Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1999, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 13. SEPTEMBER 1999
15
Bjarghringur eða
myllusteinn?
Álver í Reyðarfirði er einfaldlega ekki sá bjarghringur sem sumir vilja vera
láta. Það gæti þvert á móti orðið myllusteinn um háls heimamanna.
Virkjana- og stóriðju-
áformin á Norðaustur-
landi eru mál málanna
um þessar mundir.
Greinaskrifum, ályktun-
um og yfirlýsingum
linnir ekki og æ fleiri
geta nú talað af reynslu
um svæðið sem fer und-
ir vatn ef áformin ná
fram að ganga. Enda er
farið að fara svo um
virkjanasinna þar aust-
ur frá að þeir sáu sér
ekki annað fært en að
stofna samtök til fram-
dráttar sínum málstað.
Ef ftamlag þeirra til um-
ræðunnar verður fram-
vegis eitthvað í líkingu
við það sem var á stofn-
fúndinum er þó synd að
segja aö þar með lyftist hún á
hærra plan.
Reiðir og rökþrota menn
Þarna voru verndarsinnar ýmist
skammaðir eða hæddir. Fjölmiðl-
arnir voru sérstaklega teknir fyrir
og einkum Ómari Ragnarssyni út-
húðað á grófan hátt og krafist brott-
rekstrar, gys gert að biskupi og
hæðst að konum sem lesið hefðu
ljóð á Austurvelli. Fundarmenn
sögðu talað niður til Austfirðinga.
Hvað mega þá
vemdarsinnar
segja? Nýkjörinn
formaður samtak-
anna klykkti út með
■því að „skynsamleg
umræða um sambúð
fólks og náttúru
væri kaffærð af um-
hverfisfasistum sem
blómstruðu í ótak-
markaðri athygli
Qölmiðlanna" (Mbl.
31.8. sl.).
Svona tala reiðir
og rökþrota menn.
Margt hefur verið
sagt og skrifað um
þetta mál og sjálf-
sagt hefur eitthvað í
öllu því flóði verið
þannig fram sett að
einhverjum hafi fundist talað niður
til sín. En að stilla þessum skoðana-
skiptum upp á þann veg að þama
takist á sjónarmið umhverfisfasista
að sunnan annars vegar og hins
vegar þeirra sem vilja efla byggð á
Austurlandi er
bæði ósvífið og
beinlínis rangt.
Nær væri að tala
um átök milli við-
horfa gærdagsins
og morgundags-
ins.
Stefna stórvirkj-
ana og stóriðju
hefur kostað okk-
ur mikil náttúm-
spjöll. Nú verður
að staldra við og velta fyrir sér af-
leiðingunum og umfram allt ekki
varpa sér niður í skotgrafir byggða-
stefnu og „umhverfisfasisma“.
Titillinn til Norðmanna?
Sívaxandi fjöldi fólks vill stöðva
gegndarlausan ágang á dýrmæta
náttúra landsins, vill hindra þá
eyðileggingu sem aldrei verður aft-
ur tekin ef virkjanaáform verða að
veruleika. Þetta fólk er ekki and-
vígt Austfirðingum né byggð á
Austurlandi og það er ekki á móti
uppbyggingu atvinnu þar. Þvílík
fiarstæða að halda slíku fram. Ál-
ver í Reyðarfirði er einfaldlega ekki
sá bjarghringur sem sumir vilja
vera láta. Það gæti þvert á móti orð-
ið myllusteinn um háls heima-
manna.
í fyrsta lagi er óskiljanlegt að
menn skuli áfram gæla við meng-
andi stóriðju þegar horft er til al-
þjóðlegra aðgerða til að draga úr
slíkri mengun. í öðra lagi: Með
þeirri gífurlegu röskun sem áform-
uð er á hálendinu norðan Vatnajök-
uls væri þjóðin að saga undan sér
vænlegustu greinina sem hún nú
situr á. Ósnortin víðemi lands okk-
ar eru sá fiársjóður sem við eigum
- ennþá - umfram aðra. Það er ein
sterkasta röksemdin gegn Fljóts-
dalsvirkjun eins og hún er fyrir-
huguð. Með þeirri framkvæmd yrði
gengið svo á þetta svæði að íslend-
ingar gætu ekki lengur státað af
stærsta ósnortna víðerni Vestur-
Evrópu. Þá myndu Norðmenn end-
urheimta þann titil úr höndum okk-
ar.
Heill afkomendanna
Það er líka rangt sem margir
hafa haldið fram í hita leiksins að
þá fyrst hafi vemdarsinnar risið
upp þegar virkja átti fyrir austan.
Baráttan fyrir vemdun Þjórsárvera
var löng og erfið, en hún fór ekki
jafn hátt og sú barátta sem nú er
háð vegna þess að náttúravemd
átti erfitt uppdráttar á þeim tíma og
formælendur fáa.
Sem betur fer hafa viðhorfin
gjörbreyst á síðustu árum. Og þau
munu halda áfram að breytast nátt-
úrunni í hag, enda er líf mannsins
á þessari jörðu undir því komið að
okkur takist að snúa af braut nátt-
úruspjalla og ofnýtingar auðlinda
og stefna í sjálfbæra þróun á öllum
sviðum. Heill afkomenda okkar er í
húfi.
Kristín Halldórsdóttir
Kjallarinn
Kristín
Halldórsdóttir
fyrrverandi alþingiskona
„Stefna stórvirkjana og stóriðju
hefur kostað okkur mikil náttúru-
spjöll. Nú verður að staldra viðog
velta fyrir sér afleiðingunum og
umfram allt ekki varpa sér niður í
skotgrafír byggðastefnu og „um•
hverfísfasisma
Auknar ráðstöfunartekjur
á landsbyggðinni
Nokkrar umræður hafa orðið
um þá hugmynd að beita mismun-
andi skattstigum til þess að
styrkja forsendur búsetu úti um
landið. Hugmyndafræðin á bak
við tillögur þessar er afar einfóld í
rauninni. Hún gengur út frá því
að með því að bæta lífskjör á
landsbyggðinni verði búseta þar
eftirsóknarverðari. Þetta er líka
satt og rétt.
Skattaleiðin í þessu sambandi
kallar á ýmsar spumingar, þó fyr-
irfram eigi ekki að slá hana af.
Hitt er það að það eru líka til aðr-
ar leiöir að sama marki, sem bæði
eru þekktari, gagnsærri og ein-
faldari. Þannig er líka miklu lík-
legra að unnt sé að ná fram tiltölu-
lega skjótum úrlausnum.
Breyting á fasteignagjöldum
Ríkisstjórnin hefur unnið í þess-
um anda. Þannig hefur verið mót-
uð sú stefna í stjómarsáttmálan-
um að breyta fyrirkomulagi á
álagningu og innheimtu fasteigna-
gjalda. Eins og menn vita eru fast-
eignagjöldin reiknuð sem hlutfall
af útreiknuðu fasteignamati. Þar
er ekki tekið tillit til þess hruns
sem hefur orðið á markaðsverð-
mæti eigna viða á landsbyggðinni.
Þannig borgar fólk víða úti um
landið fasteignagjöld, sem eru
margfalt hæma hlutfall af raun-
veralegu verð-
mæti eignanna,
en ef um væri að
ræða eign á höf-
uðborgarsvæð-
inu. Ríkisstjórn-
in hefur einsett
sér að þetta
breytist þannig
að skatthlutfallið
sé reiknað af
raunverulegu
markaðsvirði.
Líklegt má telja
að þetta gæti
þýtt að lokum um 700-900 milljóna
króna lækkun útgjalda fólks á
landsbyggðinni.
Víðtæk sátt
I annan stað skipaði forsætis-
ráðherra nefnd allra þingflokka, í
tengslum við breytingu á kjör-
dæmaskipan, sem undirritaður
var formaður fyrir, til þess að gera
tillögur í byggðamál-
um. Megintillögur
okkar lutu að því að
lækka búsetukostnað
og bæta þannig lífs-
kjörin á landsbyggð-
inni. í aðalatriðum
var gert ráð fyrir því
að þessar tillögur
kæmust til fram-
kvæmda í jöfnum
áfóngum á næstu
þremur árum. Um
þessar tillögur skap-
aðist víðtæk sátt
allra hlutaðeigandi
aðila og stuðningur
ríkisstj ómarinnar
við þær.
Fjölþættar tillögur
Þess er því að
vænta að haldið verði áfram að
framkvæma þær. Skemmst er að
minnast þess að á yfirstandandi
ári hefur verið unnið að vegafram-
kvæmdum úti um landið fyrir
hálfan milljarð. Þá er gert ráð fyr-
ir að húshitunarkosntaður lækki
verulega, eða um 600 til 700 millj-
ónir króna á þessu tímabili. Enn
fremur ganga tillögumar út á að
setja helmingi meira fiármagn í
jöfnun námskostnaðar en nú er
gert. Þó hafa fiárveitingar til þessa
mikilsverða verkefnis tvöfaldast á
allra síðustu árum og era nú yfir
200 milljónir króna. Loks má
nefna að gert er ráð
fyrir að beitt sé íviln-
andi ákvæðum varð-
andi lánþega Lána-
sjóðs ísl. námsmanna
sem búa utan höfúð-
borgarsvæðisins. Má
áætla að slíkt gæti
leitt til lækkunar af-
borgana og vaxta
fólks utan höfuborg-
arsvæðisins um sem
nemur um 100 millj-
ónum króna.
Auknar ráðstöfun-
artekjur
Af þessu má sjá, að
í farvatninu era
áform sem þýða vera-
lega bætt lífskjör á
landsbyggðinni. Þeg-
ar allt er komið í kring má gera
ráð fyrir að tillögur þessar auki
ráðstöfunartekjur á landsbyggð-
inni um allt að tvo milljarða og
munar vissulega um. Þetta er afar
þýðingarmikið og nær því mark-
miði með tiltölulega einföldum
hætti, sem menn hafa verið að
setja sér með áformum um skatta-
legar aðgerðir. Það er þess vegna
afar brýnt að þessar tillögur gangi
eftir, í samræmi við þá víðtæku
sátt sem náðist í tillögum byggða-
nefndar forsætisráðherra í byrjun
þessa árs.
Einar K. Guðfinnsson
„Afþessu má sjá, að í farvatninu
eru áform sem þýða verulega
bætt lífskjör á landsbyggðinni.
Þegar allt er komið í kring má
gera ráð fyrir að tillögur þessar
auki ráðstöfunartekjur á lands•
byggðinni um allt að tvo milljarða
og munar vissulega um.“
Kjallarinn
Einar K.
Guðfinnsson
fyrsti þingmaður
Vestfjarða
Með og
á móti
Er raunhæft aö ætlast til
þess að íslandi vinni
Frakkland í lokaumferö
riðlakeppni EM
Islenska landsliðið í knattspyrnu á
enn möguleika á að komast áfram í
Evrópukeppninni í knattspyrnu. Til
þess að svo verði þurfa þeir að
leggja heimsmeistara Frakka að velli
í París og stóla á að Úkraínumenn
hafi betur gegn Rússum.
Atli Eðvaldsson,
þjálfari KR og U-21
árs landsllðslns.
Öll pressan á
Frökkum
„Frakkar eru búnir að vera
óánægðir með sitt gengi.
Áhyggjuefnið hjá þeim er að þeir
hafa verið að
fá á sig mikið
af mörkum og
þeir sjá fram á
það að ef við
náum að skora
á undan getur
þetta orðið gíf-
urlega erfitt.
Þeir fara í leik-
inn örugglega
með hápressu
en það hefur oft hentað íslenska
liðinu ágætlega. Lið sem hafa
verið að spila þannig gegn okkur
hafa oft á tíðum opnað aftur-
dymar. Ef íslenska liðið heldur
út fyrsta hálftímann án þess að
fá á sig mark þá á leikurinn eft-
ir að þróast þannig að við eigum
eftir að skapa okkur mikið af
marktækifærum. Pressan er öll
á franska liðinu. ísland hefur
fengið lof fyrir sína frammistöðu
í riðlinum hvarvetna en þessu er
öfugt farið hjá Frökkum sem
hafa valdið mörgum
vonbrigðum. Það yrði punkur-
inn yfir niðurlæginguna hjá
Frökkum ef íslendingar mundu
setja þetta strik í reikninginn í
lokin. Við gerðum það í byrjun
og af hverju ættum við ekki að
geta gert það í lokin líka?“
Einfaldlega of
stór biti
„Ég tel það algjörlega óraun-
hæft að litla ísland vinni heims-
meistarana og það í París.
Frakkar eru
með toppleik-
menn í hverri
stöðu en
stærsti mun-
urinn á milli
liðanna er
Zinedine Zida-
ne. Hann er að
komast í sitt
besta form og
hann er sá
leikmaður sem
er vonlaust að stöðva þegar
hann er kominn á skrið. Frakk-
ar njóta heimavallarins og þeir
gera sér greiti fyrfi mikilvægi
leiksins þvi með sigri eru þeir
öraggir með fyrsta eða annað
sætið í riðlinum. Með þetta að
leiðarljósi lít ég svo á að íslend-
ingar eigi engan möguleika í
þessum leik. Islenska liðið er
búið að standa sig frábærlega í
þessari keppni er þetta er ein-
faldlega of stór biti. Frakkamir
eru vanir mikilli pressu. Þeir
kláruðu úrslitaleikinn á HM
með stæl með þvi að vinna Bras-
ilíumennina og þeir vita ná-
kvæmlega hvað þeir þurfa að
gera til að klára þetta dæmi.
Með smáheppni hefðum við get-
að verið í þeirri stöðu að nægja
jafntefli gegn Frökkum til að
komast áfram en að ætlast til að
íslandi vinni er alveg út úr kort-
inu. Hins vegar er stórsigur fyr-
ir íslenskan fótbolta að vera í
þessu sviðsljósi. Það verður
örugglega uppselt í París og
íslenska landsliðið á vonandi
eftir að verða góð auglýsing eins
það hefur í þessari keppni." -GH
Hör&ur Magnússon,
knattspyrnumaðui
úr FH og fyrrum
landsliðsmaður.