Dagblaðið - 05.05.1977, Blaðsíða 15

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 5. MAI 1977.
15
Hvers vegna erum við
háðari taugalyf jum
en aðrar þjóðir?
Vantar aukna fræðslu
um breytingarskeiðið
„Pilluát hjá okkur eykst jafnt
og þétt á meéan það minnkar
hjá öðrum þjððum. Við berum
okkur gjarnan samanvið hinar
Norðurlandaþjóðirnar og þá
kemur í ljós að bæði I Noregi og
Svíþjóð hefur pilluát minnkað
til muna á undanförnum árum
en 1 Danmörku er það ekki
ósvipað og hér hjá okkur. Það
fer vaxandi."
Þetta sagði Andrea Þórðar-
dóttir er DB hitti hana að máli
að heimili hennar að Lang-
eyrarvegi í Hafnarfirði. Andrea
er þekkt fyrir ýmislegt I okkar
þjöðfélagi. Hún hefur veitt
sumardvalarheimili Styrktar-
félags lamaðra og fatlaðra í
Reykjadal í Mosfellssveit for-
stöðu frá árinu 1970.
Hún er einnig þekkt fyrir
hina frábæru útvarpsþætti
sem hún hefúr unnið að ásamt
Gísla Helgasyni, en þættir
þeirra hafa vakið verðskuldaða
þjóðarathygli.
Hvert var upphafið á þessum
útvarpsþáttum?
„Það var fyrir fjórum árum
að Gísli Helgason kom í heim-
sókn í Reykjadal til þess að
spila fyrir börnin. Við tókum
tal saman og Gísla langaði til
þess að spjalla við mig inn á
band. Við gerðum það, en svo
hafði hann víst ekki kjark í sér
til þess að útvarpa viðtalinu.
Honum fannst ég voðalega
grimm — og kannski einum of
opinská.
En þetta varð til þess að við
kynntumst og fórum að ræða
um þessi sameiginlegu áhuga-
mál okkar, — að hjálpa þeim
sem lítils eða einskis mega sín í
þjöðfélagimi.-Upp úr þessu uxu
útvarpsþættir okkar, sá fyrsti
var um Kópavogshælið og síðan
hefur hver þátturinn komið á
eftir öðrum.
Það er miklu meiri vinna í
sambandi við þessa útvarps-
þætti heldur en fólk getur
Imyndað sér í fljótu bragði. Og í
sambandi við efnisöflun í þætt-
ina, hefur maður kynnzt ýms-
um, málum og er orðinn sam-
ofinn þeim á ýmsa vegu,“ sagði
Andrea.
En þetta var alls ekki það
sem við ætluðum að ræða um,
heldur ætluðum við að reyna að
komast að raun um hvers vegna
Islendingar, eða öllu heldur
ákveðinn hópur, væri eins
háður pillum, bæði róandi og
örvandi, eins og raun ber vitni.
Pillunotkun eykst
eftir fertugt
„Það er alveg greinilegt að
eftir að konur verða fjörutíu
ára gamlar eða um það bil eykst
pillunotkun þeirra til mikilla
muna. Mig langaði til þess að
freista þess að komast að raun
um af hverju þetta stafaði og
tók þvi tali ellefu konur sem
allar voru komnar yfir fertugt,
nánar tiltekið á aldrinum
43—49 ára gamlar. Tíu þeirra
eru giftar, ein fráskilin. Þær
eiga það allar sameiginlegt að
vera í góðum efnum eins
og kallað er þurfa ekki að hafa
áhyggjur af fjárhagslegri af-
komu sinni. Fjórar þessara
kvenna stunda vinnu utan
heimilisins, en hinar eru
,,bara“ húsmæður.
. Allar þessar ellefu konur
voru á róandi lyfjum, tóku
diazepam 10 mg samkvæmt
læknisráði. í ljós kom að þær
höfðu kvartað við lækni um
óeðlilega þreytu og yfir því að
þær væru „illa upplagðar“. Tíu
höfðu kvartað við heimilislækn-
inn, ein við kvensjúkdóma-
lækni. Þessir læknar gáfu þeim
þessi lyf, 10 mg diazepam, en
alveg án skýringa af hverju
þær fengju lyfið. Þær ræddu
síðan ekki meir við lækninn,
— bara hringdu þegar þær
voru búnar með skammtinn og
fengu nýjan skammt í gegnum
símann.
Vissu ekki kvort
þeim líður betur!
Þessar konur höfðu notað
þetta lyf frá þremur upp í fimm
ár og þegar ég spurði þær hvort
þeim liði betur þegar þær
tækju lyfið, gáfu þær alveg
stórfurðulegt svar.
Þær sögðust ekki vita það!
Og þegar ég spurði hvers vegna
þær væru að taka lyf, ef þær
vissu ekki einu sinni hvort
þeim liði betur eða ekki við
töku þess, svöruðu þær að þeim
fyndist þægilegt að taka lyfið.
Þeim fyndist það öryggi.
Ég er ekki að halda því fram
að þessar konur geti flokkast
undir þann hóp sem „misnotar"
vanabindandi lyf. En mér
finnst einungis að það eigi ekki
að gefa fólki lyf nema það sé
algjör nauðsyn og allt annað
hafi verið reynt til þrautar
fyrst.
Þessar konur geta slðar meir
leiðzt út í að misnota lyf, — og
eftir það er ekki nokkur leið að
segja til um út í hvað þær geta
leiðzt.
Konunum leiðist!
Ég held að mörgum konum,
sem komnar eru á þetta fræga
breytingarskeið hreinlega
leiðist. Þær eru búnar að vera
uppteknar af heimilisstörfum
og barnauppeldi í mörg ár. Þær
eru vanar að „vera upp á eigin-
manninn komnar". Við þekkj-
um það þegar konuna langar til
þess að fara að vinna utan
heimilis þá eru fjöldamargir
karlmenn sem segja, ,,NB“
þegar konan „biður þá um
leyfi", til þess að vinna úti: „Já,
væna mín, alveg sjálfsagt að þú
farir að vinna úti, ef þú treystir
þér til þess að hafa það fyrir
utan heimilisstörfin!"
Margar konur fá sér vinnu
utan heimilisins, — vinna svó
öll heimilisstörfin þegar þær
koma heim úr vinnunni. Það
þarf að elda matinn, vaska upp,
ræsta, þvo þvotta og ganga frá,
og ótal margt annað sem verður
að gera inni á einu heimili.
Svo þegar loksins er komið
að því að konan getur farið að
hátta, — er hún útkeyrð, ekki
bara likamlega heldur lika and-
lega, vegna þess að hún hefur
nagandi samvizkubit yfir því að
hún hafi brugðizt einhverju eða
einhverjum á einhvern hátt. Þá
leitar eiginmaðurinn eftir
ástum hennar í rúminu, — en
hún vfsar honum frá. — Hún er
hreinlega svo þreytt að hún
getur ekki meir! Hún missir
kynhvötina við það að vera
svona þreytt á sál og líkama.
Eiginkonon skilur
ekki karlinn sinn
Eiginmennirnir leiðast þá
gjarnan út í drykkjuskap og
alls kyns útsláttasemi. Þegar
þeir hitta annað kvenfólk á
börum eru þeir mjög fúsir að
segja þeim frá hve eiginkonur
þeirra eru skilningslausar og
heimskar!
Það er kannski ekki svo
undarlegt að konur leiðist út í
hamslaust pilluát eða jafnvel
drykkjuskap þegar svona er
komið fyrir þeim. Eða þá jafn-
vel að þær eru aðeins hræddar
um að svona fari fyrir þeim, ef
þær reyna að fá sér vinnu utan
heimilisins.
Þetta þarf ekki að vera
svona. Þótt þetta hafi verið
svona er mæður okkar voru
og hétu, er engin ástæða til þess
að þetta sé svona I dag.
Við vitum bara svo óendan-
lega lítið um breytingartimabil
hjá konum. Það eina sem við
vitum með vissu er að við miss-
um hæfileikann til þess að
eignast börn.
En erum við ekki búnar að
taka pillur í mörg ár einmitt til
Rætt við
Andreu
Þórðar-
dóttur
þess að koma I veg fyrir að við
eignumst börn? Mér finnst að
við ættum þá bara að gleðjast
yfir því að vera lausar við slikt.
Margt til að
gleðjast yfir
Það er svo óendanlega margt
sem konur geta glaðzt yfir
þegar þær eru komnar á
„breytingaraldurinn". Þá fyrst
fá þær tima til þess að geta gert
eitthvaðfyrirsjálfar sig. Ef þær
þurfa cndilega að vera að
hamast I börnum geta þær
fengið barnabörnin „lánuð".
Þótt mæður okkar hafi
fengið svitakóf á breytingar-
aldrinum, er ekki þar með sagt
að við þurfum endilega að gera
það.
Ég held að konur ættu að
byrja að undirbúa sig undir
þetta aldursskeið nokkru áður
en það gengur I garð. Þær eiga
að gera sér grein fyrir því að
við breytingaraldurinn er
meira en helmingur af lffinu
eftir, — sá helmingur sem ætti
að geta veitt þeim meiri lífsfyll-
ingu heldur en sá sem þegar er
liðinn. Þá eru konur búnar að
öðlast mikilvæga reynslu. —
Þær eru yfirleitt búnar að
ganga 1 gegnum eríiðleika
fyrstu hjónabandsáranna, ef
þær hafa tekið þá stefnu að
gifta sig. Börnin eru þá komin á
legg, — sem sagt, það ætti að
geta verið ánægjulegur tími,
sem engin ástæða er til þess að
eyða I óþarfa pilluát.
Konurnar þurfa að
ótta sig á hlutunum
Fjöldinn allur af konum
hefur farið út á þá braut að
vinna að alls kyns lfknarmálum
í sjálfboðavinnu. Reynslan
hefur verið sú að margar þeirra
eru komnar f launaðar stöður
eftir tvö til þrjú ár. Þær þurfa
aðeins smátíma til þess að átta
sig á hlutunum — að komast út
á meðal fólks og læra á nýjan
leik að umgangast það.
Það er svo ótalmargt sem
konur geta gert, og þá um leið
haft gagn af því sjálfar. Vil ég
nefna t.d. að heimsækja ein-
stæðings gamalmenni, sem fáa
eða enga á að. Að tala við sjúkl-
inga sem lagðir eru inn á deild
10 á Kleppi. Að heimsækja vist-
menn á vistheimilinu á Vífils-
stöðum. Að heimsækja fangana
á Litla Hrauni o.s.frv. o.s.frv.
Við þurfum aukna
frœðslu
En það sem við þurfum fyrst
og fremst á að halda er aukin
fræðsla um það hvað gerist
bæði f líkama okkar og eins
innra með okkur þegar við
komumst á þetta margumtalaða
„breytingartfmabil“.
Það er talað um að það þurfi
að fræða unglingana sem vissu-
lega er rétt. En það heyrist
aldrei talað um að það þurfi
fullorðinsfræðslu um mál eins
og t.d. „breytingartlmabilið“.
En það er bara svo margt sem
við þurfum að fá fræðslu um.
Hvað finnst ykkur t.d. um
hvernig ástandið er I geðheil-
brigðismálum okkar? Eða
áfengismálum? Eða f málum
sem varða fanga og meðferó
þeirra?
Þetta eru allt saman mál sem
við vitum sáralítið um og vegna
þess hve lltið við vitum, förum
við rangt að og gerum oft á
tfðum meiri skaða heldur en
gagn,“ sagði Andrea Þórðar-
dóttir þegar við kvöddum hana.
-A.Bj.
Blómin hafa ákveðna merkingu
— áður fyrr þurfti ekki einu sinni bréf með
blómasendingunni, allir vissu hvað
hvert blóm þýddi
Ef kærastinn sendir þér tólf
rauðar rósir er líklegt að hann
sé afbrýðisamur, segir f banda-
rfsku blaði f grein um dulda
merkingu blóma.
Þú getur sannfært hann um
að afbrýði hans sé ástæðulaus
með þvf að gefa honum vönd af
fjólum sem þýðir að þú sért
ekki ótrú.
Þrjár algengustu blómateg-
undirnar eru rósir, nellikkur og
krysantemur: Ef senda á blóm
milli landa getur komið sér vel
að kynna sér hvort ákveðin
blóm hafa einhverjar óþekktar
merkingar f viðkomandi landi.
í bók um merkingu blóma,
sem komin er á markaðinn f
Bandaríkjunum, segir að ekki
sé vitað hvaðan þessar kenn-
ingar séu komnar en þær séu
aldagamlar.
Á 18. öld settist einhver
náungi niður og fór f gegnum
öll blómanöfn og skrifaði niður
hvað hvert blóm merkti. Eftir
það var farið að tfðka að senda
blómin án þess að nokkur skila-
boð fylgdu með. Ætlazt var til
að fólk skyldi merkingu blóm-
anna.
Þetía er ekki algengt lengur
en samt sem áður merkja bæði
blómin sjálf og kannski ekki
sízt litir þeirra eitthvað ákveðið
f f hugum fólks. I sumum
löndum eru lfka ákveðin
hindurvitni í sambandi vií
blóm.
Sums slaoar í heiminurr
þykir það boða ógæfu að sendí
blómvönd með ójafnri tölu
blóma. I Japan er algjör óhæfa
að senda pottaplöntu til
sjúklings sem er rúmliggjandi.
Það boðar að veikindin nái að
skjóta rótum og lítil von verði
um bata.
Rauðar rósir merkja ást - og
djúprauðar rósir merkja feimni
eða skömm, gular rósir
afbrýðisemi, rauðar nellikkur
merkja að því miður elskir þú
viðkomandi ekki lengur,"
sömuleiðis marglitar nell-
ikkur, gular nellikkur merkja
lítilsvirðingu, hvftar krysan-
temur merkja hreinleika, blár
fjólur trúnað, hvftar kamelíur
fegurð og gulir túlípanar
merkja vonlausa ást.
Hægt er að senda blóm á
milli landa f gegnum Interflora
og eru það þrjár blómaverzl-
anir hér sem annast slikt, Blóm
og ávextir, Dögg og Flóra.
1 Blómum og ávöxtum
fengum við þær upplýsingar
að minnsta gjald fyrir blóma-
sendingu til útlanda sé 2400 kr.
Ef nægur tími er til stefnu er
hægt að senda kort með, en
annars er málið afgreitt f sfm-
skeyti. Verðlag á blómum er
fvið hærra hér á landi heldur
en víða erlendis þannig að sá
blómvöndur sem við ætluðum
að senda vinum og kunningjum
erlendis yrði þá aðeins veglegri
en sá sem við fengjum f hendur
erlendis frá. A.Bj.