Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.1999, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 23. FEBRÚAR 1999
13
Sjö þúsund
árum síðar...
Fyrir sjö þúsund
árum (eða sjö sinnum
sjö þúsund árum)
ákvað salamandra
nokkur að hún hefði
fengið nóg af vatnavist
og skreið á land. Eftir
að hafa dýft hausnum
nokkrum sinnum oní
aftur, vandist hún því
að anda þurru, og ein-
beitt á svipinn skund-
aði hún áleiðis til skóg-
ar og varð á leiðinni
smátt og smátt að
mannveru.
í því ferli missti hún
halann, en þar sem
halaskortur mannfólks
er þeirra helsti fagur-
fræðilegi hönnunargalli
hlýt ég að álykta að
salamöndrunni hati lent saman
við eiginmann sinn og hann bitið
af henni halann, og hún hafi því
verið skemmd frá upphafi. Slíkar
heimiliserjur gætu líka hafa verið
ástæðan fyrir burtforinni, en ef
svo er þá náði skilnaðurinn
skammt, því hann hefur greinilega
elt hana, bölvaður, og varð að apa
(sem Darwin nokkur vildi halda
fram að orðið hefði loks að
manni).
Á frúna vantar rófuenda
Með þessa forsögu að leiðarljósi
skundaði ég í búð og fjárfesti í
tveimur snareygum salamöndr-
um, með appelsínugular doppur á
maganum. Þetta eru mestu frið-
semdardýr, þau vakka tígulega
um búrið, synda stundum (og eru
alveg eins og geimverumar í
Alien: Resurrection) en þess á
milli tylla þau sér á turna plast-
kastalans síns og líta þá út eins og
litlir drekar.
Og stundum slást þær. Þarsem
ég hef ekki enn fundið neina sala-
möndruhandbók þá veit ég ekki
hvort þetta er partur af einhverj-
um æsingslegum ástarleik, eða til
Kjallarinn
Ulfhildur
Dagsdóttir
bókmenntafræðingur
marks um það að
hjónakornin eigi
fátt sameiginlegt
annað en búrið (og
það að vera sala-
möndrur). Mig
grunar þó hið síðar-
nefnda og tek mér
það bessaleyfi að
skilja þau að. En
þrátt fýrir strangt
eftirlit með þessum
heimiliserjum er
nú svo komið að á
frúna vantar rófu-
enda, auk þess sem
einn fóturinn er
greinilega á
fallanda fæti.
Frá gangráðum
til ganglima
En þetta gerir ekkert til. Því
salamöndrur endumýja sig, það
vaxa einfaldlega á þær nýir útlim-
ir í stað þeirra
afbitnu. Af þess-
um sökum sér
Donna nokkur
Haraway sala-
möndramar sem
framtíð mann-
kyns, ekki siður
en fortíð. í þvi
tæknivædda
samfélagi sem
við lifum í, segir
Donna, verður
manneskjan að
geta aðlagað sig
nýjum aðstæðum
og endumýjað
sig. Hún tekur
salamöndruna
sem dæmi og
bendir á hvemig
þeir nýju útlimir
sem henni vaxi
séu iðulega frá-
brugðnir hinum
fyrri, að því leyti
sem þeir henti
betur breyttu
umhverfi (mína dömu vantar til
dæmis gadda á halann, a la Zilla).
Með nútímatækni og læknavís-
indum er hægt að flikka upp á
líkamann á miklu afdrifaríkari
hátt en áður og bæta á hann allt
hafs annars hlýtur öllum að vera
nokkuð ljóst að form mannsins er
gersamlega úrelt - jafnvel maður-
inn sjálfur sem tegund. Það gengur
ekki lengur að burðast með þessa
ófullkomnu líkama heldur þurfiun
við nýtt form,
„Með nútímatækni og læknavís-
indum er hægt að flikka upp á
líkamann á miklu afdrifaríkari
hátt en áður og bæta á hann allt
frá gangráðum til ganglima, svo
ekki sé talað um gervineglur.u
frá gangráðum til ganglima, svo
ekki sé talað um gervineglur.
Þurfum nýtt form
Við lok eins árþúsunds og upp-
eitthvað sveigj-
anlegt, endurnýj-
anlegt og elegant.
Svo þess er varla
langt að bíða að
mannfólkið taki
að stökkbreytast,
því vaxi halar og
tálkn og appel-
sínugular dopp-
ur. Persónulega
hlakka ég þó
mest til þegar ég
fæ kastalann minn og get hringað
mig þar, horft fránum augum ofan
af turni og spúð eldi yfir hrædda
þorpsbúa.
Úlfhildur Dagsdóttir
„Svo þess er varla langt að biða að mannfólkið taki að stökkbreytast, því vaxi halar og tálkn
og appelsínugular doppur."
Ein orkuveita
Allir em sammála um að Orku-
veita Reykjavikur hin nýja er vel
rekið fyrirtæki. Stjórnarformaður
hennar er ötull og hefur mikill
völd og ársvelta veitunnar nemur
mörgum miljörðum. Völd for-
mannsins og áhrif hefðu líklega
nægt honum til að komast á þing
hefði hann látið sér nægja þriðja
sætið á lista flokks síns í Reykja-
vík. En oddviti Hitaveitunnar er
stórlátur og ætlaði fyrir skömmu
að kaupa upp hálf-
an Reykjanesskag-
ann til að standa
sig betur í kom-
andi samkeppni.
Hvaða samkeppni
spyrja margir. -
Reykjavíkurborg á
nú þegar 45% í
Landsvirkjun og
hefur beitt áhrif-
um sínum til að
tefja framgang raf-
orkuvinnslu í
Svartsengi á sama tíma og hún
fékk virkjað á Nesjavöllum.
Ágóðinn í hafnsækið
listasafn?
Við hvern átti Orkuveita
Reykjavíkur að keppa þegar hún
væri búin að komast yfir allt
virkjanlegt afl í nágrenni við höf-
uðborgina? Síðasta afrek Alfreðs
Þorsteinssonar var að kaupa hita-
réttindi á jörð lögregluþjóna í
Hvalfirði. Eflaust til að geta í
framtíðinni veitt Kjósverjum heitt
vatn. Aðrir segja að stjómarfor-
maðurinn hafi verið að gera lög-
reglumönnum greiða með því að
bjarga þeim úr skuldasúpunni
sem hvíldi á Hvammsvík. Heita-
vatnið þar sé aðeins volgt og fáum
nýtanlegt.
Heitvatnsnotendur greiða, og
það sem þá kann að vera eftir er
lagt í Borgarsjóð Reykjavikur.
Ágóðinn af heita vatninu getur því
allt eins farið í miljaraða endur-
bætur á Hafnarhúsinu eða milli
veggja í Iðnó. - Hvorki betra né
verra en hjá sjálfstæðismönnum
sem létu hitaveituna greiða kostn-
að við Perluna að því er sagt var.
Hagkvæm hitaveita og
traustir viðskiptavinir
Hitaveitan á góða viðskiptavini
og hagkvæma virkjunarkosti en
oftekur gjald fyrir
þjónustu sína. Hún
lætur sér ekki nægja
10 -15% ágóða, heldur
vilja kjömir fulltrúar
fólksins að hún skili
30% afgjaldi til
Reykjavíkurborgar,
eins og Vatnsveit-
unni hefur verið upp-
álagt. Hlutafélög sem
sýna 10% arð af veltu
em álitin einstök, en
einokunarfélag sem
ekki keppir við
neinn og hefur 30%
arð er vandamál.
Auk þessa hefur
Orkuveitan vald til
að loka fyrir orku-
gjafana hvenær sem
hún vill greiði kaup-
andinn ekki skilvíslega. Skiptir
engu hvort hann kunni að vera er-
lendis, á spítala eða hafi verið
dyggur og skilvís greiðandi ámm
eða áratugum saman.
Bæjarstjóri mótmælir
Er furða þótt skelleggur bæjar-
stjóri sem á ónotuð háhitasvæði
og Álftanesbúar sem hafa selt hita-
veituréttindi sín til Reykjavíkur
mótmæli of dýru heitu vatni? En
er bæjarfélögum eða einstakling-
um ekki frjálst að virkja og selja
inn á sameiginlegt dreifikerfi?
Hversu miklum fjármunum hefur
ekki verið kastað á
glæ með því að Al-
þingi hefur ekki enn-
þá gefið grænt ljós á
frelsi í orkumálum og
frjálsa sölu inn á
veitukerfi, sem væri
skylt að taka orku frá
lægstbjóðanda?
Garðyrkjubær eins
og Hveragerði hefði
átt að vera búinn fyr-
ir löngu að virkja og
þar með lýsa upp
gróðurhús með ódýr-
ari raforku frá virkj-
unum í eigu einstak-
linga.
Tækniþekking sem
hefur farið forgörðum
og hefði orðið til við
virkjun ólíkra fyrir-
tækja í samkeppni á háhitasvæð-
um verður seint metin. Líklegt er
að virkjun raforku á háhitasvæð-
um væri mun hagkvæmari hefði
frjálsræði ríkt í þessum efnum.
Sjálfstæðismenn komu á fót
hitaveitu í Reykjavík með frum-
kvæði Jóns Þorlákssonar. Þá var
þörf fyrir frumkvæði hins opin-
bera en nú nærri sjö áratugum
síðar eru afskipti hins opinbera af
virkjunum eins og steinbarn.
Valdinu er ekki dreift heldur sitja
láir að of stórum kjötkötlum og
reyna að verða enn stærri.
Sigurður Antonsson
„Hversu miklum fjármunum hefur
ekki verið kastað á glæ með því
að Alþingi hefur ekki ennþá gefið
grænt Ijós á frelsi í orkumálum og
frjálsa sölu inn á veitukerfí sem
væri skylt að taka orku frá lægst-
bjóðanda?u
Kjallarinn
Sigurður
Antonsson
framkvæmdastjóri
Með og
á móti
Er rétt að nota
myndbandstökuvélar á
knattspyrnuleikjum til
aðstoðar við dómgæslu?
Magnús V. Péturs-
son, fyrrv. milli-
nkjadomari í knatt-
spyrnu.
Myndavélar geta
átt rétt á sér
„Það getur verið til góða að
hafa myndatökuvélar á knatt-
spyrnuleikjum og koma þannig í
veg fyrir stór-
slys á leikjun-
um. Hins vegar
er ég alfarið
þeirrar skoð-
unar að dómar-
inn sé hluti af
leiknum og vit-
leysur dómara
eigi að standa
sem hluti af
þessum
skemmtilega
leik.
Það getur hins vegar verið
nauðsynlegt að hafa myndavélar
við mörkin eins og dæmin
sanna. Englendingar skomðu
ólöglegt mark í úrslitaleik HM
1966 og Frakkar skomðu mark á
dögunum gegn Englendingum á
Wembley. Það er verið aö athuga
þessa hluti í enska boltanum
þessa dagana. En dómaramir
verða alltaf hluti af leiknum og
þeirra vitleysur eiga aö fá að
standa eins og vitleysur leik-
manna. Aftur á móti geta mynda-
vélar reynst mjög nauðsynlegar
þegar kemur að því að skoða
grófar árásir á leikvellinum. Það
er gert í enska boltanum í dag og
leikmenn eru dæmdir í leikbönn
eftir að menn hafa skoðað atvik á
myndbandi daginn eftir.“
Mun minni
skemmtun
fyrir áhofendur
„Áhorfendur munu hafa mun
minni skemmtun af knattspyrn-
unni ef stöðugt er verið að gera
hlé á leiknum
til þess að
dómarinn geti
skoðað mynd-
bandsupptök-
ur af umdeild-
um atvikum.
Mistök dóm-
ara era hluti af
leiknum, rétt
eins og mistök
leikmannanna
sjálfra, en að
sjálfsögðu verður að leita allra
leiða til að fækka þeim. Ég sé því
ekkert athugavert við það að
gerðar séu tilraunir í þessa átt,
t.d. með því að koma fyrir
myndavél i mörkunum til þess
aö hjálpa dómaranum við að úr-
skuröa hvort knötturinn hafi far-
ið inn fyrir línuna eða ekki, en
það verður að vanda vel fram-
kvæmdina. Það er hins vegar úti-
lokað að gera sér í hugarlund
hvernig menn hyggjast nýta
myndbandsupptökur í öðrum til-
fellum, s.s. eins og við að meta
rangstöðu o.s.frv. Þá er það hluti
af upplifuninni við að horfa á
knattspymuleik að rökræða
hvort rétt hafi verið dæmt í
þessu eða hinu tilfellinu og
sjaldnast virðast sjónvarpsupp-
tökur af umdeildum atvikum
taka af allan vafa í þeim efnum.
Hver man ekki eftir markinu
fræga sem Geoff Hurst skoraði
fyrir England á móti V-
Þjóðverjum í HM 1966 ? Nú skilst
mér að V-Þjóðverjar hafi, með
aðstoð nýrrcir tækni, sannað að
knötturinn hafi ekki farið inn
fyrir marklínuna.
Englendingar hafa reyndar
nýtt sér sömu tækni til þess að
sanna að knötturinn fór allur inn
fyrir.“ -SK
Gylfi Orrason, milli-
ríkjadómari í knatt-
spyrnu.