Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.2000, Blaðsíða 12
12
Menning
Myndlist__________ ______________________________'_______. _________ - - ;
Oravíddir og
ofurstærðir
Ekki skal ég fuUyrða að sýning Borghildar
Óskarsdóttur í Ásmundarsal sé sú athyglis-
verðasta i bænum um þessar mundir, en hún
er ótvírætt sú víðfeðmasta. Borghildur hræð-
ist ekki stóru spumingamar í lífinu og tilver-
unni heldur tekst á við þær með sínum hætti,
albúin að brotlenda með reisn. Nú þegar
naflaskoðanir og eltingaleikir við fáfengileik-
ann einkenna æði mikiö af því sem gert er í
nafni íslenskrar myndlistar er mikilsvert að
eiga slíka listamenn að.
Sýningin er tiltölulega einfold í sniðum en
fjallar um alheiminn, hvorki meira né minna,
eða réttara sagt endimörk þekkingar okkar á
honum, en eins og menn vita er tæplega hægt
að segja neitt af viti um alheiminn án þess að
hafa víddimar með í jöfnunni. Fýrsta skref
Borghildar var að virkja hina nýju vidd Ver-
aldarvefsins og senda spumingar um sam-
setningu jarðarinnar, litróf hennar hið innra,
staðsetningar hennar í alheiminum o.s.frv. til
þeirra ágætu manna sem halda úti Vísindavef
Háskóla íslands. Greinargóð svör þeirra urðu
síðan hluti af hugmyndabanka listakonunnar
og jafnframt af sjálfri sýningunni, og hygg ég
að þetta sé í fyrsta sinn sem Veraldarvefurinn
er notaður með nákvæmlega þessum hætti.
Um leið kallast vídd vefsins, þar sem þessar
upplýsingar „urðu til“, á við aðrar víddir sem
Borghildur leitast við að gera sýnilegar í
verki sínu.
Táknrœn þungamiðja jarðar
Listakonan býr síðan til þversnið af jörð-
inni með þvermál upp á fimm metra eða svo
og styðst við hugmyndir vísindamanna um
það hvemig hún sé útlits hið innra, með gló-
andi kjama fyrir miðju. Út frá kjarnanum
ganga önnur lög, táknuð með mismunandi lit-
um geislabaugum, allt þar til kemur að
þunnri jarðskorpunni, heimkynni okkar.
Þetta þversnið leggur listakonan eins og
gólfteppi yfir helminginn af sýningarsalnum
og ofan á því er reitaskipt, mannhelt gler.
Sýningargestum er boðið að ganga á þessu
„þunna“ gleri sem væri það eins konar torg,
taka sér stöðu við táknræna þungamiðju jarð-
arinnar, væntanlega til að ígrunda rök tilver-
Leiklist
unnar. í þessari skírskotun til viddanna og
tákngervingar jarðkringlunnar, þessari til-
raun til að færa okkur óravíddir og ofurstærð-
ir heim í stofu, svo að segja, er Borghildur á
svipaðri bylgjulengd og sumir stórhuga
konseptlistamenn okkar. Upp í hugann kemur
„orkustöðin" sem Jón Gunnar Ámason setti
upp við Korpúlfsstaði fyrir margt löngu, og
órafjarlægðir og víddir sem Kristján Guð-
mundsson hefur fært til bókar.
Himinbláir kassar
En í þessu verki Borghildar, eins og raunar
í flestu sem hún hefur tekið sér fyrir hendur
um dagana, er aukinheldur að finna ljóðræna
aðferðafræði sem erfitt er að lýsa og skýra,
því hún snýst um tilfinningaleg blæbrigði
fremur en rökhugsun eða skapandi afbökun
rökhugsunar. Að gera úr jarðkringlunni torg
og bjóða okkur að standa við miðbik hennar í
táknrænum skilningi er innan marka skiln-
ings okkar flestra. En að gera hinni táknrænu
jarðkringlu sérstaka kassa með óravíddunum
innbyggðum eins og Borghildur gerir - kass-
amir em málaðir himinbláir að innan - til að
hægt sé að flytja hana á milli i pörtum, flokk-
ast undir ófyrirsjáanleg ljóðræn undur, það
sem Joyce hefði sennilega kallað „epifaníu".
Mér verður hugsað til stjömunnar sem
Hreinn Friðfmnsson bjó til með því einu að
brjóta saman bláa pappírsörk.
Hins vegar er ég ekki viss um að Borghild-
ur hafi gert rétt í þvi að aðskilja jarðarþver-
snið sitt og kassana eins afgerandi og hún ger-
ir; kassamir em sýndir niðri í gryfju. Meiri
nálægð þessara tveggja hluta verksins hefði
sennilega aukið á slagkraft þess.
Aðalsteinn Ingólfsson
Borghildur Óskarsdóttir: Torg og tómir kassar. Lista-
safn ASÍ til 10. sept. Opið kl. 14-18 alla daga nema
mán.
Milli manns og orms
Sitt sýnist hverjum um það hvernig ber
að skemmta börnum í leikhúsi. Líklegt er
þó að einhverjir hafi fengið nóg af ódýrum
barnasýningum sem byggja á handritum
unnum í flýti og máttleysislegri framgöngu
undirmálsmanna úr leikarastétt. Of al-
gengt er líka að börnum sé einungis boðið
upp á áhorfendasvæði sem sniðin eru að
þörfum fullorðinna og jafnvel veitingar séu
lítt fýsilegar þessum yngstu gestum leik-
húsanna.
Ekkert þessu likt plagaði gagnrýnanda
og afkvæmi hans á barnasýningunni
Stormur og Ormur í Kaffileikhúsinu liðinn
flmmtudag. Þvert á móti. Kaffileikhússtýr-
an Jórunn talaði blíölega til barnanna fyr-
ir sýninguna, áhorfendasvæði þeirra voru
dýnur beint fyrir framan leikrými - sem
tryggði góða yfirsýn - og veitingar saman-
stóðu af dísætum sleikibrjóstsykrum og
sindrandi appelsini.
Hrækt í kaffift
Sagan um Storm og Orm fjallar um
Storm Styrmisson, stirðbusalegan náunga
sem býr einn og hefur bundið sig á klafa
reglufestunnar. Hann sýnist ánægður í
þeirri veröld sem hann hefur búið sér, en
stundum þegar einveran fyllir upp í öll vit
- þá grætur hann hlutskipti sitt.
Óvæntar uppákomur eru ekki vel séðar í
lífi Storms, en þegar ánamaðkurinn Ormur
kemur til sögunnar neyðist hann til að
breyta lífsháttum sínum svo um munar.
Ormur er andstæða Storms, frakkur og
kann að njóta lífsins; hávaðaseggur sem
hneykslar og heillar í senn. Eins ólíkir og
þessir tveir eru, þá gerast þeir vinir sem
ekki geta hvor án annars verið.
Sagan er skemmtilega skreytt aukaper-
sónum á borð við ósvífna þjónustustúlku
sem hrækir í kaffi og ber fram raksápu í
stað rjóma - og ellihruman klæðskera sem
hlær að óskum viðskiptavina sinna.
Brandarar sniðnir að þörfum barna, s.s.
fugl sem kúkar í auga, karl sem dettur á
rassinn, kaka í andlit... uppskáru verð-
skuldaðan hlátur og meira að segja rætt
um þá snilld sérstaklega er lallað var heim
á leið.
Leikur er í höndum Höllu Margrétar Jó-
hannesdóttur sem fer með öll hlutverkin.
Það var gaman að fylgjast með hröðum
skiptingum Höllu Margrétar á milli per-
sóna, einkum
og sér í lagi
þegar þær
eru jafn ólík-
ar og þeir
Stormur og
Ormur.
Hvergi var
þar slegin
feilnóta.
Sniðugar
lausnir í leik-
myndar- og
búningagerð
verða einnig
lengi í minn-
um hafðar,
en einkum
þó andinn
sem rikti i
Kafiileikhús-
inu undir
þessari fal-
legu sögu af
vináttu
manns og
orms.
Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Barnaeinleikurinn Stormur og Ormur byggöur á sögu
Barbro Lindgren og Ceciliu Torudd. Frumsýning í
Kaffileikhúsinu 31. ágúst. Þýölng: Jórunn Siguröar-
dóttir. Leikmynd og búningar: Rannveig Gylfadóttir.
Hönnun lýsingar, tækni- og sýningastjórn: Kolbrún
Ósk Skaftadóttir.
Leikstjóri: Thomas Ahrens
Halla Margrét Jóhannesdóttir í hlutverki Storms Styrmissonar og allra hinna
persónanna.
Hvergi var þar slegin feilnóta.
MÁNUDAGUR 4. SEPTEMBER 2000
DV
Bókavefur á strik.is
Fyrir helgi var opnaður bókavefur á Strik-
inu undir ritstjóm Hrafns Jökulssonar. í þess-
ari viku verður opnaður vefur um fjölmiðla
og i bígerð er leikhúsvefur á sama stað, einnig
undir ritstjöm Hrafns. Slóðin á bókavefnum
er www.strik.is/menning/bokmenntir.
Á bókmenntavefnum verður að finna frétt-
ir af bókaútgáfu,
viðtöl við höfunda,
umsagnir um bæk-
ur, greinar um rit-
höfunda og skáld,
auk fróðleiks af
ýmsu tagi. Þá verð-
ur áhersla lögð á að
virkja gesti Striks-
ins til þátttöku,
m.a. með því að
senda inn til birt-
ingar eigin umsagn-
ir um bækur. Vísað
verður áfram á áhugaverða vefi um bók-
menntir, jafnt innlenda sem erlenda.
Sjö tónlistarmenn
Siðustu tónleikar í tónleikaröðinni Bláa
kirkjan á Seyðisfirði verða á miðvikudags-
kvöldið, kl. 20.30. Þá munu sjö tónlistarmenn
flytja tónlist úr óperum: Anna Guðný Guð-
mundsdóttir píanóleikari, söngvaramir Berg-
þór Pálsson, Sigrún Hjálmtýsdóttir og Ingveld-
ur Ýr Jónsdóttir mezzosópran, Martial Nar-
deau flautuleikari, Sigrún Eðvaldsdóttir fiðlu-
leikari og Gunnar Kvaran sellóleikari. Tón-
listin er eftir Bizet, Mozart, Verdi, Brahms,
Délibes, Fauré og Offenbach, og loks flytja all-
ir saman lög úr Leðurblökunni eftir Strauss.
Styrkur til þinghalds
Evrópusambandið hefur veitt Sjálfstæðu
leikhúsunum rúmlega 6 milljóna króna styrk
til þess að standa fyrir evrópska listaþinginu
IETM Reykjavik dagana 5,- 8. október í haust.
IETM (The Informal European Theatre
Meeting) er elsta og virkasta tengslanet sviðs-
listafólks og stofnana í Evrópu. í því eru
stjómendur margra helstu listahátíða, leik-
húsa, danshúsa og menningarstofhana í álf-
unni, auk fjölda sjálfstætt starfandi lista-
manna. Von er á 150 félögum úr IETM á lista-
þingið, frá Evrópu, Bandaríkjunum, Kanada,
ísrael og Túnis.
Þingið er allt í senn listahátíð, ráðstefna og
mikilvægt kynningartækifæri fyrir íslenska
listamenn. Fjölmargir fyrirlestrar og um-
ræðufundir verða á þinginu, auk þess sem
stjómendur IETM efna til sérstakra upplýs-
ingafunda fyrir islenska þátttakendur. IETM
Reykjavik er opið fólki úr íslenska listgeiran-
um, sem og áhugasömum leikmönnum.
Stjómandi er Ása Richardsdóttir og skráning-
arupplýsingar fást i síma 552 9119.
Nýr belgur - gamalt vín
Björg Árnadóttir leikkona, sem búsett er í
Englandi, gerði óvænta lukku með nýstárlegri
uppsetningu sinni á löngu gleymdum óperu-
einþáttungi eftir Weber á nýliðinni Edinborg-
arhátíð. Á hátíðinni voru yfir 1400 sýningar í
boði en litla
óperu-
kompaníinu i
Surrey, sem
stendur að
uppsetning-
unni, tókst
bæði að fá að-
sókn og góðar
umsagnir fyr-
ir frumleika
og fag-
mennsku.
The Scots-
man gaf sýn-
ingunni fjór-
ar stjömur af
fimm mögu-
legum og end-
ar umsögnin á orðunum „A delightful show“
- yndisleg sýning.
Einþáttungurinn heitir Abu Hassan. Hann
er saminn um 1810 og segir frá hjónunum
Hassan og Fatímu sem þykjast vera dauð til
að ná sér í jarðarfararstyrk sem þau ætla svo
aftur að nota til að borga gamla okurlánaran-
um og graðnaglanum Ómari. í uppsetningu
Bjargar era þau hjón orðin að skítblönku há-
skólastúdentunum Andrew og Nicole sem
skulda okurlánaranum Wellard peninga. Well-
ard er fyrir sitt leyti tilbúinn að gefa upp
skuldina fyrir bita af holdi Nicole en þótt
Andrew sé óttalegur vandræðagemsi er hann
ekki sáttur við það. Þess í stað finnur hann
upp ráð til að svindla peninga út úr ættingj-
um sínum, rétt eins og sá tyrkneski Hassan
forðum.
Annað umhverfi og annar tími en ástin söm
við sig, og samkvæmt hinum loflegu umsögn-
um tekst tilflutningurinn með ágætum.