Dagblaðið Vísir - DV - 28.12.1999, Síða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 28. DESEMBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og út^áfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritsýóm, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Fijálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjóm: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot; FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Innanbúðarvandi leystur
Þá er seðlabankastjórakapallinn loksins genginn upp
og það með óvæntum hætti. Sjálfur bankaráðherrann, sá
sem skipa átti í stöðuna, reyndist meðal umsækjenda og
hlýtur því hnossið. Málamyndaauglýsing um lausa stöðu
bankastjórans skipti auðvitað engu. Það vissu þeir sem
sóttu um samkvæmt auglýsingunni, meðal annarra aðal-
hagfræðingur Seðlabankans.
Finnur Ingólfsson, viðskipta- og iðnaðarráðherra,
hverfur úr ríkisstjóm svo leysa megi innanbúðarvanda
Framsóknarflokksins. Valgerður Sverrisdóttir tekur við
ráðuneytum hans en henni var lofað ráðherraembætti
um áramótin. Við stjómarmyndunina síðastliðið vor var
að vísu gengið út frá því að Páll Pétursson félagsmálaráð-
herra viki úr ríkisstjóminni. Hann fer hins vegar hvergi.
Staða þriðja bankastjóra Seðlabankans hefúr verið
laus í hálft annað ár eða frá því Steingrímur Hermanns-
son hætti fýrir aldurs sakir. Staðan var eymamerkt
Framsóknarflokknum og því kemur ekki á óvart að val-
inn sé ráðherra flokksins. Hið óvænta er að ráðherrann
sé Finnur Ingólfsson. Seðlabankinn, og raunar aðrir rík-
isbankar, hafa nýst stjómmálaforingjum sem síðasta
þrep ferilsins, virðuleg útgönguleið að loknum löngum
stjómmálaferli.
Finnur Ingólfsson er hins vegar á besta aldri. Hann
var kjörinn varaformaður Framsóknarflokkins fyrir ári.
Miðað við hefðir í Framsóknarflokknum var því eðlilegt
að álíta að þar væri kominn framtíðarforingi flokksins,
þótt umdeildur sé. Svo verður ekki. Framsóknarflokkur-
inn stendur því frammi fýrir því að frnna sér nýjan vara-
formann og um leið mögulegan framtíðarformann.
Samkvæmt breytingum á stjómarráðslögum flyst
bankinn um áramót undir forsætisráðuneytið. Það er
eðlileg breyting enda heyra efiiahagsmálin undir forsæt-
isráðherra. Seðlabankinn skiptir miklu sem hagstjómar-
tæki og mikilvægt að bankastjórastöður þar séu vel skip-
aðar. Lögum samkvæmt skulu bankastjórar Seðlabank-
ans vera þrír. Undanfarið hálft annað ár hafa þeir hins
vegar verið tveir. Enginn hefur kvartað undan þeirri
skipan mála nema formsins vegna. Það er enda ekki þörf
á nema einum aðalbankastjóra Seðlabankans.
Nýlega birtist í Degi yfirht yfir bakgrunn seðlabanka-
stjóra víðs vegar í heiminum. Þar kom fram að yfirgnæf-
andi meirihluti bankastjóranna er hagfræðimenntaður.
Það er gengið út frá því að stjómendur seðlabanka hafi
yfirgripsmikla þekkingu og yfirsýn á efnahags- og pen-
ingamálum. Þessi regla hefur ekki verið við lýði hér á
landi. Stjómmálaflokkamir hafa nýtt sér bankastjóra-
stöðumar nánast sem eftirlaunavist fýrir stjómmálafor-
ingja sem em að draga sig í hlé.
Svo er enn. Finnur Ingólfsson er að vísu viðskipta-
fræðingur að mennt og hefur í ráðherratíð sinni á
fimmta ár verið yfirmaður bankamála. Þess vegna er
ráðning hans sem seðlabankastjóra ekki eins fráleit og
stundum áður.
Ráðning Finns Ingólfssonar sem seðlabankastjóra er
þó í grundvallaratriðum byggð á sömu hæpnu forsend-
unum og áður. Ráðningin er útgönguleið stjómmála-
manns og um leið lausn á vanda sem flokkur hans stóð
frammi fýrir. Þess vegna vilja stjómmálaflokkamir
halda ónauðsynlegu kerfi þriggja bankastjóra.
Það er hins vegar móðgun fyrir aðra umsækjendur að
auglýsa slíkt embætti þegar allir vita að umsóknir ann-
arra en hins útvalda skipta engu máli. Hæfir umsækjend-
ur um stöðuna em hafðir að fíflum.
Jonas Haraldsson
Í2 lœS;
I

Aö hækka megi hinn vesæla íslenska elli- og örorkulífeyri með því aö gera bætur tekju- og eignatengdar eins
og heilbrigðisráðherra hefur sagt, jafngildir því að fólk borði íbúöirnar sínar, segir greinarhöfundur m.a.
Stefnuljós til vinstri
og hægri beygja
Kjallarínn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
ferðar. Frakkar eru svo-
lítið sér á báti eins og
vanalega. Sósíalistinn
Jospin, studdur af
kommúnistum og græn-
ingjum, sagði nýlega að
ríkisstjómin geti ekki
skipt sér af öllu í efna-
hagslífínu í tengslum
við uppsagnir fólks í
iðnfyrirtækjum í
Frakklandi. Samstarfs-
flokkar hans létu sér
fátt um flnnast þótt at-
vinnuleysi sé nú við-
kvæmasta vandamálið í
Frakklandi og reyndar i
Þýskalandi einnig.
Til að veita vinstri öfl-
um sýndarstuðning var
„Samfylkingin er ekki enn búin
aö semja stefnuskrá og væri
henni sæmst að fylgja áður-
nefndum krataflokkum ef hun
ætlar ekki að eftirláta Sjálfstæð-
isflokknum alla miðjuna í ís-
lenskum stjórnmálum og sitja
sjálf eftir föst „á rauðu ljósi.u
Stjómarflokkarn-
ir í Englandi,
Frakklandi og
Þýskalandi glima
nú við stefnuvanda.
Þar eru við völd
krataflokkar með
mismunandi nöfn-
um, verkamanna-,
sósíalista- eða sósí-
aldemókrataflokk-
ur með stuðningi
græningja eða
kommúnista. Rætt
hefur verið um 3.
leiðina svokölluðu
(frá 0. Palme) til að
feta sig eftir til fé-
lagslegrar velferðar
og góðra lífskjara;
vandinn hefur ver-
ið að sameina þetta
tvennt. Sett hafa
verið fram falleg
slagorð eins og rétt-
læti með nýbreytni,
sveigjanleiki,
skipulagning, end-
urskoðun, endur-
nýjun, sjálfsábyrgð,
skilyrt öryggi
o.s.frv.
í raun snýst mál-
ið um að virkja bet-
ur markaðsöflin, einkavæðingu,
afnám reglufargans og minnkun
ríkisumsvifa en þó án þess að
skerða velferð til að tryggja hags-
muni þeirra sem minnst mega sín
eða era atvinnulausir. Segja má að
Blair, Jospin og Schröder séu nú í
forystu um að móta hugmyndir
um stefnumið jafnaðarmanna í
Evrópu í náinni framtíð.
Miðjumoð og moöhausar
Hugtökin hægri-vinstri em orð-
in nánast merkingarlaus og allar
svokallaðar vinstristjómir í vest-
rænum löndum treysta nú í vax-
andi mæli á markaðsöflin til verð-
mætasköpunar og aukinnar vel-
útbúin yftrlýsing um að leiðin til
réttlátara þjóðfélags útiloki ekki
millifærslur fjármagns milli þegna
landsins. Yfirlýsingar Jospins
ganga til vinstri en framkvæmdir
til hægri. Hann hefur nú selt fleiri
ríkisfyrirtæki en þrír hægri for-
sætisráðherrar á undan honum
gerðu til samans.
Skandinavísku leiðirnar
ekki til eftirbreytni
„Örlát félagsleg framlög verður
að endurskoða þegar í ljós kemur,
að þau freista fólks til óábyrgs
háttemis,“ er haft eftir aðaíráð-
gjafa Blairs, próf. Giddens, „fólk
verður að vera reiðubúið til að
starfa vegna ávinnings af því eða
með því að setja löggjöf þar um.“
Velferðarkerfið í Svíþjóð hefur
valdið gríðarlegum hallabúskap og
háum vöxtum ásamt kæfandi
háum sköttum; Persson og minni-
hlutastjóm hans varð að grípa til
víðtæks niðurskurðar á velferðar-
kerflnu og setja ýmis skilyrði.
Stöðugt fleiri Danir komu sér
þægilega fyrir á atvinnuleysisbót-
um á timum stöðugs halla í ríkis-
búskapnum þangað til kratastjóm
P.N. Rasmussens beitti sér fyrir
gagngerðri endurskoðun. Atvinnu-
leysisbætur hafa nú verið skertar
og skilyrtar; ungt og atvinnulaust
fólk hefur aðeins rétt til bóta í
skamman tíma.
Hvaða módel skyldi
vera best?
Schröder, kanslari Þjóðverja,
sem setti nýlega ásamt Blair fram
hugmyndir um endumýjun jafn-
aðarstefnunnar, var spurður að
því hver þriðja leiðin væri. Hann
sagðist ekki einu sinni þekkja hin-
ar tvær, að vísu i hálfgerðu gríni
en þó af alvöru í ljósi þess að
gömlu hugtökin hægri-vinstri eru
nánast að verða merkingarlaus.
Framsóknarflokkurinn á Islandi
telur sig miðjuflokk sem forðast
öfgar en fylgir í raun gamaldags
stefnu sem kallast gæti leið 1,5 en
ekki 3. Heilbrigðisráðherrann lét í
það skina nýlega að hækka mætti
hinn vesæla islenska elli- og ör-
orkulífeyri með þvi að gera bætur
tekju- og eignatengdar. Það sem
við er átt er að fólk borði íbúðim-
ar sinar.
Samfylkingin er ekki enn búin
að semja stefnuskrá og væri henni
sæmst að fylgja áðumefndum
krataflokkum ef hún ætlar ekki að
eftirláta Sjálfstæðisflokknum alla
miðjuna í íslenskum stjómmálum
og sitja sjálf eftir fóst „á rauðu
ljósi“.
Jónas Bjarnason
Skoðanir annarra
Fjölmiölafólkiö
„Það er mikið framboð af fólki, sem vill vinna á
fjölmiðlum en það er ekki þar með sagt að það sé
mikið framboð af mjög hæfu fólki. Nýju netfyrirtæk-
in, sem em að sjálfsögðu að hluta til fjölmiðlafyrir-
tæki, laða til sín gott fólk með því að bjóöa fram
kauprétt á hlutabréfum. Innan tíðar geta hin hefð-
bundnu fjölmiðlafyrirtæki staðið frammi fyrir því,
að þau missi hæft fólk til nýju fyrirtækjanna af þeim
sökum einum, að nýju fyrirtækin bjóða kauprétt að
hlutabréfum, sem þátt í starfskjörum. Og hugsanlegt
er að slíkt hafi gerzt nú þegar.“
Innherji í Viðskiptablaði Mbl. skrifar 23. des.
Baráttan fyrir félagafrelsi
„Að morgni Þorláksmessu var kveðinn upp í Fé-
lagsdómi dómur, sem miklu varðar í baráttunni fyr-
ir félagafrelsi hér á landi. Félagsdómur viðurkenndi
þar rétt 17 vélfræðinga, sem starfa hjá Reykjavíkur-
borg, til að fela Vélstjórafélagi íslands samningsum-
boð við borgina fyrir sína hönd í stað Starfsmanna-
félags Reykjavíkur ... Þorri launþega á almennum
vinnumarkaði býr enn við þær aðstæður, að verka-
lýðsfélög og vinnuveitendafélög semja um það sin á
milli að allir launþegar í tiltekinni starfsstétt á til-
teknu svæði verði að vera félagar i tilteknu verka-
lýðsfélagi, hvort sem þeir hafa áhuga á því eða ekki.
Ella fái þeir ekki vinnu ... Frjálslyndir menn munu
ekki linna baráttunni fyrir félagafrelsi á íslandi fyrr
en tryggt er að enginn verði með lögum neyddur til
aðildar að félagi sem hann vill ekki vera í, hvort sem
mn er að ræða skólafélag, verkalýðsfélag eða félag af
einhverju öðru tagi.“
Úr Vef-Þjóðviljanum 25. des.
Pennastrik sem kallast gengisfall
„Alþingi hefur sett lög þar sem segir að fiskimið-
in séu sameign þjóðarinnar. Hvemig er þá hægt að
ráðstafa réttinum til nýtingar þeirra með afsali?
Hvers vegna á sá aðili, sem var í útgerð um 1980,
hundraðshluta veiðirétt úr sameign þjóðarinnar
árið 2000? ... Málsmetandi menn hafa komist að
þeirri niðurstöðu, að núverandi kvótakerfi í sjávar-
útvegi þýði stöðuga afgjaldagreiðslu þjóðarinnar til
kvótaeigendanna. Þjóðin mun því að öllum líkindum
greiða áðurnefnda 35 milljarða fyrir útgerðina með
pennastrikum þeim, sem við þekkjum frá fyrri tím-
um og kallast gengisfall. Ekki einu sinni heldur aft-
ur og aftur ef kerfið verður ekki afnumið."
HJ í ritstjórnargrein 6. tbl. Voga.
I