Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.1999, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1999
Fiiálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasfða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@>ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Allir tapa nema líknarfélögin
Spilafíkn eykst jafnt og þétt hérlendis, einkum meö-
al ungs fólks. Ögmundur Jónasson alþingismaður
greindi frá þessu í þingumræðu í fyrradag og bar fyr-
ir sig rannsóknir SÁÁ. Þar kom einnig fram að fé-
lagasamtök og stofnanir höfðu 1120 milljónir króna í
tekjur af söfnunarspilakössum árið 1997. Samhengi
virðist vera milli aukinnar spilafíknar og íjölgunar
spilakassanna og það er rétt ályktun hjá þingmannin-
um að stofnanir þær og samtök sem skipta á miUi sín
spilagróðanum eru orðin háð honum - líkt og
spilafiklarnir fíkn sinni. Alvarleg spilafíkn er talin
hrjá um 1-2 prósent fólks í vestrænum löndum. Mið-
að við það er ekki fjarri lagi að það eigi við um þrjú
þúsund íslendinga.
Þær stofnanir og samtök sem hag hafa af rekstri
spilakassanna eru hinar merkustu og gegna mikil-
vægu hlutverki í samfélaginu; Háskóli íslands, Rauði
krossinn, Landsbjörg og síðast en ekki síst, SÁÁ sjálf.
Því verður hins vegar ekki neitað að það er tvískinn-
ungur að þessar stofnanir og samtök þrífist meðal
annars á ógæfu fólks, fíkla sem eyða stórfé í spila-
kassa og skaða líf sitt og sinna nánustu.
DV ræddi við Óttar Guðmundsson geðlækni um
spilafíkn í tvígang, árin 1993 og 1995. Þar spáði lækn-
irinn því að spilafíklum ætti eftir að fjölga mikið
næstu ár. Hann sagði þá að árlega leituðu fimmtán til
tuttugu manns aðstoðar áfengisdeildar á Vífilsstöðum
vegna spilafiknar. Óttar reyndist forspár því það kom
fram í máli Ögmundar Jónassonar á Alþingi að árið
1996 innrituðust 85 einstaklingar í stuðningshóp
spilafíkla hjá SÁÁ, og yfir 90 árið eftir og enn fjölgar.
Það er því spurningin, að sögn þingmannsins, hversu
góður sá málstaður getur orðið sem aflar tekna með
þessum hætti.
Óttar Guðmundsson læknir lýsti spilafikninni sem
sjúkdómi - stjórnleysi og þráhyggju sem einkennist af
því að einstaklingar hafa enga stjórn á fikn sinni í
spilakassa. Félagslegar afleiðingar stjórnast af því hve
löngum tíma og miklum peningum er eytt. Þeir sem
forfallnir eru eyða hundruðum þúsunda á ári. Fiknin
fer alveg með þeirra líf og þeir tapa bæði fjölskyldum
og eignum. Þegar spilafíklarnir hafa spilað aleiguna
frá sér pretta þeir aðra til að ná sér í peninga og fá þá
til að ábyrgjast víxla og skuldabréf sem síðan falla á
ábyrgðarmennina, oft með alvarlegum afleiðingum.
Það tapa allir nema líknarfélögin, sagði læknirinn.
Unga kynslóðin elst nú upp við tölvuspil og leiki.
Fyrir fjórum árum benti Óttar Guðmundsson á þessa
hættu og efaðist ekki um að uppvaxandi kynslóð væri
mun spenntari fyrir fjárhættuspilum en kynslóðin á
undan sem ekki væri jafn ginnkeypt fyrir svo vél-
rænni fíkn. Hann hvatti því foreldra til að fylgjast vel
með stundi ungdómurinn tölvuleiki úr hófi fram. Sú
hvatning á ekki síður við nú.
Það er tæplega siðferðilega verjandi að æðsta
menntastofnun landsins og helstu líknarfélög byggi
afkomu sína að umtalsverðu leyti á afrakstri spila-
kassa, svo ekki sé minnst á sjúkrastofnunina sjálfa,
SÁÁ, sem beinlínis fæst við afleiðingar spilafíknar-
innar. Til þeirra þjóðþrifastarfa á að afla flár með
öðrum hætti.
Jónas Haraldsson
Leiðrétting: í leiðara blaðsins í gær átti að standa að
Alþýðubandalagið fengi sjö þingmenn og Þjóðvaki þrjá
ef miðað er við úrslit síðustu þingkosninga.
Það er einkennilegt að hugsa til
þess að þessari öld skuli ljúka með
ókyrrð og stríðsrekstri á
Balkanskaga. Landsvæðið sem
hratt af stað stríðinu mikla, eins
og Bretar kalla fyrri heimsstyrj-
öldina, logar enn í deilum. Deilum
sem eiga rót sína í átökum á fjórt-
ándu öld. Það er því eins gott að
fara varlega í dag því afleiðingar
þess sem við nú gerum geta haft
áhrif á þá sem uppi verða eftir
fimm hundruð ár.
Kosovo
Deilurnar í Kosovo eru skýrðar
sem deilur þjóða með ólík trúar-
brögð eða ólika menningu. Hætt er
þó við að undir niðri leynist efna-
hagslegir hagsmunir stríðandi fylk-
inga eins og oftast er þegar stríð
brjótast út. Jafnvel þau stríð, sem
háð voru á síðustu öld í nafni þjóð-
frelsis, höfðu efnahagslega orsök.
Það sem flækir deiluna í Kosovo
umfram aðrar deilur um sjálfstæði
þjóða og þjóðarbrota eru hinar
miklu breytingar sem orðið hafa á
þessari öld á samsetningu íbúa í
héraðinu en Albönum hefur fjölgað
gríðarlega síðustu áratugi á kostn-
að Serba. Orðið stöðugleiki hefur
því augljóslega aðra merkingu í
heimshluta þar sem landamærin
hafa verið að breytast alla öldina.
Samningarnir og NATO
Verkefni þeirra sem sitja við
samningaborðið er því fyrst og
„Táknið fyrir stöðugleikann og tryggingin gegn yfirgangi Serba er
NATO,“ segir Árni m.a. í grein sinni. - Madelaine Albright, utanríkisráð-
herra Bandarfkjanna, í ræðustóli hjá NATO í Brussel.
Kosovo, NATO
og ísland
fremst að finna leið sem tryggir
stöðugleika. Stöðugleiki er grund-
völlur þess að raunverulegar
framfarir geti átt sér stað og skil-
að sér til alls almennings, hvort
sem hann er af albönsku eða
serbnesku bergi brotinn. Fram-
ferði Serba á Balkanskaga hefur
ekki verið þess eðlis að líkur séu á
því að Jjeim sé treyst af þeim sem
við þá deila og því vonlaust að
samningar um nokkum skapaðan
hlut náist án utanaðkomandi að-
stoðar. Samningsstaðan er nú ólík
því sem var þegar Dayton-sam-
komulagið náðist um Bosníu, því
stríðandi fylkingar eru ekki komn-
ar að fótum fram eins og raunin
var í Bosníu er samkomulag
náðist. Það er hins vegar
nauðsynlegt að koma í veg
fyrir með öllum ráðum að
mál þróist á sama veg og í
Bosníu með ómældum þján-
ingum almennings af öllum
þjóðernum.
Táknið fyrir stöðugleik-
ann og tryggingin gegn yfir-
gangi Serba er NATO. Þetta
fimmtíu ára gamla varnar-
bandalag hef-
ur nú tæki-
færi til að
miðla af
reynslu og að-
stoða stríð-
andi aðila við
að finna fram-
tíð sinni fót-
festu. Þegar
kalda stríðinu er
lokið hafa ný verk-
efni komið inn á
borðið og ljóst að
enginn annar aðili
er þess megnugur
að takast á við
vandann nema NATO í heild
sinni. Stækkun NATO er auðvitað
ótvíræðasta sönnun þessa.
ísland
Þaö skýtrn- þess vegna skökku
við að á Al-
þingi íslend-
inga skuli
fiallað um til-
lögu frá Stein-
grími J. Sig-
fússyni sem
stefnir að því
að ísland
gangi úr
NATO og
varnarliðið
fari. Auðvitað
kemur það
engum á óvart
þótt Steigrím-
ur flytji tiOögu
sem þessa en
það eru við-
brögð forystu-
manna Sam-
fylkingarinnar
sem koma á óvart. í umræðum á
Alþingi kom fram hjá einum af
leiðtogum Samfylkingarinnar að
hún fagnaði tillögunni og að Sam-
fylkingin væri tillögunni sammála.
Ef þetta er raunin er rofin sam-
staða lýðræðisflokkanna í vamar-
málum og með því sendum við ís-
lendingar samstarfsaðilum okkar í
NATO alröng skilaboð um það
hvaða sýn við höfum á öryggis- og
varnarmálum í Evrópu.
Árni M. Mathiesen
„Þaö skýtur þess vegna skökku
við að á Alþingi íslendinga skuli
fjallað um tillögu frá Steingrími J.
Sigfússyni sem stefnir að þvi að
ísland gangi úr NATO og varnarliö-
ið fari. Auðvitað kemur það eng-
um á óvart þótt Steigrímur flytji
tillögu sem þessa en það eru við-
brögð forystumanna Samfylking-
arinnar sem koma á óvart.“
Kjallarinn
Árni M.
Mathiesen
alþingismaður
Skoðanir annarra
Bygging í Vatnsmýrinni
„I raun eru engin svæði tilbúin til byggingar í
Reykjavík fyrr en á næstu öld! Augu aimennings
hafa nú opnast fyrir hnignun miðborgarinnar og al-
mennum lóðaskorti í Reykjavík ... Ein athyglisverð-
asta hugmyndin varðar byggð í Vatnsmýrinni ...
Reykjavíkurflugvöllur hefur um áratuga skeið verið
sem fleygur á milli Háskólans, Öskjuhlíðar, Naut-
hólsvíkur, Skerjafjaröar og miðbæjarins ... Hætta er
á að flugvöllurinn festist í sessi um áratuga skeið
með fyrirhuguðum framkvæmdum sem nú eiga að
fara fram og kosta munu skattgreiðendur marga
milljarða króna. Nauðsynlegt er því að skoða nýting-
armöguleika þessa framkvæmda eftir flutning flug-
valiarins."
Eyþór Arnalds í Mbl. 17. febr.
Aðeins meö leyfi borgarinnar
„Borgin ræður því auðvitað hvað er byggt þannig
að það verður ekkert byggt í Vatnsmýrinni, þótt þar
væri enginn flugvöllur, nema með leyfi borgarinnar.
Og ef hægt er aö sýna ríkinu fram á að þarfir þess
séu uppfyUtar meö hentugri hætti en er í dag þá sé
ég nú ekki hvemig það ætti að leggjast gegn því.
Þetta er ekki ný hugmynd, hún hefur oft verið rædd
áður, en er nú á því stigi að menn hafa gert aðeins
meira en að segja að það væri sniöugt að byggja flug-
vöUinn úti i Skerjafirði... Við höfum boðið upp á að
ræða málið og það em tvær spumingar sem þarf að
svara strax: VUja menn flytja flugvöUinn og vUja
menn byggja I Vatnsmýrinni?"
Stefán Friðfinnsson í Viðskiptablaðinu 17. febr.
Lífeyrisskattur
„Lífeyrisþegar eiga rétt á sömu skattlagningu og
aðrir, sem njóta fjármagnstekna. Þegar reiknuð er út
upphæð fjármagnsteknanna er reiknað með 3%
raunávöxtun tU 40 ára. Mér finnst því raunsætt og
eðlUegt að lífeyrisþegar í lífeyrissjóðum njóti sömu
„réttinda" og aðrir landsmenn og greiði 38% skatt af
eigin framlagi (ca 1/3) en 10% skatt af áunnum fjár-
magnstekjum. Það má að sjálfsögðu bera því við að
lifeyrissjóðir greiði ekki skatt og því sé „ágóði“
óeðlUega mikUl. Á móti kemur að þeir eru að spara
ríkissjóði mikil útgjöld vegna lægri útgjalda Trygg-
ingastofnunar ríkisins og þeir stuðla að geysUega
auknum sparnaði í þjóðfélaginu."
Páll Gíslason í Mbl. 18. febr.