Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.2000, Blaðsíða 13

13
MÁNUDAGUR 4. SEPTEMBER 2000___________________________________________
X>V_____________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón:Silja A&alsteinsdóttir
Ingibjörg Haraldsdóttir fékk Ljóðaverðlaun Guðmundar Böðvarssonar:
Þeir sem leita ljóðs-
ins munu finna það
Opið og teygjanlegt
Einstaka menn urðu víst langleitir
þegar Hreinn Friðflnnsson var valinn á
Camegie-sýninguna í ár. Camegie-verð-
launin vora stofn-
uð „til að auka veg
nútímamálaralist-
ar“, en Hreinn hef-
ur aldrei talist list-
málari í hefð-
bundnum skiln-
ingi. Þvert á móti
hefur hann ítrekað
Ingibjörg Haraldsdóttir hlaut fyrir helgi Ljóöa-
verðlaun Guömundar Böövarssonar þegar þau
voru veitt í þriöja skipti. Áður fengu þau Hannes
Sigfússon (1994) og Þuríöur Guömundsdóttir
(1997). Á leiöinni í heimsókn til hennar spuröi
leigubílstjórinn stranglega hvort blaöamaöur
hefði lesið Ijóðabókina sem hann mœlti með síð-
ast þegar við urðum samferða. Það hafði blaöa-
maður reyndar gert og viö rœddum ítarlega bœði
þau Ijóð og önnur Ijóö. Áóur en hann skilaði mér
af sér fullyrti hann að Jónas Þorbjarnarson hefói
fengiö þjóðhátíðarljóðaverðlaunin í sumar vegna
þess að dómnefndin heföi haldið að Ijóðið vœri
eftir Matthías Johannessen, en þegar Ingibjörgu
voru sagðar þœr fréttir neitaói hún því þverlega.
Hún hafði sem sé verið í dómnefnd ogfullyrti að
Jónas hefði fengið verðlaunin algerlega fyrir eig-
in verðleika! Blaðamaóur fékk á tilfinninguna aö
öll þjóðin vœri önnum kafin vió að yrkja Ijóó,
lesa Ijóó og meta Ijóð.
Ingibjörg var fyrst spurð hvemig henni hefði orð-
ið við að fá þessi verðlaun.
„Mér fannst gaman að fá þau,“ svarar hún hik-
laust, „og mikill heiður. Þetta era einu sérstöku
ljóðaverðlaunin sem veitt era hér og ekki spillir að
þau skuli vera kennd við Guðmund Böðvarsson sem
var gott skáld."
Ingibjörg hefur sent frá sér fimm ljóðabækur og
funm ár era síðan sú síðasta, Höfúð konunnar, kom
út. Hún vonast til að koma út nýju safni á næsta ári.
Framleiðslan er ekki mikil - en er hún stöðug?
„Nei, þetta kemur fremur í tímabilum," segir hún.
„Sum tímabil eru meiri ljóðatímabil en önnur.“
- Hvað verður að ljóði?
„Erfitt að segja," segir Ingibjörg og hikar nú.
„Sjaldnast er það einhver nýliðinn atburður. Fremur
eitthvað sem hefur gerst eða verið hugsað eða lesið
fyrir löngu og legið einhvers staðar í pækli. Gamlar
minningar. Þó era dæmi um að ljóð kvikni skyndi-
lega - til dæmis þegar maður lítur út um glugga og
sér kött úti í garði. Slíkt efni er ekki bundið neinum
kvalafullum endurminningum, en köttur úti í garði
verður kannski aldrei bara þessi eini köttur þegar
hann er kominn í ljóð.“
gefið málaralistinni langt nef! Skilst
menningarsiðu að kurr hafi svo komið
'upp þegar Hreinn Friðfmnsson hlaut
önnur verðlaun í keppninni, 300 þús.
s.kr. Menn segja að vissulega sé Hreinn
allra viðurkenninga verður sem lista-
maður - en málari sé hann ekki.
Enda sagði formaður dómnefndar,
Lars Nittve, að það hefði verið sérstak-
lega spennandi við dómnefhdarvinnuna
núna „að sjá hversu opið og teygjanlegt
málverkið er i sjálfú sér“.
Fyrstu verðlaun hlaut norska lista-
konan Mari Slaattelid en Finninn Petri
Hytönen þau þriðju. Camegie-sýningin
verður opnuð i Konsthallen í Helsinki
12. október, en á íslandi verður hún opn-
uð 7. apríl í Listasafhi Kópavogs.
Menningarsumarið
mikla
Ingibjörg Haraldsdóttir skáld
Það er ekki hægt að hlusta ekki - á Ijóðið þegar það kemur.
DV-MYND HILMAR ÞÖR
Dostojevskíþýöandinn
Ingibjörg lætur sér nægja að þýða
skáldsögur. Sérstaklega hefur hún
lagt sig eftir skáldverkum höfuð-
snillingsins rússneska Dostojevskís,
hefúr þegar þýtt sex skáldsögur og
síðast stórvirkið Djöflana sem kom
út í vor sem leið.
- Datt þér í hug þegar þú glímdir
við þá fyrstu, Glæp og refsingu, að
þessi 19. aldar Rússi slægi svona í
gegn á íslandi á okkar dögum?
„Nei,“ segir Ingibjörg. „Ég var
áður búin að þýða Meistarann og
Margarítu eftir Mikhail Búlgakov
og þessar tvær, hún og Glæpur og
refsing, voru einfaldlega eftirlætis-
bækumar mínar sem ég fór að þýða
af eigin hvötum. Ég ákvað aldrei að
verða Dostojevskíþýðandi! Svo
reyndist vera ótrúlega mikill áhugi
á honum, bæði hjá útgefanda og les-
endum.“
- Hvað er það við þennan höfúnd
úr allt öðrum tima og umhverfi sem
höfðar svona sterklega til okkar?
„Ja, hvað er það í klassíkinni
sem gerir hana að klassik?" spyr
Ingibjörg frómlega. „Það er svo
margt í þessum sögum hans. Þó að
aðstæðumar séu ólíkar þá eru
margar persónumar afar nákomnar
manni. Hans erindi með bókum sín-
um var fyrst og fremst trúarlegt,
hann var að sýna fólki fram á að
það yrði að finna sinn guð og lifa í
trú og sátt. Þetta sjáum við til dæm-
is í Glæp og refsingu þar sem fyrir-
heit er gefið í lokin um að maður-
inn muni rísa upp og öðlast frið-
þægingu - og i Djöflunum þar sem
það getur ekki gerst af því maður-
inn hefúr endanlega glatað sínum
guði. Þessi vandamál era ekki sér-
staklega nálæg mér og ég er ekkert
viss um að ég væri alltaf sammála honum ef við hitt-
umst og töluðum saman. Það sem snertir mig dýpst í
verkum hans er allt þetta
mannlíf og allt þetta sálarlif.
Hann er svo óhemju örlátur
höfundur. Innri barátta þess-
ara marglitu, ólíku einstak-
linga er mjög spennandi, og
það er einhver spenna í þess-
um texta - kannski er það
flogaveikin sem hann þjáðist
af - þannig að ekki er hægt að
vera hlutlaus eða rólegur
gagnvart bókunum hans.“
Ekkert dulrænt
- En hvaða erindi á ljóðskáldið?
„Auðvitað á ljóðskáld erindi en það er kannski
ekki auðvelt að orða það í fljótheitum," segir Ingi-
björg. „Þetta er meira einhver þörf sem reynist
stundum eiga erindi við aðra, en það er ekki þaó sem
knýr ljóðskáldið áfram. Það er bara ekki hægt að láta
þetta vera, ekki hægt að hlusta ekki - á ljóðið þegar
það kemur. Maður verður að sinna því.“
- Er þá ljóðskáld eins konar miðill?
„Nei,“ segir Ingibjörg og fer ofurlitið hjá sér, „þetta
er ekkert dulrænt. Þetta eru tilfmningar og hugsanir
sem bijótast um innra með manni og verða að fá út-
rás. Svo vonar maður bara að þær fái hljómgrunn hjá
öðrum.“
- Lestu mikið af ljóðum?
„Ég reyni að fylgjast með því sem kemur út og svo
era alltaf eldri ljóðabækur nálægt mér sem ég grip
til.“
- Hvar heldurðu að íslensk ljóðagerð sé á vegi
stödd núna?
„Ég held að við eigum mörg mjög frambærileg
skáld,“ segir Ingibjörg, „og það sem ég hef séð af
yngstu kynslóðinni fmnst mér að mörgu leyti lof-
andi. En ég hef svolitlar áhyggjur af að ljóðið sé svo
lágvært að það drukkni i hávaðanum i kringum okk-
ur og gleymist. En það er þama og verður alltaf
þama og þeir sem leita þess þeir munu finna þáð.“
-SA
Þá era yfirstaðnir stærstu einstakir
viðburðir menningarársins, Baldur og
tónleikar Radda Evrópu. Báðir gleymast
seint þeim sem nutu og ber að fagna því
hve aðsókn var góð. Ekki seldust miðar
upp á manndrápshraða eins og á Svana-
vatnið, sem betur fer, hægt var að fá
miða á Baldur og Raddimar fram á síð-
asta dag þannig að engum þarf að finn-
ast hann hafa verið svikinn. Ef þú fékkst
ekki miða geturðu sjálfum þér um
kennt!
Öðravísi hefði vitaskuld verið ef
Björk hefði sungið með Röddum Evrópu;
þá hefðu miðar fokið út i hvelli. En þá
hefði kirkjan líka fyllst af fólki sem ekki
hafði endilega áhuga á ungmennunum
sem sungu svo ótrúlega vel sin undur-
fógra kórverk heldur var komið til að
sjá stjömuna.
Baldur var milli tannanna á þeim
sem sáu hann og heyrðu dagana og vik-
umar á eftir. Mesta hriihingu virðast
finnsku sólódansaramir hafa vakið enda
fallegt fólk og lipurt. Vitaskuld heillaði
hinn myrki Loki konumar mest, ekki er
að spyrja að veikleika kvenfólks fyrir ill-
mennum, en bamsleg og þó erótísk sam-
skipti Baldurs og Nönnu á sviðinu vöktu
líka gleði. Fyrir utan dansflokkinn „okk-
ar“ sem varð svo máttugt náttúraail í
sýningunni.
Búningamir vora umdeildari og ein-
staka manni fannst sviðið ofhlaðið, en
enginn var ósnortinn af tónlistinni, loks-
ins þegar hún fékk að hljóma af fúllum
styrk eftir hálfrar aldar bið.
Svo mættu allir á mmmmmenning-
amótt sem skrópað höfðu á öðrum hátíð-
um og vitur maður spurði hvort íslend-
ingar væra virkilega hættir að vera
hræddir við orðið mennirig. Áður hlupu
þeir æpandi burt þegar það heyrðist, nú
flykkjast þeir unnvörpum á vettvang!
Svona göngum við til góðs götuna ffam
eftir veg, eins og þar stendur.
ísland ogArabía
Mikael Lövström, sem setur upp hina
heillandi Fantasi Design-sýningu í
Gerðubergi, hannar m.a. IKEA-bækling-
inn sem borinn er inn á heimilin í heim-
inum. Hann segir að ólíkum bæklingum
sé dreift um löndin því þjóðir hafi ólík-
an smekk á stökum húsgögnum og upp-
röðun í „stofur" og „svefhherbergi" á
myndum höfði misjafnlega til fólks af
ólíku þjóðemi.
í samtalinu kom fram að bæklingnum
sem Islendingar fengu inn um lúguna í
vikunni sem leið væri dreift í tveimur
öðrum löndum: á Kanaríeyjum og Sádi-
Arabíu!
Er Ijóðskáld úrelt fyrirtjæri?
- Það var sagt við mig um daginn að hið hefð-
bundna ljóðskáld væri nú loksins dautt - svo snúið
sé út úr frægum orðum Steins Steinars - það er að
segja „ljóðskáld" sem slík væru
orðin afar fátíð. Menn byija á
að gefa út ljóðabækur en fara
svo óðara að semja sögur eða
leikrit og verða „rithöfundar“.
Áður fyrr voru menn skáld þótt
þeir semdu kannski fleira,
Hulda, Jóhannes úr Kötlum,
Steinn, atómskáldin öll, Hannes
Pétursson, Þorsteinn ffá Hamri
... en vitum við hvemig við eig-
um að eymamerkja Steinunni
Sigurðardóttur, Þórarin Eld-
jám, Einar Má, Kristínu Ómars-
dóttur? Jafnvel Sigurður Páls-
son er orðinn vafamál. Af
hveiju stafar þetta?
„Skáld hafa auðvitað aldrei
getað lifað á því einu að vera
ljóðskáld," segir Ingibjörg. „Þau
urðu að gera eitthvað annað. En
þróunin núna er eflaust orðin
vegna þrýstings ffá markaðin-
um. Hugsum okkur unga mann-
eskju sem byrjar sem ljóðskáld
og gefúr út tvær þijár ljóðabæk-
ur. Þegar hún er orðin nógu góð
til að fá starfslaun rithöfúnda
kemur þessi þrýstingur að
ffamleiða. Ljóðabók á sex ára
ffesti er ekki nóg. Til að geta lif-
að af ritstörfúnum þarf meira -
og það er ekki hægt að fjölda-
ffamleiða ljóð!
Svo eru ljóð kannski gjaldfall-
in,“ heldur hún áfram, „ekki
eins hátt metin og áður fyrr.
Skáldsögur þykja miklu merki-
legri nú til dags, auk þess sem
hægt er að nýta þær margvís-
lega - búa til kvikmynd eða
leikgerð eftir þeim.“
- Eft þú að vinna að skáld-
sögu?
„Nei,“ segir Ingibjörg og fliss-
ar. „Og ætla ekki að gera það.“
Ingibjörg
Haraldsdóttir:
Bolungar-
vík
Spor þín
löngu máó
á mölunum
þar sem þú stóóst
í systkinahópnum
og rýndir í kófið
litlir lófar
i lófum þínum
og þrýst fast
horft út á hafið
fátt sagt, beöió
báts sem aldrei kom
manns sem borinn var heim
á sjóbúðarloftiö
lífvana
hér stend ég nú
horfi út á sléttan sjó
það er sumar
sólskin
og mávarnir garga
þar sem sjóbúðin stóð
er malbikuó gata
undir henni
sporin þín
amma mín litla
þungur niður
í eyrum mínum
saltur sjór
í œðum mínum
(Á6ur óbirt)