Dagblaðið - 27.10.1975, Blaðsíða 9

Pagblaöiö. Mánudagur 27. október 1975.
9
og hjörtu Bondaríkjamanna
Anwar Sadat og Henry Kissinger
komulagiö var komið i höfn.
milli Araba og tsraelsmanna.
Slikt striö — eða slikt afgreiðslu-
bann — myndi kosta Bandarikin
kátir og reifir eftir aö Sinaí-sam-
miklum mun meira en sú aðstoð,
sem Egyptar gera sér nú vonir
um.
Þeir hafa mikla þörf fyrir
bandariska tæknikunnáttu og
efnahagsaðstoð. Afborganir af
lánum, sem egypzka stjórnin hef-
ur tekið á undanförnum árum,
nema árlega um 450 milljónum
punda — eða um 153 milljarðar
islenzkra króna.
Striðin við Israel hafa verið
mikil blóðtaka fyrir efnahagslif
Egyptalands. Lækning þess virð-
ist nú ómöguleg nema til komi
mikil aðstoð utanlands frá, bæði
tæknifeg og fjárhagsleg. Endur-
bætur á vopnabúri hersins, sem
nú er nær algjörlega sovézkt, eru
lika kostnaðarsöm áætlun.
Viða komið við.
Stjórnin i Kairó gerir sér ekki
mikar vonir um áþreifanlegan
árangur af Bandarikjaför Sadats.
Þess heldur gerir hún sér hóg-
værar vonir um að með heim-
sókninni skapist andrúmsloft, er
skapað getur grundvöll fyrir þvi
nána samstarfi, sem Egyptar
gera sér vonir um að eiga við
Bandarikin.
Aróðurshlið heimsóknar Sadats
er greinileg i dagskránni. Auk
viðræðna hans við Ford forseta,
Kissinger og Schlesinger varnar-
málaráðherra mun Sadat fara til
Chicago, Houston, Jacksonville
og New York, þar sem hann mun
ávarpa allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna.
Einnig mun Egyptalandsforseti
ávarpa fund i sameinuðu Banda-
rikjaþingi og hitta að máli utan-
rikismálanefndir beggja þing-
deildanna.
Eitt helzta umræðuefni fundar
Sadats og Fords, að sögn frétta-
skýrenda, er vilji Bandarikja-
stjórnar til að útvega ísrael F-16
orrustuflugvélar og Pershing-eld-
flaugar, sem yfirleitt bera
kjarnaodda og ná langt inn i
Egyptaland frá Israel.
1 meiriháttar ræðu, sem Sadat
flutti fyrir tveimur vikum, lét
hann i ljós áhyggjur sinar vegna
mögulegrar aukningar hernað-
araðaðstoðar við tsrael og sagði
slika aukningu aðeins hafa i för
með sér, að „hin hliðin” myndi
fylgja fast á eftir.
Haldið i bæði austur og
vestur
Þrátt fyrir að Egyptar geri sér
nú vonir um aukin samskipti við
Bandarikin, þá hefur Sadat haldið
öllum möguleikum opnum. „Við
höfum breytt afstöðu okkar frá
þvi að vera i sérstöku vináttu-
sambandi við Sovétrikin og sér-
stöku óvináttusambandi við
Bandarikin til þess aö vera i jafn-
vægu sambandi við báðar þjóð-
irnar,” sagði hann nýlega.
Fréttaskýrendur i Kairó spá
þvi, að i framhaldi af þessari
stefnu Egyptalandsforseta muni
Sadat senda utanrikisráðherra
sinn, Ismail Fahmi, sem er með
honum i Bandarikjunum, til
Sovétrikjanna i næsta mánuði til
viöræðna við Brésnef.

Myndlist
1 mörg ár hefur Agúst
Petersen stöðugt verið að
sækja sig sem listmálari og er
framför hans þvi athyglisverðari
að hann hóf ekki að mála fyrir
alvöru fyrr en hann var kominn
yfir fimmtugt. Leit hans að mynd-
rænni samsvörun tilfinninga hefur
ekki fariö fram með hávaða eða
umslætti, heldur hógværö og seiglu
i fritimum, bak við tjöldin. En eins
og margir sáu i kringum 1960,
hlaut þessi leit Agústs að bera
árangur vegna þess að hún var
byggð á einlægri og djúpstæðri þörf
og listamaðurinn var viljugur að
læra af öðrum, án þess að gleyma
persónulegu takmarki sinu. A leið
sinni hefur Agúst lært af öörum
Vestmanneying, Júliönu Sveins-
dóttur, aö einfalda og mýkja mynd-
efni sitt, og af Jóhanni Briem hefur
hann lært aö notfæra sér skörp og
óvenjuleg sjónhorn I mynd og að
lokum hefur hin ljóðræna smásjá
Hrings Jóhannessonar gefið honum
kjark til þess að takmarka mynd-
efni sitt og mála jafnt hið smæsta
sem hið stærsta. En ávallt hefur lit-
róf Agústs verið persónuiegt og
sérstætt, alltaf tilfinningalegt en þó
markvisst.
Náminu lokið
En nú bendir allt til þess að sjálf-
skipuðu námi Agústs Petersen sé
lokiö þvi á sýningu sinni i Norræna
húsinu kemur hann loks fram sem
heilsteyptur og sérstæöur lista-
maöur sem ekki er lengur hægt að
minnast á „i leiöinni”. Sýningu
hans er nú að ljúka, en á henni eru
87 verk, málverk, vatnslitir og
pastelmyndir. Hinn ljóðræni þokki
er eins og áöur undirstaöa listar
Ágústs, en úr þeim hæfileika
vinnur listamaðurinn betur og heil-
legar en áöur, m.a. meö þvi að
undirstrika hið mjúka, ljóðræna,
með kröftugri myndskipun. Hús,
engi, bátar og landslag eru séöir
likt og i draumi: útlinur eru
mjúkar og renna saman og litir
allir eru varfærnislega samstilltir.
Með þvi að sveipa myndir sinar
MÝKT
OG
MANNLEGHEIT
w
um sýningu Agústs Petersen i Norrœna húsinu
þessum draumkennda hjúp er eins
og Agúst sé bæði að lofsyngja
myndefni sitt og jafnframt að
draga iefa möguleika listamanns á
þvi aö geta nokkurn timann gert
þvi fyllileg skil. Það er jafnvægið
milli þessa tregablandna efa og
munaðar sem gerir myndir Agústs
Petersen svo ómótstæðilegar.
Sem merki um seiglu Agústs og
trúnað við leit sina eru þær
myndir hans hér á sýningunni þar
sem hann skirrist ekki við að leiða
viöfang sitt út i nær afstrakt form,
eins og i „Uppstilling”
(nr. 2) „A berangri” (nr. 9),
„Vetrarsólhvörf” (nr. 14) og i
vatnslitamyndum eins og „Haust”
(nr.67) og „Grjót” (nr.73). „Svona
verð ég að mála þetta,” segir lista-
maðurinn við sjálfan sig, — hann á
einskis annars úrkosti. Og
afleiðingin er hrifandi myndir
sem hvila mitt á milli hins hlut-
bundna og hins óhlutbundna.
BESTUR
EINFALDUR
Bestar eru myndir Ágústs
þegar hann tekur áhættur af þessu
tagi, einkanlega þegar einfalt
landslag á i hlut. Við hús og fólk
hættir honum til að nostra, — eins
og I nr. 15 „Frá Vestmannaeyjum”
og myndum sinum „A stöðli” og
„Eyvindur og Halla” og verður þá
tilhneiging hans til stirðleika ofan
á. En þegar Agúst getur
„generaliseraö” meö landslag er
hann i essinu sinu. Óvenjulega
einföld og áhrifarik myndbygging
samtvinnast þá fingerðum lita-
tónum og þaö eru gleðilega margar
.myndir af þvi tagi hér á sýningunni.
Má aðeins nefna t.d. nr. 1 „Húsin
viðhafiö”,nr.29 „Við höfnina”, nr.
37 „Frá Hornströndum”, nr. 43-47,
— og fleiri.
Portrettmyndir Agústs eru sér-
stæðar og kemur sér þar vel hæfi-
leikihans til að einfalda myndefni.
Massi andlits er dreginn fram,
fremur en svipbrigði og smáatriði
látin eiga sig. Þannig verða andlit-
in mikilúðleg og jafnframt inni-
halda þau virðuleika, sem á ekkert
skylt við metorð þeirra og orður.
Vatnsntamyndir Agústs þykja
mér betri en pastelmyndirnar. 1
þeim fyrrnefndu er hann frjálsari
og handbragð hans lausara, en
pastellinn virðist ýta undir
nákvæmari og stirðari vinnubrögð
hans.
NR 2: Uppstilling.

Aðalstrœti
framtaki róttækra samtaka.
Þannig lét „blað allra lands-
manna” sig hafa það að virða að
vettugi og láta sem það vissi ekki
um atferli stórra hópa i
þjóðfélaginu. Þetta kom á sinum
tima átakanlega fram I sambandi
við baráttuna gegn Vietnamstriö-
inu og birtist nú með skemmtileg-
um hætti i sambandi við nýaf-
staðna ráðstefnu herstöðvaand-
stæðinga að Stapa. Þeir sem ein-
ungis lesa Morgunblaðið hljóta að
fá einkar sérkennilega mynd af
jafnt innanrikis- sem utanrikis-
málum. Þann áratug sem ég
starfaði á Morgunblaðinu urðu
furðulitlar breytingar á afstöðu
blaðsins, þó ýmsir blaöamenn
léituöust vissulega við að opna
það og gera það nútimalegra.
Tregðulögmálið reyndist allri
mannlegri viðleitni yfirsterkara.
Þegar ég horfi um öxl, er það
mér satt að segja stundum hrein
ráðgáta hvernig hægt var að lifa i
þessu andrúmslofti i heilan
áratug. Skýringin er að
sjálfsögðu öðrum þræöi sú, að i
heild var islensk blaðamennska
ákaflega frumstæð og útnesjaleg,
þó hvergi væri nesjamennskan
jafnhreinræktuö og á Morgun-
blaðinu, og svo er haft fyrir satt
að maðurinn ségæddurfrábærum
aðlögunarhæfileikum: að hann
geti svo vanist illu, að gott þyki.
Hvernig sem þvi kann að vera
háttað, þá hlýtur það að verða
merkilegt rannsóknarefni þegar
frami sækir, hvernig hægt var að
gera svo einfalda og eirxhliða
mynd af veröldinni einsog
Morgunblaðið gerði jafnvel eftir
að fjölmiðlaöld gekk i garð;
hvernig ráðamönnum stærsta
blaðs landsins hélst uppi að nota
það purkunarlaust sér til
persónulegs framdráttar og til
ofsókna á hendur mönnum sem
þeim var i nöp við; i sem stystu
máli:hvernig hægt var að halda
lifi i risaeðlunni eftir að öll lifs-
skilyrði hennar áttu að hafa ger-
breyst meö rofinni einangrun og
stórauknum samskiptum við um-
heiminn.
Þessi samliking viö risaeðluna
þykir kannski langsótt, en hún
kemur mér jafnan i hug þegar ég
minnist Morgunblaðsins .
Risaeðla fornaldar lifði sjálfa sig;
hún var of tröllvaxin, stirð og
ósveigjanleg til að standast svipt-
ingar þróunarinnar. Morgunblað-
iö er mjög i sömu aðstöðu, en
fyrir einhver dulin öfl heldur það
enn lifi og sæmilegri heilsu i
trássi við náttúrulögmálið. Eitt
dæmi um timaskekkjuna verður
að nægja: á sama tima og allir
sómakærir fjölmiðlar á Vestur-
löndum halda uppi öflugri gagn-
rýni á pólitiskum ofsóknum,
fangelsunum og aftökum hvar
sem er i heiminum, einbeitir
Morgunblaðiö öllum sinum kröft
um að þvi að upplýsa Islenska
lesendur um ástandið i Sovétrikj-
unum, sem allir vita að er hörmu-
legt, en lætur sem allt sé i sóman-
um vestan tjalds, i löndum einsog
t.d. Chile, að ekki sé minnst á
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
Grikkland og Portúgal meðan
fasisminn var þar i algleymingi.
Þetta er nákvæmlega forskriftin
sem MacCarthy gaf: einfaldið
myndina, ruglið ekki lesendur
með of mörgum eða flóknum
staðreyndum!
Og er ég_þ_á kominn að tilefni
þessa pistils. Það hefur væntan-
lega ekki farið framhjá neinum,
að tilkoma Dagblaðsins hafði i för
með sér mjög ánægjulega breyt-
ingu á blaðakosti landsmanna,
ekki nóg með að Dagblaðið sjálft
tæki upp opnari og hressilegri
blaðamennsku, heldur hefur það
greinilega smitað útfrá sér til
allra átta — nema til Morgun-
blaðsins: þar er enga breytingu
að sjá til batnaðar, heldur
stendur fornaldarleg risaeölan
með sama óhagganlega svip og
áður, einsog hún finni aö þróunin
hafi farið framhjá henni og hún
hafi ekki þrek til að hlaupa hana
uppi, heldur verði bara að láta
skeika að sköpuðu og biða enda-
lokanna.
Við sibreytilegar aöstæður nú-
timaþjóðfélags, þar sem um-
skipti verða með sifellt örari
hætti frá ári til árs, eru stærð og
þungi einungis til trafala, einsog
Morgunblaðið er skóladæmi um.