Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1999, Blaðsíða 10

io menmng
ie
MÁNUDAGUR 13. SEPTEMBER 1999 DV
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
Englarnir á sviði í
Danmörku
Á laugardaginn var frumsýnd í
CafeTeatret við Skindergade 3 í
Kaupmannahöfn ný leikgerö af
Englum alheimsins eftir Einar Má
Guðmundsson. Þetta er einleikur,
saminn og leikinn af Henrik Prip
og verður gaman að frétta nánar af
honum. Sýningar standa til 16.
október og hefur forsala á aögöngu-
miðum verið mjög góö enda Einar
Már vel þekktur og vinsæll í Dan-
mörku. Leikstjóri er Ditte Maria
Bjerg.
IS Kunst í Osló
í höfuðborg Noregs hefur verið
sett á fót listmunasala sem leggur
áherslu á list eftir íslenska mynd-
listarmenn. Galleríið ber heitið IS
Kunst og þar eru nú til sölu verk
eftir tæplega sjötíu listamenn,
langflesta íslenska. Einnig eru á
staðnum kaffihús og sýningarsalur
þar sem Hjörtur Hjartarson opnaði
sýningu á nýjum verkum 4. sept.
(sjá mynd).
Ása María Bjömsdóttir segir að
galleríið hafi fengið mjög góðar
viðtökur í Noregi þeg-
ar það var opnað fyrir
tæpu ári og hafi geng-
ið vel síðan. Það er
komið með fastan hóp
viðskiptavina sem
stöðugt stækkar. Til
dæmis seldust 27 verk
af 30 á einni sýning-
unni í sumar og eru
það nær eingöngu Norðmenn sem
kaupa.
Sýningarrými gallerísins er þeg-
ar upppantað fram á árið 2001 og er
eftirspumin eftir sýningaraðstöö-
unni mikil. Heimilisfang gallerís-
ins er Leirfallsgata 6, 0550 Oslo, og
tölvupóstfangið iskunst@online.no
Er hægt að hugsa sér meiri karlmennsku en að halda um krana og stjórna rennslinu í sjálfum Dettifossi?
DV-mynd ÞÖK
„V æri ég bilað sjónvarp
Alltaf dettur Tómasi R. Einarssyni
eitthvað nýtt í hug. Þótt ljóðalestur
við undirleik djasstónlistarmanna sé
ekki ný bóla tókst honum og félögum
hans að endurvekja þetta form með
stæl á fimmtudagskvöldið í Kaffileik-
húsinu. Svona uppákomur eiga ræt-
ur sínar að rekja til hinna svonefndu
„beat“-skálda seint á sjötta áratugn-
um, en hérlendis er það helst Carl
Möller sem hefur frumsamið djass-
músík til notkunar með ljóðalestri.
Sjálfsagt er að fleiri spreyti sig á
slíku. Að þessu sinni vom ljóðin eft-
ir Einar Má Guðmundsson sem flutti
verk sin með tilþrifum og féll lestur
hans vel að músíkinni... eða öfugt.
Bæði las hann ljóð á milli laga og
einnig var lesturinn partur af flutn-
ingi verkanna.
Margir kannast viö ljóð Einars
sem em oft hnyttnar athugasemdir
og svipmyndir úr lífi íslendinga á of-
anverðri tuttugustu öld. Og ekki er
laust við að fortíðin hafi sín áhrif á
okkur; landslag og myrkur og sauð-
Djass
Einar Már Guðmundsson minnti á að hann er Ifka frábært Ijóðskáld þeg-
ar hann flutti Ijóð sín við undirleik Tómasar R. og félaga í Kaffileikhúsinu.
DV-mynd Teitur
Ingvi Þór Kormáksson
kindin, sjónvarpið, hinir nýju landvættir á Mið-
nesheiði og margt fleira. Áhrifa þessara gætti
líka i músíkinni sem var af fjölbreyttum toga.
Sumt minnti á djasstónlistina eins og hún var á
tímum Kerouacs og fleiri góðra manna en fýrst
og fremst var þetta bara íslenskur djass eins og
éá hann kemur úr
höfði bassaleikar-
ans Tómasar R.
Með honum léku
Óskar Guðjónsson á
saxófóna, Eyþór
Gunnarsson á píanó
og Matthías Hem-
stock á trommur.
Lög og ljóð vom
ókynnt svo að hér em heiti þeirra
skálduð. Fyrsta lagið, „Með vængi á
heilanum", var rigningarrómantík
úr Reykjavík og svo var fjallað um
byltinguna í blúskenndri stemmu. í
„Skæruliðarnir hafa umkringt
Vatnaskóg" voru paranoju og stríðs-
áhuga bams eða unglings gerð skil í
kakófónísku hljóðumhverfi sem end-
aði með skemmtilega útfærðu
trommusólói. „Golfstraumurinn"
var cha cha cha sem virtist ættað frá
Austurlöndum og titillag tónleik-
anna, „Dansaðu, fíflið þitt, dans-
aðu“, var alveg óborganlegt í hröð-
um gamaldags rokktakti. Lag við
þetta sama ljóð var á sínum tíma
hljóðritað af austfirsku hljómsveit-
inni Amon Ra undir nafninu Án
orma og er sú útgáfa einnig óborgan-
leg á sinn hátt.
Ljóð Einars Más hafa verið Tómasi innblástur
til að semja einhverja bestu tónlist sína til þessa
án þess að gert sé lítið úr eldri verkum hans sem
sannarlega eru mörg ágæt. Kvartettinn flutti
þessa tónlist óaðfinnanlega.
Sigurðar Nordals-fyrir-
lestur
Vésteinn Ólason prófessor, for-
stöðumaður Stofnunar Árna Magn-
ússonar, flytur opinberan fyrirlestmr
um listina í Snorra
Eddu í Norræna hús-
inu á morgun, 14.
september, á fæðing-
ardegi dr. Sigurðar
Nordals, kl.17.
Fyrirlesturinn
nefnist: „List og tví-
sæi í Snorra Eddu“ og
þar fjallar Vésteinn
um hvemig Snorri Sturluson notar
listrænar aðferðir til að þjóna
fræðslunni í Snorra Eddu, þess
vegna sé mikOvægt aö greina sund-
ur hin ólíku lög textans. Jafnframt
gerir Vésteinn nokkra grein fyrir
umræðum um lærdóm Snorra og
merkingu Snorra Eddu frá því Sig-
urður Nordal ritaði bók sína um höf-
undinn og allt fram á þennan dag.
Tríó Ólafs Stephensens
til Chile
Tríói Ólafs Stephensens hefur
verið boðið að leika á kunnustu
djasshátíð Suður-Ameríku í Iquique
í Chile 21.-23. október. Það lék í
Chile fýrir tveimur árum í djass-
klúbbi Santiago-borgar og sló svo
rækilega í gegn að þeim félögum er
nú boðið þangað aftur. Þar hafa i
tímans rás komið fram margar
helstu stjömur djassins, til dæmis
Louis Armstrong, Dave Brabeck,
Count Basie og Wynton Marsalis.
Tríóið er skipað þeim Ólafi Steph-
ensen á píanó,
Guðmundi R. Ein-
arssyni trommu-
leikara og Tómasi
R. Einarssyni
bassaleikara. Þeir
hafa leikið viða
um heim, meðal
annars í Argentinu, Bandaríkjun-
um, Færeyjum, Kanada og Malasíu.
Á næsta ári bæta þeir sennilega
Japan á listann.
ÖfeHkennd tilfinningasemi
Laugardaginn 4. september fór hópur
fólks uppundir rætur Snæfells og framdi þar
svonefndan Eyjabakkagjörning. 68 steinar
voru la’gðir með jöfnu millibili á tæplega 3
km línu þar sem Landsvirkjun fýrirhugar að
reisa stífluvegg Fljótsdalsvirkjunar. í hvem
stein er grafið eitt orð, til samans mynda
þau fyrsta erindi Lofsöngs Matthíasar Jochums-
sonar, þjóðsöngs okkar íslendinga, sem nú má
lesa þegar gengið er upp frá Jökulsá í áttina að
Snæfelli.
Flutningurinn tókst vel og allt hjálpaðist að
við að gera athöfnina eftirminnilega og fallega.
Veðrið var frábært, sólskin og stífur vindstrekk-
ingur, það glampaði á skriðjöklana, Snæfell
raddi sig og reis tignarlegt upp í hausthimininn.
Það var sterk upplifun að ösla með sitt níðþunga
orð yfir mýrar og mela og nú á hver þátttakandi
sinn stein undir rótum drottningar fjallanna,
áþreifanlegan hlut sem hann getur hugsað til og
sent sína jákvæðu strauma.
í fyrstu hafði ég efasemdir um kvæðið, flytj-
endur yrðu sakaðir um tilfinningasemi en þeir
sem vilja virkja trúa því að sjálfir stjómist þeir
af skynseminni einni. Efinn vék þó fljótt fyrir
fullvissunni um að þessi magnaði texti væri
einmitt við hæfi, ekki síst með hliðsjón af því að
ekki er verið að tjalda til margra nátta, líftími
virkjunarmannvirkja mun víst ekki vera miklu
lengri en öld. „Fyrir þér er einn dagur sem þús-
und ár...“ og þó bömin okkar geti hugsanlega
fengið vinnu í verksmiðju munu bamabama-
bömin sitja uppi með risavaxnar, ömurlegar
virkjunarrústir.
Hvað er skynsemi og hvað til-
finningar?
Þar sem ég stóð á bakka Jökulsár í Fljótsdal
og virti fyrir mér fegurðina velti ég því fyrir
mér hvers vegna menn ráðast í svo umfangs-
miklar og afdrifaríkar framkvæmdir. Fjármála-
sérfræðinga greinir á um arðsemi orkusölu til
stóriðju svo „skynsemisrökin" era tæpast óve-
fengjanleg. Ég fann að hin svokölluðu „tilfinn-
ingarök", það er rök þeirra sem bera virðingu
fyrir fegurðinni og samræminu í náttúrunni,
eru einu „skynsamlegu" rökin. Skyldi virkjana-
bröltið eiga eitthvað skylt við tilfinningasemi?
Sem ég stóð þama rann upp fyrir mér ljós:
Þessi framkvæmdagleði er ekki annað en út-
rás fyrir öfgakennda tilfinningasemi - nefnilega
karlrembu í sinni sjúklegustu mynd. Ég tek mér
stundum þetta orð í munn, „karlremba", en
aldrei fyrr hef ég fundið hversu skelfilega tor-
tímandi merking þess getur veriö. Hvað er það
annað en ofbeldi og karlrembuhroki að ætla að
brjóta allt undir sig, að „beisla náttúruöflin"
eins og það er nefnt, svínbeygja Jökulsámar,
hrekja heila dýrastofna frá heimkynnum sínum,
fremja svo gróft valdarán í þessu stórkostlega
ríki náttúrunnar? Er hægt að hugsa sér meiri
karlmennsku en að halda um krana og stjóma
rennslinu í sjálfum Dettifossi (sú hugmynd mun
vera nær raunveruleikanum en mann granar)?
Ég er ólýsanlega fegin að hafa farið í þessa
ferð og tekið þátt í þessum mikilvæga gemingi.
Nú er ég ekki bara sannfærð um að það sé rangt
að umtuma hálendinu í þágu orkufreks iðnaöar,
ég er innilega sátt við að byggja mína sannfær-
ingu á tilfinningu. Því hvað er betur fallið til að
örva hugsunina og dýpka skilninginn á tilver-
unni en einmitt að standa í miðri auðninni, hin-
um ósnortnu víðemum uppi á hálendi íslands!
Þar blasa hin miklu sannindi við: Verk okkar
mannanna, hversu brjálæðislega mikilfengleg
sem þau era, munu aldrei komast í hálfkvisti
við sköpunarverk náttúrunnar!
Myndlist
Áslaug Thorlacius