Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.1999, Blaðsíða 10

10
enmng
MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR 1999
Þak yfir menningararfinn
Guðmundur Jónsson arkitekt, dómnefndar-
maður DV um byggingarlist, heldur fyrirlestur
á morgun sem hann nefnir „Þak yfir menning-
ararfinn". Að fyrirlestrinum standa Reykjavík-
urAkademian, Félag háskólamenntaðra ferða-
málafræðinga og Arkitektafélag íslands. Fyrir-
lesturinn er haldinn í framhaldi af ráðstefnunni
„íslenskur menningararfur - auðlind í ferða-
þjónustu" fyrr í þessum mánuði.
Guðmundur Jónsson hefur unnið sem arki-
tekt í Noregi síðastliðin 18 ár og starfrækt þar
eigin arkitektastofu frá árinu 1987. Hann hefur
gert menningarkynningu að
sinni sérgrein og er mjög eftir-
sóttur í verkefni af því tagi. Með- |
al annars hefur hann hlotið
fyrstu verðlaun í samkeppni um
hönnun á Noregssögusýningu
fyrir Ólympíuleikana í Lil-
lehammer, tónlistarhúsi í
Reykjavík og Fjarðarminjasafni
í Geirangxirsfirði í Vestur-Nor-
egi. Ennfremur hefur Guðmund-
ur hannað skemmtigarðinn Vík-
ingalandið við Tusenfryd í nágrenni Osló og
ýmsar sýningar sem tengjast norskri menning-
arsögu. Hann vinnur nú að hönnun menningar-
miðstöðva og sögusýninga sem verða opnaðar
víðs vegar í Noregi á næstu árum. í fyrirlestri
sínum ræðir Guðmundur um þessi verkefni og
hugmyndir sínar um samspil menningararfs,
byggingarlistar og ferðaþjónustu.
Fyrirlesturinn er haldinn í fyrirlestrasal
Landsbókasafns-Háskólabókasafns á 2. hæð
Þjóðarbókhlöðu, hann hefst klukkan 17.15 og er
öllum opinn.

9£
-
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
Unaðslegur söngur
Óstýrilát Aðalheiður
og hefði mátt taka á píanóinu af meiri festu.
Enn fremur passaði illa að hafa hljóðfærið
lokað, enda hljómur þess óþarflega daufur.
Vel hefði mátt sleppa þessu atriði tónleik-
anna.
Á tónleikunum var einnig flutt Berger-
ettes fyrir fiðlu, selló og píanó eftir tékk-
neska tónskáldið Bohuslav Martinu, en það
var samið árið 1939 í París. Bergerettes er i
fimm stuttum þáttum, einkar lífleg tónlist
sem Tríó Reykjavíkur flutti sérlega vel.
Einnig gneistaði af leik þeirra Guðnýjar
Guðmundsdóttur og Peters Maté í sónötu-
þætti Brahms, hluta af sónötu sem þrjú tón-
skáld sömdu í sameiningu, Brahms, Dietrich
og Schumann. Það var Schumann sem fékk
þessa undarlegu hugmynd að láta nefnd
semja sónötu, samt er það kaflinn eftir
Brahms hefur reynst langlífastur og var
hann vel fluttur á tónleikunum. Brahms átti
einnig annað kammerverk á efnisskránni,
Geistliche Lieder op. 91 fyrir messósópran,
víólu og pianó, og lék Guðný Guðmundsdótt-
ir prýðilega á vióluna. Alina söng líka frá-
bærlega vel og Peter var í essinu sínu við
slaghörpuna.
Lokaatriði tónleikanna var svo eftir Pou-
Nú eru 150 ár síðan
Fryderik Chopin lést,
og í tilefni þess voru
flutt sex sönglög eftir
hann á tónleikum
Tríós Reykjavíkur í
Hafnarborg síðastliðið
sunnudagskvöld.
Sönglögin eru sjald-
heyrð vegna þess að
þau eru á pólsku, enda
eru fáir íslenskir
söngvarar sem kunna
nokkuð í henni. Þetta
er skaði, vegna þess að
þessi tónlist er hrif-
andi fögur og að
mörgu leyti ólík öðru
sem tónskáldið samdi.
Gestur tríósins að
þessu sinni var Alina
Dubik söngkona.
Pólskan er hennar
móðurmál og má því
segja að hún hafi verið
á heimavelli. Sönglög-
in bera ópusnúmerið
74, eitt hið síðasta á
stuttri ævi Chopins,
og skemmst er frá því
að segja að Alina og
Peter Maté, píanóleik-
ari Tríós Reykjavíkur,
fluttu þessi lög dásam-
lega vel. Alina hefur
einstaklega fagra
rödd, litríka, áreynslu-
lausa og ekta - ef svo
má að orði komast.
Hvergi var að merkja
neina yfirborðs-
mennsku í túlkun hennar, þvert á móti var
hvert orð þrungið meiningu og einlægni.
Sömuleiðis var píanóleikur Peters Maté tær
og nákvæmur, skáldlegur og upphafinn.

■s.

V* *
Tríó Reykjavíkur: Gunnar Kvaran,
Dublk.
Tónlist
Jónas Sen
Annað verk eftir Chopin var flutt á tón-
leikunum, Polonaise brillante op. 3. Eins og
ópusnúmerið ber með sér var tónsmíðin
samin á unglingsárum tónskáldsins og flokk-
ast undir bernskubrek. Chopin samdi nokk-
ur ægilega leiðinleg verk í upphafi ferils síns
og Polonaise brillante er óttalegt þvaður.
Verkið þykist vera fyrir selló og píanó en er
í raun fyrir píanó með selló hangandi á eftir
sér. Rödd hins síðarnefnda er óttalega
þunnildisleg og hlutur píanósins reyndar
líka, þótt þar séu ólíkt fleiri nótur. Gunnar
Kvaran spilaði hér prýðilega þó hann hljóm-
aði ekki eins og hann væri að rifna úr sann-
færingu, en Peter Maté var dálítið óheppinn
Peter Maté og Guðný Guðmundsdóttir, ásamt gesti sínum á tónleikunum, Alinu
DV-mynd Teitur
lenc sem á hundrað ára afmæli í ár. Þau Al-
ina og Peter fluttu fjögur lög eftir tónskáldið
og var túlkunin yfirveguð og fáguð eins og
franskri tónlist hæfir. Sérstaklega var hið
síðasta, Les Chemins de l’amom-, snyrtilegt
og hæfilega slagaralegt, og vakti mikla
lukku áheyrenda. Greinilegt er Alina og Pet-
er passa vel saman uppi á sviði og var unað-
ur að
hlýða á
þau þama
um kvöld-
ið. Svona
tónlistar-
flutningur
heyrist
ekki oft og
skora ég
hér með á
þau að
halda
heila tón-
leika sam-
an í allra
nánustu
framtíð.
Það sem lesandinn rekur fyrst augun í
þegar Sagan af Aðalheiði og borðinu blíða er
skoðuð, utan smæð bókarinnar, er sérlega
falleg hönnun hennar. Rósaflúr er á hverri
blaðsíðu og textinn rammaður með gylltum
strikum, auk draumkenndrar myndar af
borðinu blíða. Höfundur myndar einnig um-
gjörð um söguna með feikimörgum tileink-
unum og þúsund þökkum. Tekur nafnalist-
inn nærfellt tvær blaðsíður, en sagan sjálf er
fjórtán síður i litlu broti. Lesanda gmnar
ósjálfrátt að þetta litla ævintýri Elísabetar
Jökulsdóttur eigi sér mikla og merkilega
sögu.
Bókmenntir
Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Sagan segir af einkennilegu bami, Aðal-
heiði litlu. Aðalheiður er ellefu ára gráhært
bam sem gengur berfætt og bindur hárið í
fléttur. Hún býr á óskilgreindum stað og
enginn veit hvaðan hún kemur né hvert hún
ætlar. En það skiptir minnstu máli. Allir
virðast bíða eftir því að Aðalheiður heiðri þá
IGjöf Jóns Sigurðssonar
Nítján aðilar hlutu nýlega styrk úr Gjöf Jóns
Sigurðssonar, ýmist til að ljúka við vísindarit
eða fyrir bækur sem þegar em komnar út. Tveir
; fræðimenn hlutu hæsta fjárhæð en þeir em báð-
| ir með tvær bækur: Jón Viðar Jónsson hlaut 300
| þúsund króna styrk fyrir ritið Leyndarmál frú
I Stefaníu og 200 þús. fyrir Safn til sögu íslenskr-
1 ar leikritunar og Sigurður Gylfi Magnússon
hlaut alls 400 þúsund fyrir ritin Menntun, ást og
I sorg og Bræður af Ströndum.
Meðal annarra rita sem styrki hlutu em
I Eddurit Jóns Guðmundssonar lærða eftir Einar
: G. Pétursson, Klassísk menntun á íslandi
: 1846-1996. Átök í íslenskri skólasögu eftir Cl-
I arence E. Glad og Ágúst Ásgeirsson, Utanríkis-
I verslun íslands og þróun efnahagslífsins
| 1870-1913 eftir Halldór Bjamason, Landsins fbr-
betran. Innréttingar og ullar-
vefsmiðjur eftir Hrefnu Róberts-
dóttur, Brennuöldin - Galdur og
galdramál 17. aldar í ljósi mál-
skjala og sagnageymdar eftir
Ólínu Þorvarðardóttur og Arfur
og umbylting. Rannsókn á ís-
lenskri rómantík eftir Svein
Yngva Egilsson.
Jón Sigurðsson forseti og Ingi-
björg Einarsdóttir kona hans gáfu
mestan hluta eigna sinna til sjóðs-
stofnunar til styrktar íslenskum
vísindamönnum á sviði sagn-
fræði, bókmennta, stjórnar og
laga. Sjóðurinn brann upp í verð-
bólgu eftir seinni heimsstyrjöld
en 1974 var samþykkt að veita fé
til hans árlega á ijáiiögum. í verð-
launanefhd sjóðsins sitja nú Ólaf-
| ur Oddsson formaður, Sigþrúður Gunnarsdóttir
1 og Magdalena Sigurðardóttir.
Konur og mannréttindi
Á morgun kl. 12-13 flytur Ragnheiður Elfa
* Þorsteinsdóttir lögfræðingur rabb á vegum
| Rannsóknarstofu í kvennafræðum um konur og
; mannréttindi í stofu 201 í Odda.
[ Fyrirlesturinn fjallar um hvemig femínískar
lagakenningar endurspeglast í mannréttinda-
umræðunni. Þá er spurt hvort alþjóðleg mann-
1 réttindaákvæði gagnist konum i baráttu þeirra
| og hve langt eigi að ganga til að mæta þörfum
1 kvenna með lagaákvæðum.
Tónlistin úr Mávahlátri
Tónlist Péturs Grétarssonar úr sýningu Leikfé-
lags Reykjavíkur á leikritinu
Mávahlátri er komin út á
geisladiski. Þetta eru fimmt-
án verk, þar af fjögur
sönglög með textum eftir
Jón Hjartarson sem gerði
leikgerðina af skáldsögu
Kristínar Marju Baldurs-
dóttur.
Útgefandi disksins er Pétur Grét-
arsson í samvinnu við Leikfélag Reykjavíkur.
með nærveru sinni: „Hvenær skyldi
hún Aðalheiður litla banka upp
á hjá okkur, hugsaði
heimilisfólkið á
heimilunum,
þegar það lagð-
ist til sveíhs á
kvöldin. Það
skyldi þó aldrei
vera að hún skyldi
koma til okkar á
morgun?“ (14)
Hvað er það sem
fólk fýsir að fá hjá Að-
alheiði? Ekki er hún
ein af þeim sem eru
sítalandi; eiginlega segir
hún aldrei neitt við annað
fólk. En hún virðist tala
heilmikið við sjálfa sig og
eiga þá jafnvel í hrókasam-
ræðum.
Augljóslega er það ekki
speki orðanna sem fólk fýsir að
fá hjá Aðalheiði. Ekki þykir
heldur ljóst hvað það er sem Aðal-
heiður gerir í híbýlum manna sem hún
heimsækir annað en að næra sig á kjötsúpu
sem allir hlaupa upp til handa og fóta til
að elda þegar hún birtist. Hið eina sem
er víst er að Aðalheiður litla kemur
Undrinu af stað. Eins og náttúruöflin
á sérstökum dögum „þegar hafið
virðist lyfta sér til himins af ástríðu
og þrá“ veitir hún sælunni og ljós-
inu inngöngu í húsin fólksins.
Sagan af Aðalheiði litlu er
óstýrilát eins og Aðalheiður
sjálf. Líkt og Aðalheiður mætti
segja að sagan tali ekki við
annað fólk heldur einungis
við sjálfa sig. Og eins og
fólkið í sögunni verðum við
lesendur guðs lifandi fegn-
ir að fá að fylgjast með
henni. Hún kemur bara
þegar hún kemur og fer
bara þegar hún fer og
lesendum er uppálagt
að njóta nærverunnar
án þess að skilja eða spyrja.
Og hér skal einskis spurt.
Elísabet Jökulsdóttir:
Sagan af Aðalheiði og borðinu blíða.
Viti menn, 1998.