Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.1998, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 23. DESEMBER 1998
15
Jólaskrímslið
Skrásetjari
Fátt er vitað um uppruna jóla-
skrímslisins en sumir vilja halda
því fram að það sé innflutt, eins
og allt sem ekki þykir gott. Benda
menn á máli sínu til stuðnings að
í ólátum sínum bregði skrímslið
fyrir sig enskri tungu og noti orð-
ið „surprice" en ekki góð og gegn
íslensk upphrópunarhljóð eins og
„böh“ eða jafnvel „óvænt“. Þannig
er talið að skrímslið hafi upphaf-
lega flust til landsins með jóla-
gjafagámum eða finnskum
jólatrjám en aðrir vilja halda þvi
fram að innflutningurinn hafi ver-
ið öllu dularfyllri og muldra fyrir
Hvað sem öllum teoríum líður munu jólaskrímsli halda áfram að vera partur af jólaveruleikanum, bæði þessi og
þau sem ókomin eru.
Allir vita að jólin
eru tími þjófóttra
jólasveina, lura-
legra leppalúða,
ástsjúkra
tröllskessa og
katta, nátttrölla,
galdranoma og
álfa. Það sem færri
vita er að í þessa
flóru yfir eða ofur-
náttúrlegra vætta
hefur bæst liðs-
auki, jólaskrímslið.
Ólíkt félögum sín-
um er jólaskrímslið
ekki náttúruafurð
heldur plastvera,
einskonar síl-
ískrímsli sem
minnir í útliti ekki
lítið á Dýra úr
Prúðuleikurunum. Jólaskrímslið
felur sig jafnan í jólapökkum
þarsem það þrífst á innihaldi
slíkra. Þegar það hefur nært sig
biður það spennt eftir að pakkinn
sé opnaður en þá stekkur það upp
á nef viðtakanda og hrópar „sur-
prise“. Siðan felur það sig í jóla-
trénu.
Skrímslið er ákaflega smávaxið,
og getur því geymst í jafnvel hin-
um smæstu gjöfum. Það er ógern-
ingur að geta sér til um tilgang
þess eða meiningu, því í grund-
vallaratriðum virðist það ekki
vilja neinum neitt illt, heldur er
fremur eins og í því sé einhver
leikur eða gáski.
sér orð eins og eftirlit,
samsæri og gagna-
grannur.
Því sumir vilja gruna
jólaskrímslið um að
vera annað og meira en
taumlausa gjafaætu og
glensara og álíta það
varhugaverðan útsend-
ara þeirra ósýnilegu
afla yfirvalda sem með
öllu fylgjast. Skrímslið
er samkvæmt þessu
fólki eins konar falin
myndavél, skrásetjari
sem er ætlað að komast
inn í innstu myrkur
fjölskyldunnar, nefni-
lega jólahaldið. Þó ekki
séu allir sammála þess-
ari túlkun hafa menn
verið að lesa út úr kvik-
indinu ýmis tákn.
Tímanna tákn
Sumir (vinstrisinnaðir) menn
sjá í skrímslinu merki auðvalds-
ins sem tekið hefur yfir heilagleik
jólanna og gert úr þeim skrípaleik
Kjallarinn
Ulfhildur
Dagsdóttir
bókmenntafræðingur
þar sem boðað er innantómt
gnægtaguðspjall. Jólaskrímslið er
eftir því markaðssamfélagið í bók-
staflegu formi, plastvera sprottin
af plastkortum sem eru að verða æ
klárari og gáfaðari.
Aðrir (ekki svo vinstri sinnaðir)
segja að skrímslið sé ekkert annað
en andi jólanna holdi klæddur,
táknmynd gleði og gjafa, sem ein-
ungis þurfi að temja aðeins betur.
Jólasveinar séu orðnir úreltir,
reykháfar sjcddséðir og bömin
ekki bara áhugalaus um feita kalla
með skegg heldur gersamlega búin
að missa alla virðingu fyrir þeim.
Skrímslið er því tímanna tákn, ný-
tísku jólavera sem skapar ákveðna
spennu í annars dauðyflislegt jóla-
haldið. (Þessir menn hafa þegar
lagt grunn að tölvuleik með jóla-
skrímslinu, þar sem það étur ekki
bara gjafir heldur jólasveina og
fást sérstök stig fyrir sem hug-
myndaríkastar útfærslur á jóla-
sveinum sem
jólasteikum).
Partur af jóla-
veruleikanum
En hvað sem
öllum teoríum
líður mun jóla-
skrímslið halda
áfram að vera
partur af jóla-
veruleikanum,
drýldið og appelsínugult mun það
setja svip sinn á þessi jól sem og
þau sem ókomin eru. Það er
reyndar mín kenning að jóla-
skrímslið sé orðið að óaðskiljan-
legum hluta jólanna og hafi alltaf
verið, jólaskrímslið er jólin, dauði
þess myndi þýða hvarf jólanna.
Úlfhildur Dagsdóttir
„Það er reyndar mín kenning að
jólaskrímslið sé orðið að óað-
skiljanlegum hluta jólanna og
hafí alltaf verið, jólaskrímslið er
jólin, dauði þess myndi þýða
hvarf jólanna."
Hátíðarstemning
án slysa
Brunar vegna aðventu- og kerta-
skreytinga skipta tugum fyrir
hver jól og nú þegar hefur í það
minnsta einn slíkur valdið nokkru
tjóni. Þeir eru löngu orðnir árviss-
ir fylgifiskar hátíðarinnar og virð-
ist sem almenningur gleymi oft
þeim mikilvægu boðorðum sem
gilda um meðhöndlun logandi
kerta. Til að gera sér grein fyrir
alvöru málsins er vert að rifja upp
ástæður þessara óhappa.
Aðventuskreytingar
í aðalhlutverki
Aðventuskreytingar með log-
andi kertum eru í raun lifandi
tímasprengjur sem orðið geta að
báli eða kveikt í nálægum hlutum
þegar síst skyldi. í desember 1997
bætti Sjóvá-Almennar tryggingar
hf. tjón vegna 23 slíkra bruna og
nam meðaltjón hvers þeirra um
275.000 krónum. Miðað við þennan
fjölda má áætla að heildarfjöldi
hjá öllum Is-
lensku trygginga-
félögunum sé um
65 brunar eða um
tveir á dag allan
jólamánuðinn.
Það er því ljóst að
hér er um millj-
ónatjón að ræða
og oft á tíðum
fylgir gífurleg
hætta fyrir fólk.
Logar frá skreyt-
ingum geta náð
allt að einum
metra upp í loft og það sem i upp-
hafi var smálogi skyndilega orðið
að eldhafi. Slíkir eldsvoðar eiga
það hins vegar flestir sameiginlegt
að hægt er að koma í veg fyrir þá
með meiri aðgát.
Aldrei skal skilja við logandi
kerti í mannlausu herbergi eða
þegar farið er að heiman, jafnvel
þó að aðeins eigi að
skreppa i litla stund í
burtu. Heimsóknir í
næsta hús geta dregist á
langinn og þá er voðinn
vís.
Gæði kerta eru misjöfn
og þekkt tilfelli þar sem
kerti hafa brunnið niður
á skömmum tíma öilum
að óvörum. Huga þarf vel
að staðsetningu aðventu-
skreytinga. Varast ber að
setja þær nálægt opnum
glugga þar sem dragsúg-
ur getur haft áhrif á
brunatíma kertanna auk
þess sem eldur getur læst
sig í gluggatjöld.
Undirstaða kerta-
skreytinga þarf einnig að
vera traust og þola hita
og aldrei skal setja þær á
rafmagnstæki eins og
sjónvörp sem gefa frá sér hita. Þá
er ótalið það aðdráttarafl sem
kerti hafa á böm og þvi mikilvægt
að brýna fyrir þeim þá hættu sem
af kertunum stafar.
Við getum gert betur
Eins og fyrr er greint mætti
koma í veg fyrir
flesta eldsvoða af
völdum aðventu-
skreytinga. Ein-
föld kertaloka eða
jólaskreyting sem
húðuð hefur ver-
ið eldtefjandi efni
getur bjargað jól-
unum eða
sjálfslökkvandi
kerti. Kveikur
þeirra nær ekki
alla leið niður og
slökknar því log-
inn þegar u.þ.b. 5
sentímetrar eru
eftir af kertinu.
Gæta skal þó
þess að kertalok-
an (englavaktin)
sé í samræmi viö
sverleika kertis-
ins, því ef kertið
er of mjótt getur það náð að
brenna fram hjá lokunni. Það er
von okkar að þessar ábendingar
geti bjargað hátíðarstemningu á
einhverjum bæjum. Farið því að
öllu með gát og eigið gleðilega
jólahátíð.
Einar Guðmundsson
„Logar frá skreytingum geta náð
allt að einum metra upp í loft og
það sem í upphafí var smálogi
skyndilega orðið að eldhafí. Slík-
ir eldsvoðar eiga það hins vegar
fíestir sameiginlegt að hægt er
að koma í veg fyrir þá með meiri
aðgát. “
Kjallarinn
Einar
Guðmundsson
forvarnafulltrúi Sjóvár-
Almennra trygginga hf.
1 Me5 og á móti
Tekst Arsenal að verja enska meistaratitilinn?
Engin
spurning
„Ég held að það sé engin
spurning. Arsenal vinnur meist-
aratitilinn og, það sem meira er,
liðið vinnur tvöfalt eins og á sið-
ustu leiktíð.
Ástæðan fyrir
því að Arsenal
verður meist-
ari að mínu
áliti er sú að
staða liðsins er
betri nú en á
sama tíma i
fyrra, þrátt fyr-
ir að mikil
meiðsli hafi
herjað á liðið.
Núna getur liðið ekki annað en
styrkst þegar þessir menn eru að
koma til baka úr meiðslunum og
ég sé að maður eins og Dennis
Bergkamp er að komast í sitt
gamla form. Þegar liöið Verður
orðið fullskipað held ég að ekk-
ert lið í deildinni standist
Arsenal snúning. Það verður
töm um jól og áramót og þar sem
Arsenal getur nú nánast teflt
fram sínu sterkasta liöi held ég
að liöið komi til meö standa vel
að vígi í byrjun nýs árs. Þá er
stutt i að fyrirliðinn Tony Adams
komi til baka eftir erfið meiðsli
og hafi vöm Arsenal verið traust
í vetur verður hún enn sterkari
og það á.eftir að gera gæfumun-
inn. Þá skemmir það ekki að
Evrópukeppnin er ekki að trufla
liðið eins og hjá Manchester
United og Chelsea. Eins og stað-
an er i dag sýnist mér að Chelsea
ætli að verða helsti keppinautur
Arsenal um titilinn að þessu
sinni. En þeir bláklæddu verða
að láta í minni pokann eins og
Aston Villa og Man. Utd.“
Ekki sama
keppnisskapið
„Ég tel að það sé mun erfiðara
að halda titlinum heldur en að
vinna hann og því mun Arsenal-
liöið komast að raun um á þessu
tímabili. Mér sýnist sem svo að
liö Arsenal
hafi ekki sama
keppnisskapið
og á síðasta
tímabili. Það
er margt sem
bendir til þess
að nokkrir í
liðinu séu
orðnir of gaml-
ir og þá er ég
að tala um öft-
ustu vamarlín-
una. Það má lítið út af bera hjá
liðinu ef einhverjir af þessum
lykilmönnum, eins og Bergkamp,
Vieira og Petit, eru ekki með.
Þeir virðast eiga í vandræðum
með að fylla í sköröin og breidd-
in í liðinu er ekki eins mikil og
góð og hjá hinum toppliðunum.
Arsenal var aö mörgu leyti mjög
heppið á síðasta tímabili. Liðið
vann marga leiki 1-0 þrátt fyrir
að vera oft lakari aðilinn.
Arsenal hefur verið í vand-
ræðum í vetur, eins og til dæmis
í meistaradeildinni, og ég sé ekki
nein merki um að liðið sé að ná
sama styrk og á síðustu leiktíð.
Það var mikið afrek hjá liðinu að
vinna tvöfalt í fyrra en núna
finnst mér fleiri góð lið í deild-
inni sem gerir það að verkum að
liðin tapa nú fleiri stigum og
deildin verður því miklu jafnari
en í fyrra þegar slagurinn um tit-
ilinn stóð bara á milli Arsenal og
Manchester United. Chelsea og
Aston Villa hafa sýnt mikinn
styrk og það kæmi mér ekki á
óvart að annað þeirra hampaði
titlinum í vor.“ -GH
Hörður Magnússon,
knattspyrnumaður
og stuðningsmaöur
Uverpool.
Magnús Pálsson,
knattspyrnuþjátfari
og stuðningsmaður
Arsenal.