Dagblaðið Vísir - DV - 26.02.2001, Síða 17

17
MÁNUDAGUR 26. FEBRÚAR 2001
DV_____________________________________________________________________________________________Menning
Ahrifamikill söngur
Köflótt upplifun
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitar íslands síð-
astliðið flmmtudagskvöld voru haldnir fyrir
fullu húsi. Hvort það var píanókonsert Moz-
arts, Örlagasinfónía Beethovens eða píanó-
leikarinn Miklós Dalmay sem mest hafði að-
dráttaraflið er óljóst; efnisskrá á svo kunnug-
legum nótum hefur örugglega vegið þungt hjá
mörgum.
En tónleikarnir hófust á sinfóníu eftir
Haydn, þeirri 24. í röðinni af ríflega hundrað.
Ef einhver furðar sig á þeim fjölda þá má
bæta við að u.þ.b. þriðjungur þeirra var sam-
inn á átta ára tímabili og því ljóst að maður-
inn samdi hratt. Flutningurinn, undir stjórn
Garys Brains frá Bretlandi, var skammlaus.
Byrjunin ágæt, annar kaflinn ekki í þeim
hæðum sem hægt er, fiðlur örlítið harðar í
þeim þriðja og flórði kaflinn nánast eins og
lesinn á staðnum. Efnið þar er þó ekki meðal
þess besta frá tónskáldinu og kannski erfitt að
smíða inn eitthvað sem ekki er þarna.
Á fóstudagskvöldið var komið að Sólrúnu
Bragadóttur og Þóru Einarsdóttur að taka við
hlutverkum Mimi og Musettu i La Bohéme
eftir Puccini, sem sýnd er í íslensku óperunni
um þessar mundir. í öðrum hlutverkum voru
sömu söngvarar, en Guðjón G. Óskarsson
mun skipta við Viðar Gunnarsson sem heim-
spekingurinn Colline um þarnæstu helgi.
Ljúft er að segja frá því að sýningin á föstu-
dagskvöldið var mun betri en frumsýningin,
sem þó var hin besta skemmtun. Kórinn, sem
var gagnrýndur fyrir slælega frammistöðu eft-
ir frumsýninguna, var meira samtaka, til
dæmis voru karlaraddirnar hreinni. Sama má
segja um þá söngvara sem haldnir voru
merkjanlegum taugaóstyrk á frumsýning-
unni, þeir voru öruggari og afslappaðri. Rödd
Viðars Gunnarssonar var t.d. eðlilegri og
óheftari og frammistaða Kolbeins J. Ketilsson-
ar var stórkostleg. Kolbeinn hefur ekki aðeins
einstaklega fallega rödd heldur næman list-
rænan skilning líka, og sum atriðin með hon-
um voru svo áhrifamikil að maður lygndi aft-
ur augunum og gleymdi stund og stað.
Raddir þeirra Kolbeins og Sólrúnar Braga-
dóttur, sem lék Mimi, blönduðust prýðilega
saman, og betur en þegar Auður Gunnarsdótt-
ir var í sama hlutverki. Sólrún söng afar vel,
rödd hennar var hljómmikil og tær, og ólíkt
Auði háði lélegur hljómburðurinn henni ekki
neitt, a.m.k. heyrðist að öllu leyti jafn vel í
henni og Kolbeini. Sólrún hefur starfað lengi
sem óperusöngkona, hún hefur mikla reynslu
og gat maður ekki fundið að sviðsskrekkur
háði henni þarna um kvöldið. Hún á auðvelt
með að leika, og var sérlega sannfærandi í
hlutverki sínu.
í stað Hlínar Pétursdóttur var Þóra Einars-
dóttir í hlutverki Musettu, og stóð hún sig
prýðilega. Þóra hefur mildari, lýrískari rödd
en Hlín og hentar það hlutverkinu að mörgu
leyti betur. Var samsöngur hennar og Berg-
þórs Pálssonar sérlega skemmtilegur, lifandi
og oft bráðfyndinn.
Má segja að sýningin á fóstudagskvöldið
hafi verið heildstæðari og jafnari en sú fyrsta.
Skilst eitthvað hvort
sem er?
Á síðunni hér á móti er birt ályktun
Bandalags islenskra listamanna um að leyfa
skuli listamönnum að syngja á erlendri
tungu í Júróvisjón. Því er menningarsíðan
sammála. Ef lagið sem umsjónarmaður
greiddi sitt atkvæði kvöldið góða, Röddin
þin eftir Möggu Stínu, hefði sigrað hefði til
dæmis verið alveg út í hött að syngja það á
óskiljanlegu tungumáli því þar voru texti og
lag ein heild sem missti marks ef annað
vantaði.
En Birta - skiptir máli á hvaða tungu hún
er sungin? Skildi einhver textann hjá söngv-
aranum hvort eð var? Mér heyrðist hann
endilega syngja þetta á ensku þangað til
kom að viðlaginu en þá heyrði ég hann all-
greinilega segja „Birta - bídd’eftir mér“, og
það er íslenska.
Margir popparar (einkum hinir ungu)
fara með íslensku eins og þeir væru að tala
á ensku, að minnsta kosti í söng, fletja út
sérhljóðin, lina lokuð samhljóð og klessa t-ið
þannig að það færist ískyggilega nærri s-i.
Kannski bera þeir ensku ekkert betur fram
og þá getur vel verið að erlendir áheyrend-
ur haldi að þeir séu að syngja á íslensku...
Aðdáunarverð tök
Píanókonsertinn nr. 21 í C-dúr eftir Mozart
er eitt af þekktustu verkum sinnar tegundar.
Þrátt fyrir hinar miklu vinsældir hæga kafl-
ans er sá fyrsti kóróna verksins: Qölbreyttur
og þéttur kafli þar sem yfirfljótandi hug-
myndaauðgi tónskáldsins og snilli hans i með-
ferð efnisins nýtur sín til fullnustu. Mozart er
erfiður í flutningi og ekki tilviljun hvað við
heyrum hann í raun sjaldan. Það þarf mikla
fimi, tærleika og tónlistarlegt innsæi til að
túlka verk hans. Allt er gegnsætt og ekkert
má bregða út af, allt heyrist. Guðdómlegur
einfaldleiki sumra stefjanna er ólýsanlegur og
hraðinn þess á milli í litbrigðaríkum vefnum
ekki síðri. Miklos Dalmay lék af miklu list-
fengi á fimmtudagskvöld. Túlkun hans var ör-
ugg og lifandi en hafði þetta pínulítið fjar-
ræna yfirbragð hinnar klassísku hugsunar
sem hæfir þessu efni svo ótrúlega vel. Hvergi
örlaði á tilfinningasemi sem hjá mörgum pí-
anóleikaranum gefur væmið jTirbragð í stað
fegurðar. Tök hans á hinum fræga hæga kafla
verksins voru aðdáunarverð. Þar sannaðist
ekki síst hve nálgun hans á verkið var vel og
djúpt unnin, samræmi við litbrigði hinna
kaflanna mjög gott. Leikur hans var í heildina
tær og öruggur og örfáir hnökrar spilltu þar
engu. Hljómsveitin lék vel og lagði allt það til
Ekki endilega vegna þes að betri söngkonur
séu á ferðinni, heldur er þetta bara svona á
frumsýningum, fólk er hryllilega taugaspennt
og höndlar það misvel, auk þess sem reynslan
skiptir miklu máli. Nú eru allir komnir í topp-
form og er La Bohéme glæsileg sýning sem
flestir eiga vonandi eftir að sjá.
Jónas Sen
Ævintýrin aftur
inn í barnaherbergið
Tölu-
verðar um-
ræður hafa
orðið um
nýja útgáfu
á nokkrum
ævintýrum
H.C. Ánder-
sens í Dan-
mörku.
Ekki er það
hinn ást-
sæli ævin-
týrahöf-
undur sem
deilur vek-
ur heldur
það að sög-
urnar hans
eru endur-
sagðar í bókinni - af ekki minni manni en
rithöfundinum Villy Sorensen. Margir mæt-
ir skólamenn og rithöfundar hafa kvatt sér
híjóðs út af þessu og finnst þetta álíka guö-
last og okkur fannst lengi um endursagðar
útgáfur af Islendingasögum. Er þó ólíku
saman að jafna því Andersen er „nútímahöf-
undur“, aðeins tvö hundruð ára gamall, en
sögurnar margfalt eldri.
Endursögnin útvatnar textann, segja
margir, góð og gegn orð glatast en i staðinn
koma flöt tískuorð. En tilgangurinn er göf-
ugur: að færa Andersen nær þjóð sinni aft-
ur. „Börnin eiga að geta lesið sögumar sjálf
án skýringa og neðanmálsgreina," segir
Villy Sorensen i nýlegu viðtali í Politiken.
„En því fer fjarri að þetta sé nein léttlestrar-
útgáfa. Ég hef ekki hróflað við kjarna verk-
anna eöa stíl, innihaldi eða formi þótt skipt
sé um einstaka orð. Fólk á almennt erfitt
með að lesa þessi ævintýri óbreytt nú orðið,
enda hefur danskan breyst æði mikið frá
dögum Hans Kristjáns. Einkenni á texta
hans þegar hann var nýr var hvað stíllinn
var munnlegur og einmitt þess vegna er
slæmt að hann skuli nú vera orðinn svo
bóklegur að enginn skilji hann nema ein-
hverjir fræðingar."
Það er auðvitað fáránlegt þegar einfaldar
hindranir eins og stafsetning og úrelt orð og
orðasambönd fæla almenna lesendur frá
góðum sögum og segja má að endurnýjun
ákveðinna orða í texta sé lítil breyting mið-
að við meðferð Disney-apparatsins á snilld-
arverkum Andersens, eins og Litlu hafmeyj-
unni. Því fjarlægari sem textinn verður al-
menningi því auðveldara verður að skrum-
skæla hann í aíleiddu efni eins og kvik-
myndum.
Miklós Dalmay píanóleikari
Leikur harts var í heildina tær og öruggur.
DV-MYND E.ÖL.
MYND: GUÐMUNDUR INGÓLFSSON
Kolbeinn J. Ketilsson og Sólrún Bragadóttir sem Rodolfo og Mimi.
Raddir þeirra blönduðust prýðilega saman.
flutningsins sem var í hennar valdi en það var
hljómsveitarstjórinn sem ekki mótaði hlutina
nógu vel. Sem dæmi um það er hversu ítrek-
að honum tókst að koma inn eftir kadensur á
óvandaðan hátt.
Tónlíst
En það sló fyrst verulega út í fyrir hljóm-
sveitarstjóranum í síðasta verkinu á efnis-
skránni, Örlagasinfóníu Beethovens. Þar kom
berlega í Ijós hve illa hann stjórnaði hlutföll-
um í styrk, sem er eitthvað sem hljóðfæraleik-
ararnir sjálfir eiga bágt með að meta, staddir
inni í miðjum hópnum. Flautur, pákur og
horn voru látin skera sig í gegnum vefinn og
groddagangur einkenndi flutninginn allan.
Ljóst er að þetta verk lifir þrátt fyrir annan
kaflann en ekki vegna hans og var þessi
hæpni kafli leiðinlegri en nokkru sinni í illa
útfærðum leik undir stjórn Mr. Brains. Þriðji
kaflinn er hins vegar innihaldsríkur og lifði
af þrátt fyrir slátrunartilraunir hljómsveitar-
stjórans. Verkið var í heild klunnalega flutt,
þungt en ekki þrungið - uppdubbað og útblás-
ið en ekki djúpt. Það skal viðurkennast að það
er samt lúmskt gaman að heyra svona lélegan
flutning þvi það gefur manni svo áþreifanleg-
an og endurnýjaðan skilning á hlutverki
hljómsveitarstjórans sem listamanns. Hlut-
verk sem aldrei verður ofmetið.
Sigfríður Björnsdóttir
Sinfóníuhljómsveit íslands í Háskólabíói 22.2.
2001: Sinfónía nr. 24 eftir Josef Haydn. Pianó-
konsert nr. 21 eftir Wolfgang Amadeus Mozart. Sin-
fónía nr. 5 eftir Ludwig van Beethoven. Einleikari:
Miklós Dalmay. Hljómsveitarstjóri: Gary Brain.