Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.2002, Blaðsíða 12

12
Menning
Það sem Aðalsteinn vill sjá
I Listasafninu á Akureyri stendur nú yfir
þriðja Sjónaukasýningin en þeim er ætlað að
beina sjónum að ákveðnu tímabili eða list-
rænu fyrirbæri. Einum fræðimanni er þá falið
að velja verk til sýningar og rökstyðja val sitt
með greinargerð. Að þessu sinni hefur Aðal-
steinn Ingólfsson listfræðingur sett saman yf-
irlit yfir íslenska myndlist á árunum 1965 til
2000 undir yfirskriftinni „Frá poppi til fjöl-
hyggju".
Á sýningunni eru mörg ágætisverk, flest vel
þekkt. Heildarútlitið er gott þó ekki sé plássið
mikið. Verkin eru flokkuð eftir tímabilum,
SÚM-ið og Suöurgatan sér, 9. áratugurinn í
næsta sal og svonefnd fjölhyggja 10. áratugar-
ins í þriðja rýminu. Ég hafði gaman af að
ganga um sýninguna en þó ollu nokkur verk
Myndlist
mér meiri heilabrotum en önnur. Smæð safns-
ins setur sýningunni verulega þröngar skorð-
ur en samt er þarna verk eftir Jóhann Eyfells
frá árinu 1960 (sýningin spannar tímabilið
1965-2000) og annað eftir Friðrik Þór Friðriks-
son kvikmyndaskáld sem mér vitanlega hefur
ekki markað djúp spor í myndlistarsöguna
þrátt fyrir hlutdeild sína i Suöurgötu 7. Á
meðan vantar fjölmarga þungavigtarmyndlist-
armenn inn í myndina og hlutur kvenna er
vægast sagt rýr, 8 verk af 38.
Ekki besti mælikvaröinn
Mér er fullljóst að seint verður sett saman
yfirlitssýning sem allir verða fullkomlega
ánægðir með. Ekki dugir þó að skýla sér á bak
við það og kasta til höndum. Það er ábyrgðar-
hluti að vinna yfirlit á borð við þetta, ekki síst
vegna þess að það spannar nýliðinn tima og
Þorri Hringsson: Sumarhlaöborð (1997)
Eitt fjölmargra listaverka á Sjónaukasýningu á
Akureyri.
að stórum hluta óskráða sögu. Annars ágæt
greinargerð sýningarstjórans sýnir best
hversu mikið stEuf er óunnið en greiningin á
því sem gerðist á síðasta áratug aldarinnar er
afar lausleg. Ef þetta væri ein af „Þetta vil ég
sjá“-sýningunum væri ágætlega að verki stað-
ið. Þá mætti líka afsaka að eingöngu skuli leit-
aö fanga í safngeymslum Listasafhs íslands og
Reykjavíkur en þær eru örugglega ekki besti
mælikvarðinn á söguna. Ég bendi t.d. bara á
þá staðreynd að yfirgnæfandi meirihluti verk-
anna hangir á vegg. Það orsakast kannski af
því að rekkamir í geymslum listasafnanna
henta tvívíðum verkum betur en þrivíðum en
er í litlu samræmi við veruleikann.
Mikið verk er fyrir höndum á sviði listfræð-
innar og ekki hjálpar að litlar sem engar
áþreifanlegar heimildir eru til um stóran
hluta þeirra sýninga sem fram hafa farið síð-
ustu ár. Ég ætlast alls ekki til þess að Aðal-
steinn Ingólfsson vinni alla þá vinnu í sjálf-
boðastarfi og ég efast um að hann hafi haft
mikið fjármagn til að vinna þessa sýningu. En
Aðalsteinn og safnstjómin sýna ákveðinn
dómgreindarskort meö því að takast á við
þetta verkefni af slíkri léttúð. Forsendumar
fyrir yfirskrift sýningarinnar eru alltof veikar
og dálítið klén vinnubrögð að reyna að telja
fólki trú um að þetta sé ígrunduð listfræðileg
úttekt á tímabilinu.
Annað mál kristallast í þessari sýningu sem
er að mínum dómi mun hættulegra en það
hvort hinn eða þessi lendi í sjónauka Aðal-
steins Ingólfssonar. Að undanfómu hefur bor-
iö á því í umræðunni um styrkja- og kynning-
armál myndlistarmanna að hér ríki óþolandi
jafnaðarstefna. Tímabært sé að breyta um
stefnu og fókusera á markaðssetningu á fáum,
„góðum“ listamönnum. Önum samt ekki að
neinu. Sérfræðingar eru engu óskeikulli en
annað fólk. Um það vitnar m.a. þetta framtak
á Akureyri.
Áslaug Thorlacius
Sjónauki III - frá poppi til fjölhyggju - stendur til 24.
febrúar og er opin þrið.-sun. kl. 13-18.
Leiklist
Horfst í augu við óttann
DV-MYND HILMAR ÞÓR
lýsingu og áhrifshljóðum en inn á
milli var svo brugðið á leik til að létta
á spennunni. Þar kemur tónlist mjög
við sögu og má i því sambandi nefna
pönnukökusöng Ömmunnar sem auð-
heyrOega féll vel í kramið enda
minnti hann skemmtOega á buO-
kennda textana sem gjarnan velta upp
úr börnum.
Það gefur augaleiö að ekki er auð-
velt að sýna úlfinn gleypa Ömmuna
og Rauöhettu en það var leyst með
skuggamyndum sem voru sérlega
áhrifaríkar. Charlotte Böving er ekki
aðeins höfundur leikgerðar, tónlistar
og söngtexta heldur leikstýrir hún
jafnframt og því nokkuð ljóst að það
er fengur að þessum danska nýbúa
fyrir íslenskt leikhúslíf. Leikaramir
Þórunn Ema Clausen, Björgvin Franz
Gíslason, Björk Jakobsdóttir og Jó-
hanna Jónas standa sig öO með mik-
Oli prýði. Aö auki heyrist í Sóleyju El-
íasdóttur sem leikur mömmuna. Hún
má lítið vera að því að sinna dóttur
sinni, eins og svo margar nútíma-
mömmur.
Sýningin á Rauðhettu er prýðis
skemmtun með hæfilegri spennu og á
eflaust eftir að verða ungum leikhús-
gestum minnisstæð.
Halldóra Friðjónsdóttir
Ævintýrin sem við mötum smáfólkið á era
misóhugnanleg þó flest eigi það sameiginlegt
að hið góða sigrar að lokum. Boðskapurinn er
lika misjafn en af öOum ævintýrum má draga
einhvem lærdóm. í sögunni af Rauðhettu
hefnist aðalpersónunni fyrir að hlýða ekki
fyrirmælum móður sinnar og endar þar af
leiðandi í maga úlfsins ásamt ömmu gömlu.
Eins og aOir vita sleppa þær úr prísundinni
og grjótið sem veiðimaðurinn kemur fyrir í
vömb úlfsins verður hans banabiti í orðsins
fyllstu merkingu.
Leikgerð Charlotte Böving á Ævintýrinu
um Rauðhettu og úlfinn sem Hafnarfjarðar-
leikhúsiö Hermóður og Háðvör frumsýndi á
laugardag er trú fyrirmyndinni en færð í nú-
tímalegra horf. Það er ekki dvalið við þá stað-
reynd að Rauðhetta óhlýðnast móður sinni en
lögö áhersla á að kenna söguhetjunni að
horfast í augu við óttann i stað þess að flýja
hann. Áhorfendum, sem auðvitað samsama
sig Rauðhettu, er kennd sama lexía og i því
felst helsti styrkur leikgerðarinnar. Þótt veiði-
maðurinn frelsi ömmu og Rauðhettu er það
ekki hann sem er hetjan og raunar má tO
sanns vegar færa að hann sé nokkurs konar
andhetja. Hann er nefnOega alveg jafn hrædd-
ur við úlfinn og Rauðhetta og því í fuO-
kominni mótsögn við hina hefðbundnu karl-
mennskuímynd. Þetta er áréttað strax í upp-
hafi sýningarinnar þvi veiðimaðurinn tekur á
móti gestum og segir þeim að það sé ekkert
óeðlOegt við það að vera hræddur. Áhorfend-
ur era sem sagt varaðir við og ekki aö ástæðu-
lausu þvi ýmislegt í þessu ævintýri fær lítO
hjörtu tO að slá hraðar.
Uppsetningin er ágætlega heppnuö og hélt
Rauöhetta og ulfurinn
Þórunn Erna Clausen og Björk Jakobsdóttir.
ungum áhorfendum hugfóngnum frá upphafi
tO enda. Erling Jóhannsson á heiðurinn af
leikmyndinni sem er einfóld og praktísk en
skapar þó ævintýralega umgjörð utan um sög-
una. Drungaleg stemning var mögnuö með
Hafnarfjarðarlelkhúslö Hermóöur og Háö-
vör sýnir Rauöhettu eftir Charlotte Böving. Lög og
textar: Charlotte Böving. Þýölng: Þórarinn Eldjárn.
Lelkmynd: Erling Jóhannsson. Lelkgervi og búning-
ar: Ásta Hafþórsdóttir. Ljósameistarl: Björn Krist-
jánsson. Lelkstjórn: Charlotte Böving.
... mannsgaman
Galdursamlega skrifað
Það getur verið kúnst að taka viötal við
kúnstuga listamenn.
Og það tekur tíma.
Tími listamanna er ekki mældur eftir venju-
legum aðferöum, heldur eftir litum og lögun og
birtu og svefhþörf. Kynntist þessu niðri á miðj-
um Reykjanesskaganum eitt haustið þegar held-
ur hafði kólnað svo stimdi á þunnan ís á pofl-
um og vötnum.
Hann tók á móti mér í skítugasta slopp sem
hægt var að hugsa sér. Gráa háriö lengra út í
loftið en nokkur bursti hefði ráðið við. Önnur
höndin eins og vaxin saman við svarta pípu og
hin á iði, stanslausu iði og fylgdi hveiju orði.
Hávaxinn maður og aUur miklu meiri að sjá en
maður hafði hugsað sér. Og talaði eins og jökul-
skruðningur.
Hann bauð mér inn í lítinn eldhúskrók sem
hafði ekki verið þrifinn hluta úr mannsævi. Þar
ægði saman matarleifum og óhreinu steOi inn-
an um pensla og paUettur. Hann þreif einn bolla
með vísifmgri sínum og hellti ofan í hann nokk-
urra daga gamaUi kjötsúpu og ýtti að mér.
Spurði si sona hvort ég væri ekki svangur og
hann ætti jú mjólkurkex; það væri finasta dýfa
í drykkinn. Ég gat ekki annað en jánkað og sat
örfáum sekúndum seinna með margsoðna súpu
og kex í miðju húsi manns sem var eins og eitt
af undrum veraldar.
„Þú ætlar að tosa úr mér tóruna," sagði hann
þegar hann haUaöi sér aftur í slitinn sóffa sem í
eina tíð hefur þótt punt í prúöri stofu.
„Það hefur engum manni tekist," sagði hann
með pípuna í viki og það hrygldi í stertinum.
„En reyndu góurinn, þú ert að minnsta kosti
ekki ógáfulegri en þeir hinir koUegar þínir sem
hafa reynt við mig og öUum mistekist," og enn
snörlaði vel f stertinum heita.
Sjö dögum seinna tókst mér að klára viðtalið.
Honum fannst það svo „galdursamlega skrifað"
að ekki var um annað að ræða en ég fengi mér
annan slurk af súpu og kexi.
Og við kvöddumst með þéttu augnaráði.
-SER
_________MÁNUDAGUR 18. FEBRÚAR 2002
_____________________________DV
Umsjón: Silja Aðalsteínsdóttir
Flauta á Myrkum
í kvöld kl. 20 verða flaututónleikar í Listasaftii
íslands (ath. ekki í Ými) á
vegum Myrkra músíkdaga
þar sem frumflutt verða verk
eftir Eirík Áma Sigtryggs-
son, Finn Torfa Stefánsson,
Misti Þorkelsdóttur og Þor-
kel Sigurbjömsson. Flytjend-
ur eru flautuleikaramir
Martial Nardeau og Guðrún
S. Birgisdóttir og Snorri Sig-
fús Birgisson píanóleikari.
Myrkir músíkdagar vora
fyrst haldnir í Reykjavík árið
1980 og fagna því 22 ára af-
mæli sínu á þessu ári. Frá
upphafi hefúr íslensk tónlist
verið í forgrunni á dagskrá
hátíðarinnar ásamt nýlegum
tónverkum erlendis frá.
Orð og myndir
I dag kl. 12.30 flytur Ragna
Sigurðardóttir, myndlistar-
maður og rithöfundur, fyrir-
lesturinn „Orð og myndir“
við Opna listaháskólann, LHÍ
í Laugamesi, stofu 024, og
fjallar um notkun ftmgumáls-
ins í myndlistinni. Sagt verð-
ur frá hvemig tungumálið
birtist með ýmsum hætti í
listastefhum 20. aldar og íjall-
að um nokkra einstaka listamenn sem hafa nýtt
sér möguleika orðanna í listsköpun sinni. Ragna
var við nám í Nýlistadeild MHÍ og framhaldsnám
í Jan van Eyck Akademíunni í Hollandi. Hún hef-
ur gefið út þrjár skáldsögur, Borg, Skot og
Strengi.
Á miðvikudaginn kl. 12.30 segja nemendur
hönnunardeildar LHÍ frá hönnunarumhverflnu í
Hollandi í LHÍ, Skipholti 1, stofú 113.
Vefsíðugerð og teikning
Á námskeiði við Opna listaháskólann, sem
hefst 20. febrúar i Skipholti 1, verða kennd undir-
stöðuatriði vefsíðugerðar og myndvinnslu fyrir
vefrnn. Einnig verða ýmis forrit kynnt. Aö nám-
skeiðinu loknu eiga þátttakendur að vera færir
um að hanna og setja upp einfalda vefsíðu með
myndum. Kennari er Jón Hrólfúr Sigurjónsson.
Á námskeiði í teikningu, sem byrjar 19. febrú-
ar í Skipholti 1 verður kennd hraðteikning
(skissuteikning) með áherslu á myndbyggingu,
sjónarhom, ljós og skugga. Einnig verða teknir
fyrir grunnþættir í klassískum teiknimyndastil-
um. Kennari er Halldór Baldursson.
Samband þjóðemis og
kynþáttar
Á morgun kl. 12.05 heldur
Unnur Bima Karlsdóttir
sagnfræðingur fyrirlestur í
hádegisfúndaröð Sagnfræð-
ingafélags íslands í Norræna
húsinu sem hún nefnir „Maö-
ur íslenzkur. Um samband
þjóðemis og kynþáttar".
Fundurinn er opinn öllu áhugafólki um sögu og
menningu. Unnur leitar svara viö því hvað fólst
í því að vera „maður íslenzkur" á fyrri hluta 20.
aldar. Hvaða augum litu menn íslenska þjóð og
hvemig hugmyndir um mannkynbætur og kyn-
þætti komu við sögu í þeirri umræðu? Einnig
verður athugað hvemig fortíðin lifir áftam í hug-
arfari nútíðar.
Eftir Unni er bókin Mannkynbætur sem kom
út 1998.
íslensk samtímaljóðlist
Fyrir nokkrum vikum
kom út í Frakklandi úrval ís-
lenskra nútímaljóða í
franskri þýðingu, Poésie is-
landaise contemporaine, und-
ir ritstjóm Gérard
Lemarquis og Jean-Louis
Depierris sem einnig ritar
inngang bókarinnar. Þar er
tekið fram að úrvalið nái yfir
árin 1945-1985 en í rauninni
er það víðara en svo því það hefst á Halldóri Lax-
ness og því lýkur með Gyrði Eliassyni og Sjón.
Meðal annarra sem ljóð eiga í saftiinu eru Steinn
Steinarr og Snorri Hjartarson af elstu kynslóð-
inni, öll helstu atómskáldin og svo hin yngri
skáld, til dæmis Sigurður
Pálsson og Steinunn Sigurð-
ardóttir. Kynningar á skáld-
unum fylgja með eftir Sigurð
Pálsson sem hefúr einnig
arrnast þýðingamar ásamt
fleirum.
Bókin er 140 bls. og kemur
út á vegum forlagsins Autres
temps.