Dagblaðið Vísir - DV - 19.11.1999, Blaðsíða 10

íenmng
FÖSTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1999
Hin hræðilem freisting
Merkileg þverstæða er 1
þvi að Bertold Brecht, sem
þvældist landflótta stað úr
stað á árunum 1933 og
fram undir 1950, skyldi
einmitt á þeim tíma skrifa
Krítarhringinn í Kákasus,
verk sem lofar staðfestu,
þann sem er kyrr og flýr
ekki af hólmi, þann sem
gætir þess dýrmætasta á
háskatímum, hvort sem
það er land eða barn.
Kannski lýsir þetta þrá
hans eftir annars konar
lífi, kannski eru land og
barn í þessu tilviki tákn
þess sem hann vissulega
gætti vel, tungu og menn-
ingar þjóðar sinnar.
Sagan í Kritarhringn-
um, sem var frumsýndur í
Þjóðleikhúsinu i gær-
kvöldi, er einföld og bibl-
íuvísun hennar er skýr. í
byrjun leiks eru tveir hóp-
ar fólks að reyna að kom-
ast að niðurstöðu um eign-
arrétt á dal nokkrum i
stríðslok. Til frekari skýringar er leikin fyr-
ir hópana undir stjórn sögumannsins sem
Arnar Jónsson lék gömul kínversk saga af
barni sem móðir skilur eftir þegar hún flýr
heimkynni sín í ofvæni í borgarastríði og
önnur kona tekur að sér, nauðug viljug. Tæp-
um þremur árum og miklum hrakningum
seinna er fósturmóðirin dregin fyrir dóm og
við fylgjumst með réttarhöldum þar sem hin
raunverulega móðir sækir sinn rétt gegn
henni. Minnug Salómons og dóms hans í
svipuðu máli fylgjumst við spennt með en
Brecht dregur talsvert úr þeirri spennu með
því að gera of greinilega upp á milli mæðr-
anna tveggja; hann treystir áhorfendum sín-
um ekki nógu vel.
Texti Brechts er frámunalega fallegur á
köflum í þýðingu Þorsteins Þorsteinssonar
og Þrándar Thoroddsen og listamenn Þjóð-
leikhússins ná miklum safa úr honum undir
hugmyndaríkri stjórn Svisslendingsins Stef-
ans Metz. Hann kemst af með ákaflega einfalt
svið en nýtir leikflokkinn þeim mun betur í
sama stíl og við sáum hjá leikflokki hans
Theatre de Complicité á Listahátíð fyrir
„Eg á hann!“ Margrét Vilhjálmsdóttir í hlutverki Grúsju og hinn
ur með „vél“ sinni, Brynhildi Guðjónsdóttur.
nokkrum árum. Hópurinn verður klettur
þegar þess er þörf, myndar brú yfir jökul-
skarð, verður á sem streymir áfram. Leik-
munir eru fáir, þeirra algengastir langar
stangir sem nýttust til margra hluta. Oftast
voru þau spjót hermanna sem bjuggu til listi-
leg munstur með þeim en fegurst urðu þau
þegar þau breyttust í vatnið í ánni. Búningar
voru fjölbreyttir og tónlistin var flott og féll
vel að sýningunni án þess að vera áberandi
lík stíl Kurts Weill.
Leiklist
Silja Aðalsteinsdóttir
Hópurinn varð sem einn maður og allir
stukku úr einu hlutverkinu í annað eftir
þörfum nema Margrét Vilhjálmsdóttir sem
leikur aðalhlutverkið, hina umkomulausu
Grúsju sem tekur umkomulausa jarlssoninn
Mikjál að sér. Hún fellur fyrir þeirri hræði-
legu freistingu að vera góð, eins og sögumað-
urinn segir. Þetta er
sterk og sjálfstæð al-
þýðustúlka þó að hún
stigi kannski ekki í vitið
og Margrét lék hana af
næmri tilfinningu og
skilningi. Fasi og hreyf-
ingum þessarar erfiðis-
konu náði hún maka-
laust vel. Dómara henn-
ar, fyllibyttuna og snill-
inginn Asdak, lék Sig-
urður Sigurjónsson af
sannri nautn. Aðrir í
hópnum áttu allir sínar
stjömustundir og mætti
telja mörg dæmi en hér
verður að nægja að
nefna atriðið frábæra
þegar Ingvar E. Sigurðs-
son og Bergur Þór Ing-
ólfsson í hlutverki
óvinahermanna finna
jarlssoninn og ætla að
taka hann af Grúsíu. Há-
tind þeirra átaka lætur
töfrandi jarlsson- leikstjóri ieika í slow
DV-mynd E.ÓI. motion og það var bæði
fyndið og hrollvekjandi.
Stjarna sýningarinnar er þó enn ónefnd en
það er brúðan Mikjáll sem
Suzann Wachter bjó til en
Brynhildur Guðjónsdóttir
stýrði. Drengurinn var svo
heillandi í útliti og hreyfing-
um að salurinn hitnaði bein-
línis eftir að hann kom á svið-
ið. Það var eins og hver áhorf-
andi sæi í honum sitt kærasta
barn og um salinn fór bylgja
samúðar þegar hann var inni.
Þetta er leikhúslist og í sönn-
um Brecht-anda.
Þjoöleikhusiö sýnir á stóra sviðinu:
Krítarhringurinn í Kákasus
eftir Bertold Brecht
Þýðandi: Þorsteinn Þorsteinsson
Þýðing bundins máls: Þrándur Thoroddsen
Lýsing: Björn B. Guðmundsson
Búningar: Þórunn Elísabet Sveinsdóttir
Leikmynd: Gretar Reynisson
Tónlist: Pétur Grétarsson
Dramatúrg: Philippe Bischof
Leikstjóri: Stefan Metz
Fiðlan arét
Sigrún Eðvaldsdóttir fiðluleikari lék
einleik með Sinfóníuhljómsveit íslands
í gærkvöldi. Á efnisskránni var fiðlu-
konsert í a-moll op. 53 eftir Antonin
Dvorák ásamt verkum eftir Péteris
Vasks og Béla Bartók. Hljómsveitar-
stjóri var Uriel Segal en hann hefur
áður stjómað Sinfóníuhljómsveit ís-
lands, meðal annars á tónleikum Lista-
hátíðar í júní árið 1970.
Sigrún er án efa einn fremsti hljóð-
færaleikari landsins. Ástæðan fyrir yf-
irburðum hennar er fyrst og fremst sú
að hún býr yfir mikilli tækni og leikur
sér að því sem öðrum finnst erfitt.
Einnig er hún örugg á sviði og henni
finnst greinilega gaman að koma fram.
Stíll hennar er rómantískur, hún tekur
oft áhættur og lætur þá tilfmningarnar
ráða. Auðvitað hittir maður ekki alltaf
á réttar nótur undir slíkum kringum-
stæðum en það gerir ekkert til því svo-
leiðis feilnótur eru bara smartar og
sexí, enda hluti af túlkuninni. Fiðlu-
konsert Dvoráks er því kjörið verkefni
fyrir Sigrúnu, þar ólgar allt og kraum-
ar af tilfinningum sem ná ærandi há-
punkti í slavnesku dansæði í lokin.
Túlkun Sigrúnar var ástríðufull og
þróttmikil og sumt var svo innilegt að
margir í salnum hafa örugglega komist
við. Sigrún hefur örlítið hráan tón sem
jaðrar við að vera sár og svoleiðis
hljómur hentar rómantísku verki vel,
fiðlan grætur og áheyrendumir lika.
Óneitanlega var þessi flutningur á
konsert Dvoráks því hinn glæsilegasti
og mikill sigur fyrir einleikarann.
Tvö önnur verk voru flutt á tónleik-
unum, hið fyrra Musica Dolorosa eftir
Péteris Vasks og Tónlist fyrir strengi,
slagverk og selestu eftir Béla Bartók.
Sigrún Eðvaldsdóttir. Túlkun hennar var ástríðufull
og þróttmikil. DV-mynd E.ÓI.
Tónlist
Jónas Sen
Hið fyrra flokkast sem nútímatónlist
og er fyrir strengjasveit. Það hefst á
drungalegum tónum sem stigmagnast
upp i kraftmikinn hápunkt en samt er
tónlistin alltaf hæg og innhverf. Hún
gæti sómt sér ágætlega sem kvik-
myndatónlist, enda margir langir,
ísmeygilegir tónar sem skapa stemn-
ingu. Sumt er keimlíkt tónlist Arvos
Párt og margt fallegt ber fyrir eyru,
enda verkið ágætlega samið. En flutn-
ingur Sinfóníunnar var upp og ofan,
strengirnir voru ekki alltaf samtaka
og sumt var nánast falskt. Hér er
hugsanlega við hljómsveitarstjórann
að sakast en hann var dálítið stífur og
hörkulegur og tókst ekki að laða fram
það besta í hljómsveitinni.
Verk Bartóks var ekki heldur alltaf
vel leikið, í hröðu þáttunum voru
strengimir stundum óhreinir og hér
voru feilnóturnar ekki hluti af áhrifa-
mikilli túlkun heldur bara klaufaleg-
ar. Aftur mátti kenna hljómsveitar-
stjóranum um, sem var alltaf i flottum
stellingum eins og í innrammaðri
myndaseríu en ekki i miklu sambandi
við hljómsveitina. Þó verður að segj-
ast að hægu kaflarnir voru magnaðir,
enda alvöru kvikmyndatónlist á ferð-
inni, því ef minnið svíkur mig ekki er
adagio-kaflinn aðaltónlistin í hryll-
ingsmyndinni The Shining eftir
Stanley Kubrik. Hér var leikur Sin-
fóníunnar svo kynngimagnaður að
það var ekki laust við að maður færi
að ímynda sér að áheyrendurnir fyrir
aftan mann væru í rauninni svipir og
útfrymi. í heild voru þessir tónleikar
þvi misjafnir; upp úr standa einleikur
Sigrúnar og forynjur Bartóks.
Námskeið í spuna
íslandsdeild EPTA, Evrópusambands pianókenn-
ara, stendur fyrir námskeiði í spuna 20.-21. nóv.
Leiðbeinandi verður austurríski
píanóleikarinn Michael Kneihs (á
mynd). Hann tengist íslensku tón-
listarlífí sterkum böndum því bæði
er hann bamabarn hins mikla tón-
listarfrömuðar Victors Urbancic
og einnig hefur hann áður komið
hér fram sem píanóleikari og hald-
ið námskeið fyrir píanókennara.
Kneihs kennir nú við Tónlistarhá-
skólann í Vín.
Námskeiðið um helgina fer fram
I Tónlistarskóla Kópavogs og hefst kl. 10.00 báða
dagana.
Caput-tónleikar
Á sunnudagskvöldið kl. 20.30 halda Caput-liðam-
ir Eirikur Öm Pálsson trompetleikari og Sigurður
Þorbergsson básúnuleikari einleikstónleika í Saln-
um í Kópavogi. Þeir leika verk eftir nokkur af
þekktustu tónskáldum liðandi aldar svo sem Karl-
heinz Stockhausen og Paul Hindemith auk verka
eftir Eirík Örn, Folke Rabe, W. Kraft, Toro
Takemitsu og Boris Blacher. Aðrir flytjendur á tón-
leikunum eru Judith Þorbergsson, píanó, Pétur
Grétarsson, slagverk, Ásgeir H. Steingrímsson,
trompet og Einar S. Jónsson, trompet.
Sjónþing Eiríks
Á morgun kl. 13.30 hefst Sjónþing Eiriks Smith
listmálara i Gerðubergi. Umsjónarmaður þess er
Harpa Bjömsdóttir myndlist-
armaður, stjómandi er Aðal-
steinn Ingólfsson listfræðing-
ur en spyrlar era myndlistar-
mennimir Daði Guðbjömsson
og Hafdís Helgadóttir.
Eiríkur fæddist 1925 og á að
baki mjög fjölbreyttan og
sjónþingsvænan feril því
segja má að hann hafi átt hlut
í öllum helstu listastefnum
sem hingað bárust á árunum
1950-’70. Hann er einn af ást-
sælustu listmálurum sinnar
kynslóðar hér á landi, eftirsóttur portrettmálari,
myndskreytir og náttúrutúlkandi og vinsæll kenn-
ari.
Samkeppni um lag
í tengslum við menningarborgarverkefni Há-
skóla íslands á árinu 2000 verður efnt til samkeppni
um kórlag án undirleiks við erindi úr kvæði Jónas-
ar Hallgrímssonar „Til hema Páls Gaimard" sem
geymir einkunnarorð Háskóla íslands:
Vísindin efla alla dáö,
orkuna styrkja, viljann hvessa,
vonina glϚa, hugann hressa,
farsœldum vefja lýö og láö;
tífaldar þakkir því ber fœra
þeim, sem aö guðdómseldinn skœra
vakiö og glœtt og verndaöfá
viskunnar helga fjalli á.
Lagið þarf að vera auðlært og henta vel til sam-
söngs. Nótur skulu merktar dulnefni og nafn höf-
undar fylgja í lokuðu umslagi, merktu dulnefninu.
Tillögur sendist inn fyrir 1. febrúar árið 2000 til:
Samskipta- og þróunarsviðs, Háskóla íslands,
v/Suðurgötu, 101 Reykjavík.
Veitt verða tvenn verðlaun. 1. verðlaun kr. 150
þús., 2. verðlaun kr. 50 þús. Frumflutningur verð-
launalagsins og afhending verðlauna fer fram að
kvöldi fimmtudagsins 26. maí á opnun fræða- og
menningarhátíðar Háskóla íslands: Líf í borg, sem
haldin verður dagana 26.-28. maí árið 2000.
Einar og Örn á Akureyri
Á sunnudagskvöldið kl. 20.30 verða tónleikar á
vegum Tónlistarfélags Akureyrar í Safnaðarheimili
Akureyrarkirkju. Þar flytja snillingarnir Einar Jó-
hannesson klarínettuleikari og Örn Magnússon pí-
anóleikari fjölbreytta efnisskrá þar sem gætir
áhrifa allt frá Dimmalimm til djássins auk þess
sem heyra má rammíslenskan tón Jóns Leifs.
Barbara og Úlfar
Leikhústrúðamir góðkunnu, Barbara og Úlfar,
stikla á stóru í leikbókmenntum heimsins og ís-
lenskri menningu í Listaklúbbi Leikhúskjallarans
á mánudagskvöldið, en enginn veit fyrir fram hvar
leitað verður fanga, í Biblíunni, Shakespeare,
Jónasi Hallgrímssyni eða öðru andans fóðri.
Húsið verður opnað kl. 19.30 en dagskráin hefst
kl.. 20.30.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir