Dagblaðið Vísir - DV - 16.03.2002, Blaðsíða 34

34
LAUGARDAGUR 16. MARS 2002
Helgarblað
DV
Það vakti gríðarlega athygli
þegar Sigursteinn Másson
steig inn í kastljósið fyrir
tveimur árum og sagði frá reynslu
sinni af geðhvarfasýki. Sigur-
steinn hafði þá skapað sér gott orð
fyrir fréttamennsku á Stöð 2 auk
þess sem hann hafði gert mest um-
töluðu heimildarmyndaröð ís-
lenskrar fjölmiðlasögu, Aðför að
lögum, þar sem hann tók fyrir
Guðmundar- og Geirfinnsmál.
Gerð þáttanna átti eftir að breyta
lífi hans og í kjölfar þeirra beindi
hann kröftum sínum í nýjan far-
veg.
Misnotað traust
Ekki er nema ár síðan Sigur-
steinn tók við formennsku í Geð-
hjálp eftir miklar deilur innan fé-
lagsins um grundvallaratriði í
starfsemi þess. Hefðu flestir talið
ólíklegt að á einu ári tækist nýrri
stjórn að skapa sér það traust sem
þurfti til að vinna stuðning þjóðar-
innar á jafn ótvíræðan hátt og
kom fram í landssöfnun Geðhjálp-
ar sem er nýlokið.
„Það er í raun ótrúlega stutt síð-
an þessi átök voru miðað við stöðu
okkar í dag,“ segir Sigursteinn. „Á
þessum tima var gerð gróf aðför að
félaginu af hópi fólks sem hafði
eitthvað allt annað i hyggju en ég
og sú stjórn sem nú situr. Ég er
kjörinn til tveggja ára og er ekki á
förum en aðalfundur Geðhjálpar
verður haldinn í lok mánaðarins.
Það eru stór verkefni fram undan.
Við þurfum að verja þeim fjár-
munum sem söfnuðust til að
byggja upp nýja meðferð og ný
störf. Við þurfum að átta okkur á
því hvort hið opinbera sé tilbúið
að fara þessa vegferð með okkur
og þjóðinni, þeim sem lögðu okkur
lið. Þá kemur í ljós hvort menn sjá
þá gríðarlegu möguleika sem í
þessu felast. Tapaðar vinnustund-
ir, lyfja- og lækniskostnaður vegna
geðsjúkdóma kosta þjóðina þrjátíu
milljarða á ári. Nú er að sjá hvort
forsætisráðherra og heilbrigðis-
ráðherra standa við stóru orðin úr
þinginu; eru menn tilbúnir til að
breyta orðum í efndir, fara nýjar
leiðir þar sem notendasjónarmiðin
haldast í hendur við þau faglegu?
Ef menn eru tilbúnir til þess er
mikið hægt að gera. Ef stuðningur
hins opinbera kemur ekki til get-
um við sjálf gert ýmislegt; við ætl-
um ekki að láta þessa peninga
gufa upp í einhverjum rekstri. Al-
menningur mun fá að fylgjast með
hvernig fjármunirnir verða nýttir.
Það er gríðarlega mikilvægt nú
þegar fólk upplifir siðferðisbresti
og dómgreindarskort i samfélag-
inu. Það skiptir öllu máli fyrir lít-
ið félag eins og Geðhjálp, sem þó
er fulltrúi 70 þúsund manna, að
við stöndum undir væntingum og
því trausti sem fólk ber til okkar.
Það er líka mjög mikilvægt að þeir
sem þurfa á þjónustu okkar að
halda viti hvar hún er og geti nálg-
ast hana.“
Sigursteinn segir að i fréttamál-
um síðustu mánaða, Árna-málinu,
Landssíma-málinu og Þjóðmenn-
ingarhúss-málinu megi sjá hlið-
stæðu þess sem félagar Geðhjálpar
upplifðu fyrir réttu ári.
„Starfsfólk Geðhjálpar og á ann-
an tug manna misnotaði aðstööu
sína og traust skjólstæðinga Geð-
hjálpar, skaraði eld að sinni köku,
sinnti ekki störfum sínum og
braut þannig grundvallarmann-
réttindi mjög geðsjúks fólks sem
gat engum treyst nema þessum
starfsmönnum. Og það var ekki
nokkur leið að þetta starfsfólk og
geðlæknirinn sem fór fyrir þvi
gæti horfst í augu við aö það sem
það gerði var rangt; það vildi
halda áfram á sömu braut.“
Viðhorfsbreytingin hefði nægt
Umræðan um geðheilbrigði var
mjög áberandi í kringum söfnun-
ina og segir Sigursteinn að félagið
hafi fengið mikil viðbrögð og mun
fleiri leiti sér aðstoðar og upplýs-
inga hjá Geðhjálp eftir að umræð-
an hófst.
„Við finnum að margir virðast
tilbúnir til að taka á sínum málum
Krossfarinn
Sigursteinn Másson hefur breytt viðhorfi samfélagsins til geðsjúkra. Hann ræðir í
viðtali um fordómana, baráttuna, fyrirgefninguna og afleiðingar Englanna.
og laga stöðu sína. Og þótt ekki
hefði safnast króna hefði þessi við-
horfsbreyting verið sigur í sjálfu
sér og það hefði nægt mér,“ segir
Sigursteinn sem fyrir tveimur
árum tók þátt í því að stofna sjálfs-
hjálparhópa innan Geðhjálpar þar
sem fólk sem á við svipuð vanda-
mál að stríða kemur saman og
deilir reynslu sinni. Hann segir að
allar flokkanir séu erfíðar og að á
næstunni muni þær eflaust breyt-
ast og meira verði horft á hvern
einstakling fyrir sig. „Því miður
hefur vegna fordómanna sem ríkt
hafa gegn geðsjúkdómum viðgeng-
ist handarbakavinna í geðheil-
brigðiskerfi veraldarinnar. Það
hefur einkennst af rangri lyfjagjöf,
ónákvæmum og flausturslegum
sjúkdómsgreiningum sem oft hafa
valdið miklu tjóni. Það þarf að
skoða þessi mál upp á nýtt. Virk
eftirmeðferð þarf að taka við af
hinni eiginlegu lyfjameðferð inni á
deild til að hægt sé að gera stórum
hluta fólks kleift að lifa venjulegu
lífi og leggja sitt af mörkum í stað
þess að vera byrði á þjóðfélaginu.
Alþjóða heilbrigðisstofnunin telur
að ef geðheilbrigðismál verði ekki
tekin til endurskoðunar munum
við standa frammi fyrir risavöxnu
vandamáli og það einnig i efna-
hagslegu tilliti."
Á valdi djöfulsins
„Það er engin spurning að geð-
raskanir og geðsjúkdómar eru ná-
tengdir áföllum og sérstökum upp-
lifunum fólks. Á tímabili vildu
geðlæknar meina að svo væri
sjaldnast heldur væri meginvand-
inn af erfðafræðilegum toga. Fáir
halda þvi þó fram í dag. Þegar við
veltum því fyrir okkur hvers
vegna geðsjúkdómar hafi færst í
vöxt verðum við að hafa nokkra
hluti í huga. í fyrsta lagi er um-
ræðan nýkomin upp á yfirborðið, í
öðru lagi er alkóhólismi og þung-
lyndi nátengt og i flestum tilfellum
óaðskiljanlegt. Alkóhólismi er geð-
sjúkdómur og i gegnum tíðina höf-
um við glímt við mikið áfengis-
vandamál og það unga fólk sem
leiðist út í mikla áfengisneyslu og
neyslu eiturlyfja verður í 50% til-
Maöur í minnihluta
„Eini stóri minnihlutahópurinn sem
ég tiiheyri ekki eru nýbúar af asísk-
um kynþætti eöa blökkumanna: ég
er samkynhneigöur og meö geösjúk-
dóm. Og þaö er þaö sem ég er og
efmenn vilja draga hæfni mína í efa
út afööru hvoru, þá verði þeim aö
góöu. Þangaö til ég vakna upp sem
blökkumaöur þá hef ég engar
áhyggjur. “