
við hvert handtak og
fótmál. Það er skilj-
anlegt að útlendingar
vilji slíkan ófögnuð
úr löndum sínum og
nú eru Norðmenn
komnir.
Þeir hafa með of-
ríki og brögðum gert
nær allt Atlantshafið
að sinni eign og
Barentshafið með
Rússum. í ofríki sínu
og yfirgangi hamast
þeir á engum meira
en okkur íslending-
um. Þar þora þeh’ sem smáþjóðin
er, enda hafa þeir komist upp með
það í fullri vinsemd við stjómvöld
okkar. Þeir berjast í metnaðar- og
gróðaskyni eins og grenjandi ljón
fyrir að gera Leif Eiríksson að
Norðmanni fyrir árið 2000. En þeir
vilja meira. Nú er komið að land-
inu. Þeir eiga meirihluta í járn-
blendinu. Norðmenn eru trúlega
hörðustu samningamenn í heimi
en íslendingar með þeim slakari
þegar útlendingar
eiga í hlut.
Snjall leikur
Norðmanna
Norðmenn munu
eyðileggja land vort í
sína þágu ef þeir geta
vélað okkur til
skammsýni og fljót-
færni. Þeir munu ekki
bara virkja hér til eig-
in stóriðju, þeir munu
líka reyna að eignast
orkuverin.
Norðmenn hafa sýnt
svo að ekki verður um
villst að þeir eru engir
vinir okkar. Það er
ekki á okkar færi að
gera við þá hagstæða
samninga, þeir verða einfaldlega
alltaf að fá meira en aðrir.
Það var snjall leikur hjá þeim að
fá fátæka en málglaða risann í
austri til liðs við sig í norðurhafs-
málunum eftir að hafa liðkað hann
til. Peningum fylgir vald og af
þeim hafa Norðmenn meira en
flestar þjóðir. Árið 1262 véluðu
Norðmenn sjálfstæðið af íslending-
um og nú eru þeir komnir aftur.
Albert Jensen
„Það var snjall leikur hjá þeim að
fá fátæka en málglaða risann í
austri til liðs við sig í norðurhafs-
málunum eftir að hafa liðkað
hann til. Peningum fylgir vald og
af þeim hafa Norðmenn meira en
flestar þjóðir. “
Kjallarinn
Albert Jensen
trésmiður
Er kvótakerfið hrunið?
Guöjón A. Krist-
jánsson, formaöur
Farmanna- og flski-
mannasambands
Núverandi fyr-
irkomulag
gengur ekki
„Ég sé ekki varðandi þær fisk-
tegundir sem hafa ekki verið
veiddar að mörkum að hægt sé að
skammta þær áfram með þeim
hætti og gert
hefur verið.
Þær forsendur
óbreyttar finnst
mér varla geta
staðist. í dóms-
niðurstöðum
Hæstaréttar seg-
ir að ríkisvaldið
hafi ekki sýnt
fram á að aðrar
leiðir séu ekki
færar til að ná
því lögmæta
markmiði að vernda fiskistofna.
Þama segir einfaldlega að dómur-
inn telji ekki sjálfgefið að það þurfi
alltaf að kvótaskipta tegundum
Grundvöllur kvótakerfisins byggir
á því að úthluta fjölstofna kvóta.
Það er ekkert sjálfgefið að þannig
eigi það að vera áfram. Ég les það
úr dóminum að margar fisktegund-
ir á undanfórnum árum hafi
hvorki verið veiddar að þeim
mörkum sem fiskifræðingar lögðu
til né stjórnvöld hafa heimilað. Þá
sýnist mér nú að hæpið sé að
leggja höft á atvínnufrelsi manna
eða mismuna þeim gagnvart jafn-
ræðisreglunni í tegundum þar sem
engin líffræðileg hættumörk eru á
ferðinni. Það er svo sem ekki hægt
að fullyrða að kvótakerfið sé hrun-
ið en það má leiða að því sterkar
líkur að það geti ekki verið eins og
það er.“
Nei, það er
ekki hrunið
„Nei, kvótakerfið er ekki hrun-
ið. í dómi Hæstaréttar 3. desem-
ber felst að minum dómi að 5.
grein laga um stjórn fiskveiða
standist ekki stjórnarskrá. Þar er
fjallað um skil-
yrði þess að
hægt sé að fá al-
mennt veiði-
leyfi til veiða í
fiskveiðilögsög-
unni. Greinin
íjallar ekki um
kvótakerfið. Ég
tel að Hæsti-
réttur hafi ver-
ið að kveða á
um að ekki
stæðist að setja skilyrði fyrir al-
mennu veiöileyfi sem tengdust
því hvort menn hefðu átt skip á
einhverjum ákveðnum degi aftur í
tímann. Út af fyrir sig má vel fall-
ast á þá niðurstöðu. Með því er
auðvitað ekki sagt að eitthvað sé
athugavert við þá ákvörðun Al-
þingis að haga takmörkun fisk-
veiðanna með þeim hætti að koma
veiðiheimildunum í hendur
þeirra manna sem veitt höfðu í
landhelginni fram að þeim tíma
sem takmörkun tók gildi. Ég tel
að svo lengi sem löggjafinn gerir
það með almennum hætti og gæti
þar jafnræðis milli manna, m.a.
með því að deila veiðiheimildun-
um út með málefnalegri reglu, án
þess að hafa tiltekin réttindi af
nokkrum manni, þá hljóti löggjaf-
inn að hafa fullt vald til þess. Ekk-
ert í þessum dómi kveður á um að
svo hefði ekki verið." -Ótt
Jón Steinar Gunn-
laugsson hæsta-
róttariögmaöur.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is