Dagblaðið Vísir - DV - 28.07.2001, Qupperneq 10

10
DV
LAUGARDAGUR 28. JÚLÍ 2001
Útgáfufélag: Útgáfufélagið DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jönsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aóstoðarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guömundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasiöa: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, simi: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerð: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuöi 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblað 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viötöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Álver og lífeyrissjóðir
Uppbygging stóriðju, hvort heldur er álvers eða annarra
orkufrekra fyrirtækja, er í eðli sínu áhættuíjárfesting. Þeir
sem leggja fram fé til uppbyggingar slíkrar starfsemi eru
því að taka verulega áhættu - mun meiri áhættu en tekin
er í flestum öðrum atvinnurekstri.
Hugmyndir nokkurra stærstu lífeyrissjóða landsins um
þátttöku í uppbyggingu álvers á Reyðarfirði verða að skoð-
ast í ljósi þeirrar áhættu sem tekin er með slíkri fjárfest-
ingu. Á undanfórnum árum hafa lífeyrissjóðir náð góðri
ávöxtun með fjárfestingum á innlendum hlutabréfamark-
aði þó að sú ávöxtun hafi ekki verið sem skyldi á undan-
förnum misserum. Tilgangur lífeyrissjóðanna með kaupum
á hlutabréfum er ekki annar en sá að ávaxta fjármuni sjóð-
félaganna. Ef ávöxtunin sem er í boði er ekki viðunandi
með tilliti til áhættunnar ber sjóðunum skylda til að leita
á aðrar slóðir.
Fjárfesting lífeyrissjóðanna í íslenskum fyrirtækjum er
langt frá því að vera sjálfsögð og á komandi árum verður
nauðsynlegt að setja ákveðnar skorður við þátttöku þeirra í
íslensku atvinnulífi, ekki síst þegar gríðarlegir fjárhagsleg-
ir yfirburðir sjóðanna eru hafðir í huga og á meðan upp-
bygging flestra sjóðanna er þannig að sjóðfélagar eiga litla
möguleika á aö hafa bein áhrif á stjórn þeirra, eins og bent
var á í leiðara DV 28. febrúar 2000. Þar sagði einnig orðrétt:
„Til greina kemur að setja sérstakt hámark á eignarhluti líf-
eyrissjóða í almenningshlutafélögum, jafnt hvað varðar hlut
hvers og eins sjóðs og samanlagðan eignarhlut lífeyrissjóð-
anna. Með svipuðum hætti er nauðsynlegt að huga að því að
takmarka atkvæðisrétt lífeyrissjóðanna jafnt á aðalfundum
og í stjórnum félaga. Raunar er fullkomlega vafasamt að líf-
eyrissjóðir eigi fulltrúa í stjórn fyrirtækja í krafti hlutafjár-
eignar. Með því að taka þátt í stjórnum félaga kann það
mikilvægasta - arðsemi fjárfestingarinnar - að falla í skugg-
ann fyrir öðrum sjónarmiðum sem hafa ekkert með framtíð
sjóðfélaga að gera.“
Hugmyndir forráðamanna lífeyrissjóðanna um fjárfest-
ingu í álveri á Reyðarfirði mega ekki litast af löngun
manna til að styrkja atvinnulíf á landsbyggðinni heldur því
einu að væntanleg ávöxtun sé ásættanleg út frá áhættunni
sem tekin er. Ráði önnur sjónarmið en arðsemi eru stjórn-
endur lífeyrissjóðanna að bregðast þúsundum íslenskra
launamanna sem treysta því að lífeyrir þeirra sé ávaxtað-
ur af skynsemi og fyrirhyggju.
Trúverðugleiki
Stjórn Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins var ekki ein-
huga um þátttöku sjóðsins í undirbúningi að byggingu ál-
vers á Reyðarfirði. Formaður stjórnar Lífeyrissjóðs starfs-
manna ríkisins er Ögmundur Jónasson, þingmaður
Vinstrihreyfmgarinnar - græns framboðs.
Ögmundur Jónasson hefur tekið opinberlega þátt í um-
ræðum um uppbyggingu stóriðju og tekið þátt í að móta
stefnu stjórnmálaflokks sem hefur lagst gegn stóriðjufram-
kvæmdum á Austurlandi og tilheyrandi virkjunum.
Enginn þeirra lífeyrissjóða sem ákveðið hafa að taka þátt
í undirbúningi að álverinu hefur tekið endanlega ákvörðun
um fjárfestinguna. Sú ákvörðun hlýtur að mótast af fýsi-
leika fjárfestingarinnar. Slík vinnubrögð eru til fyrirmynd-
ar en Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins, með Ögmund
Jónasson í fararbroddi, hefur aðrar hugmyndir.
Ögmundur Jónasson hlýtur að skýra út hvar raunveru-
leg skil milli stjórnmálamannsins og formanns lífeyrissjóðs
liggja.
Oli Björn Kárason
Væg andlitslyfting
Elli kerling tekur sinn toll af öllum.
Þau sannindi blöstu viö enn og aftur á
forsíðu Moggans í gær. Blaöið birti
þar mynd af byltingarforingjanum
Fidel Castro þar sem hann fagnaði
nær hálfrar aidar afmæli byltingar-
innar á Kúbu. Castro var með brött-
ustu mönnum og hefur haldið vel út
sem marka má af því að hann hefur
haldið dampi þetta lengi þótt nágrann-
inn voldugi í norðri hafi beitt hann,
og eyjarskeggja alia, efnahagsþvingun-
um æ síðan.
Bandaríkjastjórn vinnur sem sagt
ekki á Castro en það gerir ellin. Þótt
hann hafi farið fyrir skrúðgöngu millj-
ónar manna í Havana í tilefni upp-
reisnardagsins þrumaði hann ekki
yfir lýðnum sem fyrr. Hann var að
vísu í sínum hefðbundna græna her-
mannagalla en eitthvað var samt
skrýtið við leiðtogann. Þegar betur
var að gáð kom í ljós hvert stílbrotið
var. Foringinn var ekki i hermanna-
klossum heldur strigaskóm og þeim
ekki venjulegum. Eflaust er tískan á
Kúbu nokkrum árum á eftir því sem
við þekkjum enda var fótabúnaðurinn
líkt og sá gamli hefði komist i feitt á
kaupfélagsútsölu hér á landi, með
fullri virðingu þó fyrir kaupfélögum
þessa lands.
Byltingartúttur
Það eru ekki bara bjúkkar og ká-
dilljákar sem eru orðnir hrörlegir og
úr sér gengnir á Kúbu. Byltingarfor-
inginn er það líka og það að vonum.
Hann hefur staðið vaktina lengi. Hann
var því aðeins sem svipur af sjálfum
sér á Moggamyndinni þar sem hann
stóð með fána, eins og barn á þjóðhá-
tíð.
Þegar ég horfði aftur á myndina af
Castro mundi ég á hvað hinn aldni
leiðtogi minnti mig. Ég sá fyrir mér
Sigríði Hagalín í óborganlegu hlut-
verki sínu í Börnum náttúrunnar þar
sem hún strauk af elliheimilinu með
Gisla Halldórssyni. Hún var í svona
strigaskóm og gott ef ekki Gísli líka.
Friðrik Þór áttaði sig á því sama og
Castro að undarlegir strigaskór eru
góðir fyrir gamalmenni. Þeir fara vel
með líkþorn og skakkar tær. Þeir eru
líka myndrænir. Það sá Friörik Þór og
var tilnefndur til óskarsverðlauna fyr-
ir. Ekki veit ég hvort Kúbuleiðtoginn
verður verðlaunaður fyrir skófatnað-
inn. Byltingartútturnar sem hann
trampaði á ganga nefnilega næst tékk-
nesku gúmmískónum sem allir strák-
ar áttu hér á árum áður og sumir eiga
jafnvel enn til brúks i sveitinni. Það
jafnast eiginlega ekki neitt á við það
tau með hvítu botnunum.
Við Redford
Ellin vinnur raunar á fleiri sjarm-
örum en Castro. Þannig sá ég nýlega
mynd af hjartaknúsaranum Robert
Redford. „Ansi er hann orðinn grófur
í andliti, blessaður," sagði ég við kon-
una, vitandi það að henni þótti hann
ansi sætur hér á árum áður. Maður
keppir að vísu ekki við Hollywood-
stjörnur en þykir þó vænt, í léttri af-
brýði, að koma höggi á slík ofur-
menni. „Sjáðu,“ sagði ég við konuna
og benti á myndina af Redford, „þyrfti
hann ekki að láta fjarlægja af sér þess-
ar bólur og þykkildi?"
Ég veit það núna að þetta hefði ég
átt að láta ósagt því konan var fljót til.
Grófleikinn framan i leikaranum
snerti hana ekki en sömu einkenni á
eiginmanninum stóðu henni nær. „Þú
þarft endilega að láta taka af þér þessa
bólu," sagði hún og horfði djúpt í aug-
un á mér. „Hvaða vitleysa er þetta í
þér, elskan," sagði ég, „sérðu ekki að
ég er sléttur í framan eins og barns-
rass.“
Ég lokaði á Hollywood-stjörnuna i
þeirri von að konan gleymdi þessu en
þvi var ekki að heilsa. Nokkrum dög-
um síðar tilkynnti hún mér að ég ætti
að mæta til læknis og láta fjarlægja af
mér bólu, svipaða þeim mörgu sem
gera Robert Redford svona sexí. „Ertu
að meina þetta?“ sagði ég í forundran.
„Hvaða duldu merkingar eru í þessari
ósk þinni? Þessi bóluræfill, sem varla
stendur undir nafni, er
hann fyrirsláttur? Er
það meiningin að
senda mig til
lýtalæknis i
andlits-
lyftingu
undir
þessu
yfir-
skini?
Eru
þetta sam-
antekin ráð
þin og þessa
læknis?
Viti borna
kyniö
„Ætlarðu að láta taka
bóluna af pabba?“
sagði gjafvaxta
dóttir okkar
sem
rak
Þjófar í paradís
Umræður um íjármál íslenska
ríkisins hafa sprottið upp í fram-
haldi af gripdeildum Árna
Johnsens alþingismanns sem tók
út efnivið ýmiss konar og lét senda
reikninginn óbeint á ríkissjóð.
Brotum Árna, sem uppi eru á
borðinu, má jafna við kláran búð-
arþjófnað þar sem hann er nánast
gripinn með góssið. í BYKO eru
nógir til vitnis um að í tvígang
voru vörur skráðar á Þjóðleikhúsið
þannig að ætla má að brotavilji
hafi ráðið fór.
En Árnamálið varpar ekki ein-
göngu ljósi á breyskleika Árna
Johnsens alþingismanns sem lýst
hefur því yfir að hann muni axla
ábyrgð á gjörðum sínum meö af-
sögn. Málið allt er nefnilega talandi
dæmi um það aö fjárhirslur ríkis-
ins eru galopnar þeim sem eru í
réttri aöstöðu til að nýta sér þá
möguleika að krækja sér í verð-
mæti.
Engar viðurkenndar viðvörunar-
bjöllur klingdu í máli Árna heldur
voru það óbreyttir starfsmenn
BYKO sem létu sína yfirmenn vita
að eitthvað undarlegt væri á seyði.
Framkvæmdasýsla ríkisins hafði
farið höndum um alla reikninga
byggingarnefndar Þjóðleikhússins
án þess að gera nema smávægileg-
ar athugasemdir varðandi reikn-
inga sem nefndarformaðurinn
hafði skrifað upp á.
Að vísu hafði framkvæmdastjór-
inn, að sögn, borið sig upp við
millistjórnendur í
menntamálaráðuneyt-
inu en það virðist hafa
verið eins konar kaffi-
spjall og hann vísar frá
sér ábyrgð á reikning-
unum og segist aðeins
eiga að kvitta og flokka.
Vandinn er sá að þeg-
ar hann er búinn að
kvitta opnast ríkissjóð-
ur og peningarnir
streyma út.
Framkvæmdasýslan
er undir hatti fjármála-
ráðherra sem ber
þannig ábyrgð á mönn-
um þar. Enn hefur ráð-
herra fjármála ekkert
sagt um frammistöðu
stofnunar sinnar og
raunar liggur í loftinu
að enginn beri ábyrgð.
Þar með stoppar enginn
af ruglið og allt væri í
rólegheitum ef BYKO-
menn hefðu ekki staðið
vaktina.
En mál Árna og bygg-
ingarnefndar Þjóðleik-
hússins er smámál ef
litið er til þess hvað er
aö gerast á grösugum
lendum ríkissjóðs.
Stóra málið er að sjáifsögðu með-
ferð fjárveitingavaldsins á al-
mannafé þar sem milljörðum króna
er blygðunarlaust ausið í gælu-
verkefni. Fjárlaganefnd er ágætt
dæmi um það hvernig farið er með
sjóð allra landsmanna. Þar kemur
reyndar Árni Johnsen einnig við
sögu en alls ekki einn. Miðað við