Dagblaðið Vísir - DV - 26.04.1999, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 26. APRÍL 1999
DV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreiflng: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverö 170 kr. m. vsk., Helgarblaö 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Samkeppni í orkumálum
Þegar Friðrik Sophusson var ráðinn forstjóri Lands-
virkjunar bundu margir vonir við að hann hefði frum-
kvæði að róttækum breytingum á fyrirtækinu og þar
með á íslenskum orkumálum. Þó ákvörðun um breyting-
ar sé ekki hans að taka heldur löggjafans, er ljóst að for-
stjóri Landsvirkjunar getur haft veruleg áhrif á það hver
þróunin verður. Fyrstu merki þess að breytinga sé að
vænta sáust á fundi Landsvirkjunar í liðinni viku, þeg-
ar Friðrik Sophusson tilkynnti að um næstu áramót yrði
starfsemi fyrirtækisins skipt upp í tvennt, framleiðslu-
svið og flutningasvið. Þá er unnið að því að kanna hvaða
áhrif það hefði á rekstur og hag Landsvirkjunar ef fyrir-
tækið yrði hlutafélagavætt. Þetta eru gleðileg tíðindi og
ljóst að hugmyndir forstjórans og Finns Ingólfssonar
iðnaðarráðherra um að markaðsvæða orkuframleiðslu
og -sölu fara saman.
Stærsta verkefni Friðriks Sophussonar er að leiða
Landsvirkjun inn í nýja tíma, þar sem ríkir samkeppni
í stað einokunar. Að líkindum verður það nauðsynlegt
að brjóta Landsvirkjun upp í nokkur smærri fyrirtæki
og selja þau einkaaðilum. Fyrsta skrefið í þá átt verður
stigið um komandi áramót.
Skortur á samkeppni er eitt helsta vandamál íslensku
þjóðarinnar og ein meginskýring á því að laun eru al-
mennt ekki hærri en raun ber vitni. Fylgifiskar fá-
keppni og einokunar eru lítil framleiðni vinnuafls og
fjármagns, óstjórn og óráðsía. Þetta á við í framleiðslu
og sölu á raforku eins og á öðrum sviðum atvinnulífsins.
Þessi einfoldu sannindi um gildi samkeppninnar eru
flestum orðin ljós og stjórnmálamenn virðast átta sig á
því að nýir tímar kalla á nýtt skipulag - kalla á sam-
keppni í stað einokunar. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri benti réttilega á í ræðu, sem hún hélt í nóv-
ember sl. við gagnsetningu raforkuvers á Nesjavöllum,
að mikil deigla væri í raforkumálum landsmanna.
„Ýmis teikn eru á lofti um að menn muni feta sig inn í
einhvers konar samkeppnisumhverfi,“ sagði borgar-
stjóri meðal annars, en einmitt þess vegna telur Ingi-
björg Sólrún nauðsynlegt að endurmeta hvort rétt sé að
borgin eigi hlut í Landsvirkjun.
Þessi yfirlýsing borgarstjóra lýsir vel hve skilningur á
samkeppni í orkumálum hefur aukist á síðustu árum.
En forsenda þess að hér komist á samkeppni á sviði
orkumála er að Landsvirkjun verði skipt upp. Annars
vegar á að stofna fyrirtæki um dreifikerfið - fyrirtæki
sem sérhæfir sig í flutningi raforku fyrir þá er hana
framleiða. Og hins vegar verður að stofna eitt eða fleiri
framleiðslufyrirtæki á grunni Landsvirkjunar. Þessar
skoðanir eru ekki ósvipaðar þeim sem Kristján Jónsson
rafmagnsveitustjóri hefur sett fram, en á ársþingi Raf-
magnsveitna ríkisins á síðasta ári sagði hann meðal
annars: „RARIK hefur margoft bent á það í ræðu og riti
að meginforsenda aukinnar samkeppni sé stofnun fyrir-
tækis um meginflutningskerfm.“
Finnur Ingólfsson iðnaðarráðherra, Friðrik Sophus-
son, forstjóri Landsvirkjunar, Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir borgarstjóri og raunar flestir aðrir stjórnmála-
menn, virðast vera sammála um að samkeppni verði
komið á í orkumálum þjóðarinnar. Vandinn er að ekki
liggur fyrir hvert framtíðarhlutverk Landsvirkjunar
verður né hvort pólitísk eining næst um að skipta fyrir-
tækinu upp í minni samkeppniseiningar, sem þó er for-
senda þess að hugmyndir um markaðsvæðingu nái fram
að ganga.
Óli Björn Kárason
Kjósendur hafa í reynd lítil sem engin bein áhrif á það sem við tekur eftir kjördag, segir greinarhöfundur.
Halelúja
Landsfundarsamþykktin
var loðin og opin í báða
enda. Hún var til vitnis
um það viðhorf stjómar-
herranna að kosningar
séu slæmur timi til að
ráða málum til lykta,
enda séu kjósendur
gallagripir sem halda
beri í hæfilegri fiarlægð
frá málum sem varða
þjóðarhagsmuni. Það er
hárrétt hjá Jóni Ormi
Halldórssyni að íslensk
stjómmál snúast öðru
fremur um að geyma
mál frammyfir kosning-
ar.
Landsfundurinn var
sérkennileg samkunda
og minnti einna helst á
„Þá hefjast hrossakaup flokks-
foríngjanna og aldrei að vita
hverju fram kann að vinda, nema
telja má líklegt að hjakkað verði
í sama farinu, með því kjósend-
um hefur að mestu verið hlíft við
að taka afstöðu tii mikilvægra
og afdrifaríkra mála.“
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
rithöfundur
Senn rennur upp
sá örlagaríki dagur
þegar þegnarnir fá
á fjögra ára fresti
að tjá hug sinn til
stjórnarfars og
stefnumiða póli-
tískra afla í land-
inu. Kannski er
helsti djúpt i árinni
tekið að kalla dag-
inn örlagaríkan,
því kjósendur hafa í
reynd lítil sem eng-
in bein áhrif á það
sem við tekur eftir
kjördag. Þá hefjast
hrossakaup flokks-
foringjanna og
aldrei að vita
hverju fram kann
að vinda, nema telja
má líklegt að hjakk-
að verði í sama far-
inu, með því kjós-
endum hefur að
mestu verið hlíft við
að taka afstöðu til
mikilvægra og af-
drifaríkra mála.
Loömulla
Landsfundur Sjálf-
stæðisflokksins var
lýsandi dæmi um loð-
mulluna í íslenkum
stjórnmálum. Þar voru engin hinna
stóru mála tekin til umræðu, hvorki
gjafakvótamálið, gagnagrunnurinn,
virkjanamálin, hálendið, kjör aldr-
aðra og öryrkja né Evrópumálin.
Davíð Oddsson og Kristján Ragnars-
son gerðu að vísu grín að andstæð-
ingum gjafakvótans, en málflutning-
ur þeirra einkenndist að vanda af
klisjubornum stráksskap.
samkomu hjá Krossinum og öðrum
álíka trúflokkum. Þar komu saman
á annað þúsund félagar fjölmenn-
asta stjómmálaflokksins til að ráða
ráðum sinrnn, en þar heyrðist varla
hjáróma rödd. Að vísu fengu unglið-
ar að sprikla svolítið og halda á loft
hugsjónum sínum um lögleiðslu
vændis og eiturlyfia og fjasa um
frelsi frjálshyggjunnar sem farið er
að hljóma nánast einsog óþverraorð
í munni uppskafninga sem gera sér
enga grein fyrir að raunverulegt
frelsi útheimtir ábyrgðartilfmningu,
sjálfsaga og virðingu fyrir mann-
helgi, en felur ekki í sér afturhvarf
til lögmála fmmskógarins.
Halelújakór
Hjáróma raddir ungliðanna trufl-
uðu samt í engu samstilltan halelú-
jakór landsfundarmanna sem í
skjóli aðstöðu og áhrifa gátu látið
sér í léttu rúmi liggja allt tal um
hugsjónir og ferskar hugmyndir.
Það voru sérhagsmunir hvers og
eins sem máli skiptu, og þeir urðu
best tryggðir með því að þjappa sér
um Foringja sem hélt því fram án
þess að blikna eða blána að þjóðar-
sátt hefði orðið um öll helstu deilu-
mál liðins kjörtímabils!
Davíð Oddsson hlaut sovéska
kosningu í embætti flokksformanns
með 97,27% atkvæða, og má telja
sögulega niðurstöðu hjá langstærsta
flokki landsins sem þaráofan kennir
sig við „sjálfstæði". Það er með sjálf-
stæðið einsog frelsið: þessum hug-
tökum er veifað í tíma og ótíma með
þeim afleiðingum að þau snjást og
verða innihaldssnauð.
Ef marka má niðurstööu lands-
fundarins er fátt um sjálfstæða ein-
staklinga í röðum sjálfstæðismanna,
en þar er afturámóti að finna stóra
hjörð sérdrægra jámanna sem vita
mætavel hvað til síns friðar heyrir
þegar tryggja skal aðstöðu og forrétt-
indi fjáraflamanna og hverskyns
spekúlanta, sem líta á nýstárlegar
hugmyndir og sjálfstæða afstöðu í
veigamiklum málum einsog hverja
aðra óværu á þjóðarlíkamanum.
Sigurður A. Magnússon
Skoðanir annarra
Baráttuaðferðir aldraðra og öryrkja
„Eitt einkenni nútíma stjórnmála eru harðsæknir
þrýstihópar sem stilla stjórnmálamönnum upp við
vegg þegar þeir eru vamarlitlir síðustu vikurnar fyr-
ir kosningar ... Aldraðir og öryrkjar njóta mikillar
samúðar í þjóðfélaginu, en bardagaaðferðir þeirra
undanfamar vikur hafa gengið fram af ýmsum ... Það
er því meginatriði fyrir aldraða og öryrkja að gaum-
gæfa vel þau loforð sem borin em á borð þeirra nú fyr-
ir kosningar. Það blasir við að sum loforðin era þess
eðlis að þau verða aldrei efnd, hver svo sem kosninga-
úrslitin verða. En ekki síst hljóta menn að leiða hug-
ann að því aö án traustrar efnahagslegrar undirstöðu
er lítið svigrúm til raunverulegra kjarabóta."
Jakob F. Ásgeirsson í Mbl. 22. apríl.
Vaxtabótakerfið skuldhvetjandi
„í kosningabaráttunni er talsvert rætt um „skulda-
söfnun heimilanna". Hún virðist jafnvel koma stjóm-
málamönnum á óvart. Jafnvel fyrrverandi félags-
málaráðherrum eins og Rannveigu Guðmundsdóttm-
og Jóhönnu Sigurðardóttur sem eiga þátt í því að
hvetja fólk til skuldasöfnunar þegar það kaupir hús-
næði. Vaxtabótakerfið hvetur nefnilega til skulda-
söfnunar. Fólk sem á 2 milljónir króna og kaupir 7
milljón króna íbúð á auðvitað að taka 7 milljónir að
láni og láta milljónirnar tvær á beit þar sem þær vaxa
og dafna. Dæmið lítur nefnilega þannig út að fólk með
meðaltekjur sem skuldar 7 milljónir greiðir ekki
meiri vexti og verðbætur heldur en fólk sem skuldar
5 milljónir króna þegar tekið hefur verið tillit til
vaxtabóta."
Úr Vef-Þjóðviljanum 22. apríl
Átök á vinnumarkaði
„Ég fæ ekki betur séð en að það verði heiftarleg átök
á vinnumarkaðnum næsta vetur þegar samningar era
lausir, sennilega meiri átök en menn hafa séð um langt
árabil ... Opinberir embættismenn hafa síðastliðið
kjörtímabil samið við sjálfa sig um verulegar kjara-
bætur. Þeir era komnir með helmingi hærri greiðslur
í lífeyrissjóði en aðrir landsmenn. Opinberir embættis-
menn ráðast að þeim launþegum með offorsi, sem era
svo ósvífhir að vilja vera í stéttarfélögum utan BSRB.
Þeir gera allt sem þeir geta til að koma í veg fyrir að
þeir fái sömu kjarabætur og hinir sem era svo þægir
og góðir að vera í félögum innan BSRB.“
Örn Friðriksson í Degi 22. apríl.