Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2003, Side 10

10
LAUGARDAGUR 20. SEPTEMBER 2003
Útlöndin heilla unglingana

Fólksflutningar milli landshluta og jafnvel
landa eru eðlilegir. Fái fólk ekki þá þjónustu
sem það vill eða heimasvæðið uppfyllir ekki
væntingar leitar það annað. Þetta er vel þekkt
hér á landi. Fólksflutningar milli landshluta,
einkum frá hinum dreifðari byggðum til höfuð-
borgarsvæðisins, hafa átt sér stað í marga ára-
tugi. Margir hafa litið þetta hornauga og telja að
með þessu dragi höfuðborgarsvæðið til sín
blómann úr öðrum byggðum og um leið mátt-
inn úr þeim.
Ný rannsókn Þórodds Bjarnasonar félags-
fræðings bendir til þess að enn megi vænta
breytinga á flutningamynstri fólks. Nú dugi höf-
uðborgarsvæðið ekki lengur til, það hafi misst
aðdráttarafl sitt og ungdómurinn leiti fremur til
annarra landa. Félagsfræðingurinn kynnti á
dögunum rannsóknir á breytingum á búsetu-
óskum og búsetuvæntingum íslenskra unglinga
frá 1992 til 2003. Ætla má að áform einstakra
unglinga segi að nokkru Ieyti fyrir um hegðun
þeirra fáeinum árum síðar. Gangi búsetuáætl-
anir íslenskra ungmenna eftir mun fólki fækka
enn frekar í sveitum og sjávarþorpum landsins
en minni breytingar verða í sterkum byggða-
kjörnum en íslendingum mun hins vegar fjölga
verulega erlendis.
Fram kom í viðtali við Þórodd í DV í gær að
helstu niðurstöður rannsóknar hans væru að
mun fleiri nemendur í efstu bekkjum grunn-
skóla vildu færa sig um set nú en fyrir 11 árum.
Stærsta breytingin væri að ungmenni úti á landi
væru líklegri til að vilja flytja beint til útlanda.
Mynstrið var lengi þannig að krakkar úti á landi
Standi ungu fólki góð menntun og
fjölbreytt starfstækifæri til boða
hér á landi eykur það líkurnar á að
það uni sátt við sitt hérlendis. Ella
heldur það á vit ævintýranna
annars staðar.
vildu flytja til Reykjavíkur og krakkar í Reykjavík
vildu flytja til útlanda en nú er Reykjavík að
missa aðdráttaraflið sem milliskref ungmenna í
sjávarbyggðum og sveitum, að sögn Þórodds.
Könnnun sem þessi er vissulega vísbending
og athyglisverð sem slík þótt margt annað ráði
búsetu fólks þegar það fullorðnast en vænting-
ar og vilji á unglingsárum. Könnunin ætti að
vekja menn til umhugsunar og fá þá til að líta á
búferlaflutninga öðrum augum en gert hefur
verið. Líta verður á landið í heild og þá mögu-
leika sem hér bjóðast í samkeppni við önnur
lönd. Leggja verður til hliðar héraðatogstreitu.
Standi ungu fólki góð menntun og fjölbreytt
starfstækifæri til boða hér á landi eykur það lík-
urnar á að það uni sátt við sitt hérlendis. Ella
heldur það á vit ævintýranna annars staðar.
Enn eitt bankaránið
Enn eitt vopnað bankarán var framið á höf-
uðborgarsvæðinu í fyrradag. Ránið, sem framið
var í útibúi íslandsbanka við Lóuhóla í Reykja-
vík, er hið íjórða á þessu ári. Ránin hafa öll ver-
ið keimlík en í Lóuhólunum stökk ræninginn
yfir gjaldkerastúkuna, vopnaður eggvopni, og
lagði síðan á flótta með feng sinn. Þegar þetta er
skrifað er ræninginn ófundinn en víðtæk leit
hefur verið gerð að honum. Fyrri bankaránin
eru upplýst.
Þessi tíðu rán eru ólíðandi, hvort heldur er
fyrir starfsfólk þeirra útibúa sem fyrir þeim
verða eða þá viðskiptavini sem kunna að vera á
staðnum þegar þau eiga sér stað. Sem betur fer
hafa slys ekki orðið á fólki í fyrrgreindum tilfell-
um enda hefur starfsfólkið brugðist rétt við.
Engu er þó að treysta í þessum efnum og allt
getur gerst komi menn vopnaðir til slíkra
óhæfuverka. Vont er að eiga líf sitt og limi und-
ir dómgreind og viðbrögðum hugstola manna
sem grípa til örþrifaráða.
I ljósi tíðni þessara atburða hljóta bankarnir
að skoða aðgengi að gjaldkerum. Starfsfólki
hefur verið kennt að bregðast við og það er vel.
Hins vegar er ekki hægt að búa við endurtekið
athæfi af þessu tagi. Því verður að auka varnir
kringum gjaldkerana, hvort heldur er með
hlífðarglerum eða öðrum þeim búnaði sem
dugar til að halda þrjótunum frá.
Gælt við Evrópusambandið
LIGGUR A: Félagsmálaráðherra segir brýnt að endurskoða EKKI MARKTÆKT: Forsætisráðherra sagðist fyrir ári ekki
EES-samninginn, meðal annars vegna lýðræðishallans. skilja tal um að EES-samningurinn væri að veikjast, rétt eins
og hann hefði fengið flensu.
BfTSTJÓSíUSBRÍF
Ólafur Teitur Guðnason
blaðamaður - olafur@dv.is
Það hefur verið fullyrt oftar
en einu sinni að búið sé að
banna umræðu um Evrópu-
sambandið hér á landi. Sé
það rétt er greinilegt að illa
gengur að framfylgja bann-
inu.
Umræða um Evrópusambandið
og hugsanlega aðild íslands að því
er nefnilega linnulaus. Síðustu dag-
ar og vikur em þar engin undan-
tekning, nema síður sé. Upp í hug-
ann koma bók Eiríks Bergmanns
Einarssonar um fsland og Evrópu-
samrunann, þá bollaleggingar um
niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar f Svíþjóð og loks ummæli fé-
lagsmálaráðherra í fyrradag þess
efnis að EES-samningurinn sé
ónýtur.
Margumrætt bann hlýtur því að
vera þjóðsaga. Nema því aðeins að
sama gildi um Evrópusambandið
og tóbakið. í tóbaksvarnalögum er,
sem kunnugt er, lagt bann við
hvers konar opinberri umijöllun
um einstakar vörutegundir tóbaks,
nema tilgangurinn sé að vara sér-
staklega við skaðsemi þeirra.
Kannski að það sé með svipuðum
hætti bannað að fjalla um Evrópu-
sambandið nema tilgangurinn sé
að vara við skaðsemi þess að sækja
ekki um aðild.
Bækur
Stuðningsmenn aðildar hafa að
minnsta kosti verið duglegir við að
koma málstað sínum á framfæri.
Það er margt framlagið úr þeim
herbúðum - og hið eina málefna-
lega í þokkabót, að því er sumir
segja.
Og það hefur jafnan fengið mikla
og góða umfjöllun. Mörgum þótti
til dæmis Evrópuúttekt Samfylk-
ingarinnar, sem gefin var út á bók
haustið 2001, mikið afrek og til
marks um ábyrga og vandaða
stefnumótum, þótt ekki tækist að
svara í henni öllum spurningunum
sem formaður Samfylkingarinnar
lagði fyrir höfunda hennar, til
dæmis um samningsmarkmið ís-
lendinga gagnvart ESB í ýmsum
málaflokkum.
Bók Eiríks Bergmanns er fróðleg
samantekt um stöðu mála. í henni
kemur til dæmis fram að íslenskum
stjórnvöldum er í lófa lagið að ná
fram þeirri lækkun á matarverði,
sem sumir hafa talið einn helsta
ávinning ESB-aðildar, með því að
lækka tolla. Kosturinn við aðild sé í
því fólginn að ESB myndi neyða
stjórnvöld til þess. Þarna kemur
líka fram að þrátt íyrir margumtal-
aða tregðu þeirra í Brussel við að
sinna EES-samningnum verði Evr-
ópusambandið „auðvitað [...] að
uppfylla skuldbindingar sínar
gagnvart EES-ríkjunum". Af þessu
má draga þá ályktun að tvær vin-
sælar röksemdir fyrir aðild séu
fallnar. Miðar þótt hægt fari.
Blaður
Allt er þetta gott og blessað.
Grein Þorsteins Þorgeirssonar,
hagfræðings Samtaka iðnaðarins, í
Fréttablaðinu á dögunum, um þá
niðurstöðu Svía að hafna þátttöku í
myntbandalagi Evrópu, var hins
vegar með ólíkindum.
Skjótt skipast veður í
lofti og ekki virðast
menn hafa séð þetta
fyrir þegar þeir sömdu
stefnuyfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar.
Að hans mati gefa úrslitin ekki
tilefni til að álykta að Svíar hafí tek-
ið „endanlega afstöðu" til evrunnar
heldur hafi þeir tekið sér „frest til
að fylgjast betur með framvindunni
áður en þeir stíga skrefið til fulls". Á
endanum muni „borgaramir fá
sínu framgengt".
Hvað er hægt að segja um slíkan
málflutning? Hvað skyldi eiginlega
hafa flogið í gegnum huga höfund-
arins þegar þetta var sett á blað?
Ætla mætti að merking orðanna
hafi hreinlega farið ffam hjá hon-
um.
Hvað sem því líður er rétt að taka
undir með Grími, föstum pistlahöf-
undi hér í blaðinu, sem benti á það
í gær að afar áríðandi væri að þýða
grein hagfræðingsins yfir á sænsku
og senda Svíum, enda væru þeir
haldnir þeim misskilningi að þeir
hefðu hafnað evrunni.
Búið spil
Árni Magnússon félagsmálaráð-
herra sagði í ræðu í Háskólanum í
Reykjavlk í fyrradag að endurskoð-
un EES-samningsins væri stærsta
verkefni íslenskra utanríkismála. f
viðtali við fréttastofu Útvarps bætti
hann um betur og sagði að ekki yrði
unað við EES-samninginn óbreytt-
an öllu lengur. Þetta er stórmerki-
leg yfirlýsing frá ráðherra, enda
miklu afdráttarlausari höfnun á
óbreyttri stöðu mála en utanríkis-
ráðherra hefur látið ffá sér fara, eft-
ir því sem best verður séð.
„EES-samningurinn hefur reynst
okkur vel og hann mun í næstu
framtíð verða umgjörðin um sam-
skipti okkar við Evrópusambandið.
Hversu lengi getur enginn sagt með
fullri vissu, enda allt breytingum
háð,“ sagði Halldór Ásgrímsson í
ræðu um „Fullveldið og lýðræðis-
hallann í EES“ í Háskólanum á Ak-
ureyri í mars síðastliðnum.
Ef það er hins vegar rétt hjá fé-
lagsmálaráðherra, að málið sé að-
kallandi og ekki verði unað við
óbreytt ástand öllu lengur þá eru
íslendingar í vondum málum því
að enginn vilji er til þess innan Evr-
ópusambandsins að endurskoða
EES-samninginn samkvæmt upp-
lýsingum úr utanríkisráðuneytinu.
Eftir stendur þá, að sögn félags-
málaráðherra, að íslendingar íhugi
hvort hagsmunum þeirra sé betur
borgið innan Evrópusambandsins.
Skjótt skipast veður í lofti og ekki
virðast menn hafa séð þetta fyrir
þegar þeir sömdu stefnuyfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar en þar er talað
um að treysta samskiptin við ESB á
grundvelli EES-samningsins. Nú
virðist blasa við að það sé ekki hægt
og íslendingar verði að búa sig
undir að samþykkja aðild að Evr-
ópusambandinu - því aðild verður
auðvitað samþykkt hvernig sem at-
kvæði falla, eins og hagfræðingur
Samtaka iðnaðarins hefur bent á.
Að vísu er það matsatriði hvort
hægt sé að una við óbreytt ástand
eða ekki. I viðtali við Morgunblaðið
í fyrra sagði Davíð Oddsson: „Því er
einnig haldið fram að EES-samn-
ingurinn sé að veikjast. Ég spyr
hvernig og eina sem ég fæ á móti er
bara eitthvert tal um að samning-
urinn sé farinn að veikjast rétt eins
og hann hafi fengið flensu. En
aldrei er komið fram með dæmi um
mikilvæga íslenska hagsmuni sem
séu í hættu eða hafi glatast vegna
þess að samningurinn virki ekki
eins og til var ædast. Svona um-
ræða er ekki marktæk."