Dagblaðið Vísir - DV - 01.08.2003, Blaðsíða 10

70 StCOBUN FÖSTUDAGUR 1. ÁGÚST2003
Frekjan ræður í umferðinni
Skilgreining Hrafnkels Óskarssonar læknis í
útvarpsviðtali fyrr í vikunni á ástæðum umferð-
arslysa var beinskeytt og ökumönnum lítt til
sóma. Læknirinn, sem fæst við afleiðingar um-
ferðarslysa, sagði ástæður þeirra oft vera frekju
ökumanna, tillitsleysi, agaleysi, ábyrgðarleysi
og stundum hreina heimsku. Læknirinn sagði
marga ökumenn, ekki síst þá yngri, aka með því
hugarfari að ekkert gæti komið fyrir þá. Ástand-
ið væri skárra meðal hinna eldri sem öðlast
hefðu reynslu og þá frekar gert sér grein fyrir
þeirri ábyrgð sem felst í því að stjórna ökutæki.
Lögregluþjónn lýsti við sama tækifæri pirringi
ökumanna við akstur. Óþolinmæði margra er
áberandi þegar þeir setjast undir stýri. Dagfars-
prúðir menn breytast í bardagamenn og beita
bflum sínum í eins konar ati gegn öðrum öku-
mönnum. Dæmi um þetta er lýsing lögreglunn-
ar á viðureign tveggja ökumanna, atviki á Suð-
urlandsvegi, rétt austan höfuðborgarinnar.
Ökumaður jeppa hafði slegið ökumann
fólksbfls sem hann tók fram úr. Jeppamaðurinn
mun hafa reiðst hinum fyrir að auka hraðann
þegar hann ætlaði að aka fram úr. Hann stöðv-
aði bfl sinn eftir framúraksturinn, gekk að hin-
um ökumanninum og sló hann.
Framkoma ökumanns jeppans er auðvitað
fráleit en akstursmáti hins var hættulegur, í
raun vítaverður en engu að síður furðualgengur
hér á landi. í stað þess að gera hinum hægara
um vik sem vill taka fram úr og gefur það til
kynna eykur sá hægfara hraðann. Tillitssemin
er engin. Misskilið stolt þess sem tekið er fram
Hér á landi gæti maður afhjálp-
semi leitt aldraðan samborgara
yfir götu en þvingað hann nokkru
síðar út af veginum, væru
báðir undir stýri.
úr virðist taka völdin. Slfldr menn kunna ekki að
aka bfl; eru ekki hæfir í umferðinni. Þeir gætu
margt lært af ökumönnum í nálægum löndum
þar sem umferð er miklu meiri en hér þekkist
en tillitssemi ríkjandi. Hér á landi gæti maður af
hjálpsemi leitt aldraðan samborgara yfir götu
en þvingað hann nokkru síðar út af veginum,
væru báðir undir stýri.
Frekjan ræður í umferðinni, sagði læknirinn,
og hún er studd aga- og ábyrgðarleysi öku-
manna, auk hreinnar heimsku. Því fer oft sem
fer. Slík hegðun er óþolandi og verður ekki af-
sökuð, hvað sem veldur. Bfllinn, jafn nauðsyn-
legt tæki og hann er í nútímasamfélagi, getur
verið drápstól í höndum þeirra sem kunna ekki
með að fara, manna sem virðast jafnvel fá útrás
við aksturinn.
Að meðaltali farast tuttugu til þrjátíu íslend-
ingar í umferðarslysum ár hvert. Margir sem
slasast í umferðinni lifa við örkuml og skert lífs-
gæði alla tíð. Eignatjón vegna slysanna er gífur-
legt. Sumt verður ekki umflúið en annað stafar S
af handvömm, óaðgæslu, glannaskap eða of-
dirfsku. Hugarfarsbreytingar er þörf.
Þetta er rétt að hafa í huga við upphaf mestu g
umferðarhelgar ársins. Landsmenn verða á ferð |
og flugi um verslunarmannahelgina, sumarfrí |
standa sem hæst og í hverjum landsíjórðungi j
eru útihátíð. Athygli ökumanna verður að bein-
ast að akstrinum. Þeir verða að vanda sig, taka p
tillit til annarra og átta sig á því að áæda verður j
lengri tíma til ferðar þegar búast má við mikilli
umferð.
Lögregla um allt land hefur mikinn viðbúnað
vegna verslunarmannahelgarinnar. Hún hvetur
ökumenn til þess að aka varlega og eftir að-
stæðum. Rétt er að taka undir hvatningu yfir-
lögregluþjónsins á ísafirði nú fyrir helgina en
orð hans fyrir hönd lögreglunnar á Vestfjörðum
og í Dalasýslu - og í raun allra annarra - verða
ekki of oft áréttuð: „Hollt er heilum vagni heim
að aka."
Samráðið
JL ~
Fyrir tveimur vikum eða svo
hlupu samkeppnisyfirvöld á
sig. Þá skipuðu þau Flugleið-
um að hækka farmiðaverð
sitt svo fyrirtækið ætti erfið-
ara með að veita keppinauti
sínum samkeppni. Þetta sáu
flestir að var undarleg
ákvörðun og meira að segja
Morgunblaðið, sem hafði þá
um langa hríð verið ófarsælt í
innleggjum sínum til innan-
ríkismála, skrifaði lítinn leið-
ara gegn samkeppnisyfir-
völdum.
Þetta hefur eflaust komið illa við
forsvarsmenn Samkeppnisstofn-
unar sem fram að þessu höfðu vaf-
ið bæði stjórnmálamönnum og
ijölmiðlum um fingur sér og verið
eftirlæti allra snakkara landsins.
Fyrir einskæra tilviljun gerðist það
svo örfáum dögum síðar að fjöl-
miðlum bárust eintök af vinnu-
gögnum Samkeppnisstofnunar
sem fjölluðu um íslensku eldsneyt-
issölufyrirtækin og sýndu þau í afar
neikvæðu ljósi. Þó ljóst megi vera
að gögnin hafa tæpast borist fjöl-
miðlum eftir löglegum leiðum hafa
fjölmiðlamenn ekki haft nokkurn
áhuga á að upplýst verði hver varð
til þess að bera slík trúnaðarskjöl á
torg og er það undantekning frá
venjulegum áhuga þeirra á brotum
á lögum og reglum. En þeir hafa
kannski ekki áhuga á að upplýst
verði þau brot sem þeim sjálfum
koma vel.
Ólagnir í samskiptum
En þetta þarf að upplýsa. Ef ein-
stakir embættismenn, jafnvel yfir-
menn stofnunar, hafa dreift trún-
aðarskýrslu í þeim tilgangi að sjást
sjálfir í jákvæðu ljósi og hindra
gagnrýni á önnur störf sín, þá hlýt-
ur það vitaskuld að draga úr trú-
verðugleika rannsókna þeirra og
vekja efasemdir um að þeir gæti
þeirrar skyldu rannsakenda að
sinna jafnt þeim atriðum sem
kunna að veikja málstað sakborn-
ings og þeim sem yrðu sakborningi
til málsbóta eða jafnvel sýknu. Þess
vegna er mikilvægt að komist verði
til botns í því hvernig það gerðist að
trúnaðargögn Samkeppnisstofn-
unar komust í opinbera umfjöllun
svo snemma. Ef stofnunin sjálf ósk-
ar ekki rannsóknar á þvi hiýtur við-
skiptaráðherra að taka af henni það
ómak. Það er líklega heppilegast
því að forsvarsmenn Samkeppnis-
stofnunar em heldur ólagnir í sam-
skiptum sínum við lögregluyfirvöld
og ekki víst að þeim tækist að koma
Þess vegna er mikilvægt
að komist verði til botns
i því hvernig það gerðist
að trúnaðargögn Sam-
keppnisstofnunar
komust í opinbera um-
fjöllun svo snemma. Ef
stofnunin sjálfóskar
ekki rannsóknar á því
hlýtur viðskiptaráð-
herra að taka afhenni
það ómak.
slíkri rannsóknarbeiðni skamm-
laust frá sér. Vonandi verður vænt-
anleg rannsókn svo til þess að
hreinsa embættismenn Sam-
keppnisstofnunar af öllum gmn
svo að enginn þurfi að láta sér
koma til hugar að þeir stjórnist af
annarlegum hvötum við rannsókn-
ir sínar og dóma.
Bannað að spjalla
Rannsóknin beinist að hugsan-
legu verðsamráði eldsneytissölu-
fyrirtækjanna eins og flestir vita.
Samkvæmt samkeppnislögum er
slíkt samráð bannað en það á eftir
að koma í ljós hvort dómstólar fall-
ast á að heimilt sé að banna fólki að
spjalla saman. Því þegar allt kemur
til alls er verðsamráð ekki annað en
það að nokkrar manneskjur spjalla
saman. Slíkt spjall þykir mörgum
hins vegar glæpsamlegt ef það hef-
ur þær afleiðingar að eldsneytissöl-
MEINT SAMRÁÐ RÆTT: Frá fundi ríkislögreglustjóra og forstjóra Samkeppnisstofnunar.
urnar verða ekki með mismunandi
verð. En þá vakna nokkrar spurn-
ingar: Geta menn krafist þess að
aðrir stundi samkeppni um elds-
neytissölu? Hvað ef aðeins eitt fyr-
Hvað er barátta verka-
lýðsfélaga annað en
víðtækt verðsamráð?
Vinnusamband einstak-
lings og fyrirtækis er
þannig að þar er einn
aðili sem selur hinum
þjónustu.
irtæki í landinu seldi eldsneyti en
ekki þrjú? Mætti þetta eina fyrir-
tæki ekki ákveða eldsneytisverð sitt
sjálft? Jú, auðvitað hlyti það að
mega það. En hvað ef þessu eina
fyrirtæki yrði skipt í tvennt eða
jafnvel þrennt? Mættu forsvars-
menn þeirra þá ekki samræma
verðlagningu sfna?
Víðtækt verðsamráð
Tökum annað dæmi um verð-
samráð. Hvað er barátta verkalýðs-
félaga annað en víðtækt verðsam-
ráð? Vinnusamband einstaklings
og fyrirtækis er þannig að þar selur
annar aðilinn hinum þjónustu.
Barátta verkalýðsfélaga snýst öll
um að þeir aðilar sem bjóða þjón-
ustuna, launamennirnir, gæti þess
að enginn undirbjóði annan. Öll
verðsamkeppni er bönnuð, fólki
utan verkalýðsfélaganna er bannað
að bjóðast til að veita sömu þjón-
ustu fyrir lægra verð. Þegar erlent
verkafólk vill koma til landsins og
bjóða fram starfskrafta sína þá er
það fyrsta og yfirleitt eina krafa
verkalýðsfélaganna að því verði
bannað að veita þjónustu á lægra
verði en þvf sem innlendir bjóða. Er
hægt að finna skýrara dæmi um
verðsamráð? Þetta verðsamráð er
hins vegar miklu verra en það sem
eldsneytissölufyrirtækin eru
Þegar erlent verkafólk
vill koma til landsins og
bjóða fram starfskrafta
sína þá erþað fyrsta og
yfirleitt eina krafa
verkalýðsfélaganna að
því verði bannað að
veita þjónustu á lægra
verði en því sem inn-
lendir bjóða.
grunuð um. Þau eru bara grunuð
um að hafa samræmt útsöluverð
sitt. Þau hafa ekki bannað neinum
að koma og bjóða betur.