Dagblaðið Vísir - DV - 06.02.2002, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 6. FEBRÚAR 2002
DV
Fréttir
Alvarlegar ásakanir Verslunarráðs vegna framkvæmdar húsleitar hjá olíufélögunum:
Sakar Samkeppnis-
stofnun um lögbrot
- vill að gögnum sé skilað og að viðskiptaráðherra rannsaki málið
Verslunarrá&fð
Frá fundi Verslunarráösins í gær þar sem umkvörtunin vegna húsleitar Sam-
keppnisstofnunar var kynnt.
Verslunarráð íslands hefur farið
fram á það við viðskiptaráðherra að
gerð verði á vegum ráðuneytisins sér-
stök athugim á aðgerðum Samkeppnis-
stofnunar gegn olíufélögunum þann 18.
desember síðastliðinn þegar Sam-
keppnisstofnun gerði húsleit hjá félög-
unum og lagði hald á mikið magn af
gögnum. Verslunarráðið vill líka að
viðskiptaráðherra beiti sér fyrir því að
öllum þeim gögnum sem hald var lagt
á og afritum af þeim verði skOað til
baka en málið gegn olíufélögunum haf-
ið á nýjan leik á löglegum forsendum
ef ástæða þykir til. Verslunarráðið tel-
ur greinilegt að mikill misbrestur hafi
verið á því að þessar aðgerðir Sam-
keppnisstofnunar hafi verið í sam-
ræmi við almennar viðmiðanir i þess-
um efnum og alvarlegar brotalamir
hafi verið á framkvæmdinni. Segir Vil-
hjálmur Egilsson að framkvæmdin
virðist ekki hafa verið í samræmi við
úrskurð héraðsdóms sem heimilaði
húsleitina og að í mikilvægum atrið-
um hafi ekki verið farið eftir ákvæð-
Meintar
brotalamir
**
I aðgerðum Samkeppnisstofnunar
var iagt hald á marga persónulega
muni starfsfólks og aðila sem þeim
tengdust þrátt fyrir að augljóst væri
að þessir munir væru dómsúrskurð-
inum algjörlega óviðkomandi. Enn-
fremur var í ýmsum tilvikum lagt
hald á gögn sem tilheyrðu öðrum fyr-
irtækjum en þeim sem aðgerðir
beindust að og í einu tilviki var starf-
semi slíks fyrirtækis jafnvel alvarlega
trufluð með því að taka tölvukerfi
þess úr sambandi.
**
Ljóst er að í aðgerðum sínum fór
Samkeppnisstofnun langt út fyrir þær
heimildir sem dómsúrskurður sem
kveðinn var upp hinn 17. desember
veitti. M.a. var sérstaklega tekið fram
i úrskurðinum að taka ætti afrit af
gögnum sem geymd eru á tölvutæku
formi sem þýðir í öllum venjulegum
skilningi að Samkeppnisstofnun var
heimilt að afrita skjöl eða önnur gögn
úr tölvum olíufélaganna eða öðrum
gagnageymslum. Starfsmenn Sam-
keppnisstofnunar tóku hins vegar líka
með sér „backup" spólur olíufélag-
anna án þess að afrita þær á staðnum
sem gengur afar gróflega gegn dóms-
úrskurðinum og hefði hugsanlega get-
að valdið olíufélögunum miklu fjár-
hagslegu tjóni.
***
í a.m.k. einu oliufélaganna fóru
starfsmenn Samkeppnisstofnunar yfir
tugi af einmenningstölvum, m.a. allra
starfsmanna í bókhalds-, innheimtu-
og tölvudeild, og afrituðu þar gögn en
eyddu þeim jafnóðum, bæði af drifúm
og úr „ruslakörfum". Starfsmenn
Samkeppnisstofmmar höfðu enga
heimild til þess að eyða tölvugögnum
en skildu eftir sig rafræn spor sem
staðfesta að það hafi verið gert.
***
Starfsmenn Samkeppnisstofnunar
og lögreglumenn kynntu sig og þann
úrskurð sem að baki lá. Hins vegar
voru það einungis sjálf úrskurðarorð-
in sem voru kynnt starfsmönnum ol-
íufélaganna í fyrstu og úrskurðurinn
í heild ekki fyrr en eftir beiðni og í
sumum tilvikum ekki fyrr en liðið
var fram á daginn. Þannig var það í
mörgum tilvikum alveg óljóst fyrir
starfsmönnum að hverju og af hverju
væri verið að leita.
um laga um opinbera leit og hald á
munum. í bréfi sem Vilhjálmur ritaði
Valgerði Sverrisdóttur, viðskiptaráð-
herra og yfirmanns Samkeppnisstofn-
unar, segir að Verslunarráðið óski
ennfremur „eftir því að gerðar verði
ráðstafanir til að framkvæmd aðgerða
af þessum toga verði með eðlilegum
hætti ef til þeirra kemur í framtíð-
inni“. Vilhjálmur tekur þó fram að
Verslunarráðið hafi enga aðstöðu til
þess að dæma um sekt eða sakleysi ol-
íufélaganna vegna ásakana um ólög-
legt samráð þeirra. Vissulega séu olíu-
félögin ekki hafin yfir lög en það sé
Samkeppnisstofnun ekki heldur.
Maliö kannað
Valgerður Sverrisdóttir viðskipta-
ráðherra sagði í samtali við DV í gær
að ráðuneytið hefði fengið þetta erindi
Verslunarráðsins og verið sé að fara
yfir það. „Við þurfum að átta okkur á
því hvort það samræmist hlutverki og
verkefnum ráðuneytisins að verða við
beiðni Verslunarráðsins um að taka á
þessum málum. Það hlutverk okkar er
ekki sjálfgefið og erindi af þessu tagi
hafa ekki borist okkur fyrr,“ segir Val-
gerður. Hún segir að það sé mikilvægt
að ráöuneytið fari ekki að blanda sér i
mál sem því beri ekki að skipta sér af
en erindinu muni verða svarað síðar í
vikunni þegar lögfræðingar ráðuneyt-
isins séu búnir að kanna málið. Álita-
málið í þessu snýst um það hvort ráðu-
neytið eigi að vera einhvers konar
dómari í málefhum Samkeppnisstofn-
unar eða hvort það eigi einvörðungu
að bera ábyrgð á lögunum. Valgerður
segir að ekkert hafi verið fjallað um
þessa tilteknu aðgerð Samkeppnis-
stofnunar í ráðuneytinu áður og það
ekki talið það sitt hlutverk, enda Sam-
keppnisstofnun ekki rætt við ráðu-
neytið áður en farið var út í hana.
SA kvartaöi líka
Málið hefur átt sér nokkum aðdrag-
anda en Samtök atvinnulífsins (SA)
sendu á dögunum frá sér ályktun þar
sem óskað var liðsinnis efnahags- og
viðskiptanefndar Alþingis við að rann-
saka hvort lagasetning við endurskoð-
un samkeppnislága fyrir nokkrum
misserum hafi verið með eðlilegum
hætti. Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdastjóri Verslunarráðsins, er
einmitt jafnframt formaður efnahags-
og viðskiptanefndar. Tilefnið var beit-
ing Samkeppnisstofnunar á húsleitar-
heimild sinni og sú skoðun SA að þær
reglur sem farið væri eftir væru ekki í
samræmi við það sem tíðkast í Erópu-
sambandsríkjum. Verslunarráðið hef-
ur nú tekið þetta skrefmu lengra og
fullyrðir að framganga Samkeppnis-
stofnunar sé ekki í samræmi við ís-
lenskar reglur og lög heldur.
Með bréfi sínu til viðskiptaráðherra
sendi Verslunarráðið jafnframt tvö
skjöl sem það hafði tekið saman. Ann-
ars vegar var um að ræða almenn við-
mið sem eðlilegt er fyrir Samkeppnis-
stofnun að nota á grundvelli 40. gr.
samkeppnislaga og hins vegar er sam-
antekt á því hvað Verslunarráðið telur
að hafi farið úrskeiðis.
Veriö að „fiska“
í samantekt Verslunarráðsins, sem
byggð er á gögnum og upplýsingum frá
olíufélögunum, er farið yfir þær for-
sendur sem fram komu í dómsúrskurði
sem heimilaði Samkeppnisstofnun að
fara inn í fyrirtækin. Telur Verslunar-
ráðið að af þeim ástæðum sem þar eru
gefnar upp séu það eingöngu nýlegar
upplýsingar og ábendingar um hugsan-
legt samráð sem gefi tilefni til húsieitar.
„En til þess að þessar upplýsingar telj-
ist trúverðugar hljóta þær að þurfa að
vera allnákvæmar og beinast að tiltekn-
um atburðum eða ákvörðunum sem
hafa vel skilgreindar tímasetningar.
Aðgerðir Samkeppnisstofnunar sam-
kvæmt þessu hefðu því átt að vera all-
beinskeyttar og með trúverðugum upp-
lýsingum hefði nánast átt að vera hægt
að ganga að tilteknum einstaklingum
og biðja þá um að afhenda viðeigandi
gögn sem vörpuðu réttu ljósi á málið,"
segir í greinargerð Verslunarráðsins,
Þetta hefði hins vegar ekki verið gert og
leitin verið mjög umfangsmikil og ekki
fyrirfram ljóst að hverju væri verið að
leita. Samkeppnisstofnun var þannig
að reyna að „fiska" eitthvað með því
að leggja hald á sem mest af gögnum.
Persónuleg gögn tekin
í greinargerð Verslunarráðs eru
nefnd mörg dæmi um það að fram-
kvæmdin hafi brotið gegn lögum og
eðlilegum evrópskum viðmiðunarregl-
um um slíka framkvæmd. Þannig er
bent á að starfsmenn fyrirtækjanna
hafi vissulega fengið að vera viðstadd-
ir húsleitina en gátu þó ekki í ýmsum
tilfellum áttað sig á hvað menn Sam-
keppnisstofnunar voru að taka, þar
sem heilu söfnin af gögnum voru tekin
í heilu lagi og starfsfólki ekki boðið að
skoða það sem tekið hafði verið. Þetta
er andstætt eðlilegum viðmiðunarregl-
um og lögum að dómi Verslunarráðs
því brýnt sé að starfsfólk viti nákvæm-
lega hvað er verið að leggja hald á,
þannig að það geti komið með mótbár-
ur ef við á og hugsanlega kært ágrein-
inginn til dómara.
Meðal þess sem haldlagt var í hús-
leitinni voru ýmis skjöl sem eru mál-
inu algerlega óviðkomandi og dæmi
um það eru hluti af bókhaldi kirkju-
safnaðar i Reykjavík, minnisblað um
öryggismál í olíustöð, samningar við
erlenda banka, bókhaldslyklar, per-
sónulegur tölvupóstur og persónulegir
greiðsluseðlar og greiðslukortareikn-
ingar starfsmanna. Þetta eru skýlaus
lögbrot, segir Verslunarráðið.
Slök skráning
Athygli vekur líka sú umkvörtun að
þau gögn, sem haldlögð voru, hafi ekki
verið nægjanlega vel skráð en Verslun-
arráðið telur það algera forsendu fyrir
aðgerðum af þessu tagi að hver ein-
stakur munur, sem ætlað er að hafi
sönnunargildi, sé skráður sérstaklega.
Það var hins vegar ekki gert heldur
fólst skráningin fyrst og fremst í yfir-
liti yfir safn muna, mismunandi
stórra. Því geta olíufyrirtækin í þessu
tilfelli engan veginn áttað sig á því
hvort viðkomandi munir hafi raun-
verulega verið í þeirra vörslu eða ekki
þegar þeir voru haldlagðir né geta fé-
lögin áttað sig á því fyrir víst hvort
öllu hefur verið skilað eða ekki. Versl-
unarráðið nefnir dæmi um hvemig
þessi gögn vom skráð og er þar að
finna skráningarorð eins og „rnappa",
„lausblaðabunki" og „ýmsir pappirar,
s.s. fundargerðir -email“. Þetta segir
Verslunarráð einnig vera skýlaust lög-
brot.
Ýmsar fleiri brotalamir em tíundað-
ar í greinargerð Verslunarráðs sem
allar bera að þeim sama brunni að
framkvæmdin hafi verið stórgölluð.
Myndin er tekin þegar fulltrúar Samkeppnisstofnunar geröu húsleit hjá olíufé-
lögunum 18. desember sl. Ásakanir eru nú uppi um aö verulegar brotalamir
hafi veriö á þessari framkvæmd.
0.\Jl\íílW
REYKJAVIK AKUREYRI
Sólarlag í kvöld 17.32 17.05
Sólarupprás á morgun 09.49 09.46
Síódegisflóö 13.43 18.16
Árdegisflóö á morgun 02.34 07.07
Dálítil snjókoma
Norðlæg eða breytileg átt, 5-10
m/s. Dálítil snjókoma eöa él um
mestallt land en léttir til
suðvestanlands. Frost 0 til 10 stig.
Frost
Vaxandi norðaustlæg átt, víöa 13-20
og snjókoma sunnan og austan til
en annars staðar heldur hægari og
úrkomulítiö. Frost 0 til 10 stig.
Föstudagur Laugardagur Sunnudagur
^Hí^° Hiti 0° 0 °„°n0 Hiti 0°
til 10° tii 10° til 11°
Vindur: 13-18 "V* Vindur: 13-18 m/& Vindur: 5-10in’
* «-
NA 13-18 m/s norövestan til en annars hægari N-læg eöa breytileg átt. Víöa dálítil snjókoma eöa él. Frost 0 til 10 stig, kaldast NA 13-18 m/s norövestan til en annars hægari N-læg eöa breytileg átt. Víöa dalítil snjókoma eöa él. Frost 0 til 10 stig, kaldast inn A- og NA-átt, yfirleitt 5-10 m/s. Éljagangur noröan og austan til en annars víða léttskýjaö. Áfram kalt í veöri.
inn til landsins. til landsins.
1 Vindhraöi mggp ■
ITl/s
Logn 0-0,2
Andvari 0,3-1,5
Kul 1,6-3,3
Gola 3,4-5,4
Stinningsgola 5,5-7,9
Kaldi 8,0-10,7
Stinningskaldi 10,8-13,8
Allhvasst 13,9-17,1
Hvassviðri 17,2-20,7
Stormur 20,8-24,4
Rok 24,5-28,4
Ofsaveöur 28,5-32,6
Fárviðri >= 32,7
ÍTHíW'i'í si SS reggggll: ||§jÍjPi^jSÍjj^SÍ'Í
AKUREYRI snjókoma -6
BERGSSTAÐIR alskýjaö -6
BOLUNGARVÍK snjóél -4
EGILSSTAÐIR snjókoma -6
KIRKJUBÆJARKL. heiöskírt -4
KEFLAVÍK skýjaö -4
RAUFARHÖFN alskýjað -4
REYKJAVÍK hálfskýjaö 6
STÓRHÖFÐI snjóél 1
BERGEN skýjaö 4
HELSINKI súld 2
KAUPMANNAHÖFN þokumóða 5
ÓSLÓ þokumóöa 3
STOKKHÓLMUR þokumóöa 5
ÞÓRSHÖFN rigning 3
ÞRÁNDHEIMUR skýjaö 3
ALGARVE léttskýjað 9
AMSTERDAM skýjaö 7
BARCELONA hálfskýjað 9
BERLÍN rigning 9
CHICAGO heiöskírt -4
DUBLIN léttskýjað 3
HALIFAX léttskýjaö -10
FRANKFURT skýjaö 7
HAMBORG rigning 8
JAN MAYEN snjókoma -3
LONDON skýjað 5
LÚXEMBORG skýjaö 6
MALLORCA léttskýjaö 11
MONTREAL heiðskírt -13
NARSSARSSUAQ alskýjað -5
NEWYORK heiöskírt 1
ORLANDO alskýjað 13
PARÍS skýjaö 6
VÍN þokumóöa 0
WASHINGTON léttskýjaö —3
WINNIPEG heiöskírt -7
ill'iHtiaia