Dagblaðið - 02.11.1977, Blaðsíða 10

Dagblaðið - 02.11.1977, Blaðsíða 10
10 MBIAÐIÐ /rfálst, úhád dagblað Útgefandi Dagblaðið hf. Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjclfsson. Ritstjóri: Jonas Kristjánsson. Fróttastjóri: Jón . Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjori ritstjómar Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aðstoðarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Handrif Ásgrímur Palsson. Blaðamcnn: Anna Bjamason, Ásgeir Tomasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefónsdóttir, Gissi Sigurösson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson, Katrín Palsdottir, ólafur Geirsson Ólafur Jonsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár. Ljosmyndir: Bjamleifur Bjarnloifsson, Hörður Vilhjalmsson, Sveinn Þormoösson. Skrifstofustjori: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkori: Þróinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E. ð Halldórsson. Ritstjórn Siöumula 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Áskriftir, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11. Aðalsími blaðsins 27022 (10 línur). Áskrift 1500 kr. á mánuði innanlands. í lausasnki 80 eintakio. Setning og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf.. Armula 5. Mynda og plötuqerð: Hilmirhf. Síðumúla 12. Prentun: Árvakurhf. Skoifunni 19. Vorster stirðnaði Stjórn hvíta minnihlutans í Suður-Afríku hefur valið ranga leið í viðbrögðunum gegn vaxandi andófi svarta meirihlutans í land- inu. Hún hefur valið leið, sem hlýtur að einangra hvíta menn í. Suður-Afríku og leiða til blóðugr- ar borgarastyrjaldar fyrr eða síðar. Um tíma virtist stjórn John Vorsters fara sér rólega í kynþáttamálum. Hún reyndi að vingast viö nágrannaríki svartra manna. Hún reyndi að fá Ian Smith í Rhodesíu ofan af vonlausri andstöðu við kröfur svartra manna um valda- töku í landinu. Og hún tók ekki illa í kröfur Sameinuðu þjóðanna um, að hún léti Namibíu af hendi. Að baki þessarar afstöðu lágu herfræðileg sannindi. Stjórn Suður-Afríku veit, að hún getur ekki varið Rhodesíu og Namibíu. Hún hefur þegar mikinn kostnað af þessum löndum og Vorster telur fénu betur varið til heima- varna. Ofsóknir stjórnar Vorsters á hendur and- stæðingum aðskiinaðarstefnunnar síðustu tvær vikurnar benda til, að eftirgjöfunum út á við eigi að fylgja aukin harka heima fyrir. Þar með hefur stjórnin valið skotgrafirnar og einangr- unina. Þess má þegar sjá merki, að afstaða Vesturveldanna til Suður-Afríku hefur kólnað verulega síðustu dagana. Þeir tugir svartra frelsisleiðtoga, sem stjórn Vorsters hefur handtekið og sumpart látið myrða í fangelsum, voru tiltölulega varfærnir menn, skynsamleg leiðtogaefni. Þeir, sem koma í staðinn, verða róttækari og munu reka harð- skeyttari og hatursfyllri stefnu. Ofbeldi stjórnar Vorsters leiðir til þess, að meðal svartra manna í landinu rísa upp leið- togar, sem endurspegla þröngsýni, ofbeldi og kynþáttahatur stjórnarinnar sjálfrar. Hvíti minnihlutinn ei þegar búinn að sjá forsmekkinn af því, sem síðar kemur. Prent- frelsi hefur verið rýrt í landinu. Lögregluríkið heldur hvarvetna innreið sína, svo sem frjáls- lyndir hvítir menn eru þegar farnir að finna fyrir. Vorster heldur því réttilega fram, að svartir menn eigi betri, lengri og öruggari ævi í Suður- Afríku en í þeim ríkjum álfunnar, sem svartir menn stjórna sjálfir. En það þýðir ekki, að hann geti endalaust haldið þeim réttlausum í skjóli aðskilnaðarstefnunnar. Uppþotin í Soweto sýna, að svarti meirihlut- inn er að vakna til lífsins. Þar og annars staðar í landinu munu smám saman rísa upp flokkar borgarskæruliða, sem munu hefna sín með hermdarverkum af ýmsu tagi. í bæjum og hverfum svartra manna munu þessir skæru- liðar eiga sér örugga felustaði, þrátt fyrir lög- regluaðgerðir stjórnar Vorsters. Það mun taka svarta menn mörg ár aö undir- búa borgarastyrjöldina. Þeir þurfa að afla sér þjálfunar og vopna. Úr því aö stjórn hvíta minnihlutans hefur ákveðið að loka augunum og bíta á jaxlinn, getur hún aðeins beðið þess sem verða vill í vaxandi einangrun, vaxandi hatri og vaxandi ofbeldi. ________________DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 2, NÓVEMBER 1977. BRETLAND: ' Frjálslyndir og skozkir þjóðemis- sinnar valdamiklir á þingi i vetur Litlu flokkarnir brezku munu gegna stóru hlutverki á þinginu, sem hefst í London í dag. Siðustu hálfa öld hafa hinir tveir stóru risar, Ihaldsflokkur og Verkamannaflokkur, ráðið lögum og lofum í neðri deild- inni. Þar hefur ríkt tveggja flokka kerfi að mestu og á það raunar rætur sínar að rekja al- veg aftur á átjándu öld.' Nú er öldin önnur. Stjórn Verkamannaflokksins hefur hangið við stjórnvölinn á náð hinna þrettán þingmanna Frjálslynda flokksins síðan í marz á þessu ári. Þeir eru þar af leiðandi ákveðnir í að hafa einhver áhrif á stjórnarstefnuna og ákveðnir i að sjá um að rödd þeirra heyrist meira, það er óneitanlega þeirra verk að Callaghan forsætisráðherra hefur komizt hjá að efna til kosninga eða segja af sér. Vegna hinnar jöfnu stöðu stóru flokkanna tveggja á þing- inu getur skozki þjóðernis- sinnaflokkurinn einnig fært sér ástandið í nyt og haft þar mun meiri áhrif en þingmanna- tala hans gefur til kynna. Þeir hafa aðeins ellefu af 635 sætum í neðri deildinni. Athyglisvert er að kosningar tii þings Efnahagsbandalags Evrópu og sjálfsstjórn lands- hluta eru tvö aðalfrumvörpin, sem búizt er við að stjórn Callaghans beiti sér fyrir í vet- ur. Fyrrnefnda frumvarpið er mikið áhugamál Frjálslyndra og sjálfsstjórn héraða eitt höf- uð stefnumál skozku þjóðernis- sinnanna. Ekki er þó talið, að frum- vörpin séu komin fram vegna þrýstings frá litlu flokkunum en samt sem áður setur það þeirra svip á stjórnarstefnuna. Frjálslyndir Evrópusinnar Ef litið er á afstöðu Frjáls- lyndra þá er þeim mikið kapps- mál að allir meðlimir ríkis- stjórnarinnar fallist á beinar kosningar til Evrópuþingsins. Þeir geta látið sér nægja góðan hluta af þingfylgi Verkamanna- flokksins því í það minnsta stór hluti íhaldsmanna mun vafa- laust styðja málið. Hætt er við að frumvarpið verði sumum Verkamanna- flokksmanninum erfiður biti í háls. Því fer fjarri að flokkurinn sé búinn að ná sér eftir deilur innan hans um hvort Bretland ætti að gerast aðili að Efna- hagsbandalaginu. Margir meðlima þingflokks hans eru langt frá þvi sáttir við þá hugmynd að kosið verði beint af hinum almenna kjós- anda um fulltrúa á þing banda- lagsins. Skozkir þjóðernissinnar og hinir áhrifaminni samstefnu- menn þeirra í Wales hafa mik- inn áhuga á að lög um heima- stjórn þessara landshluta kom- ist í lögbækur. Verkamannaflokkur veikur fyrir þjóðernissinnum Verkamannaflokkurinn, sem nærri því frá stofnun hefur haft mun meira fylgi í Skot- landi en Ihaldsflokkurinn, hefur þar af leiðandi einnig • verið viðkvæmari fyrir upp- gangi þjóðernissinna og v___ körfum þeirra um sjálfstjórn. Raunverulega nýtur stjórn Callaghans ekki fylgis nema 312 þingmanna og er þar af leiðandi í minnihluta því eins og áður sagði eru þingsætin samtals 625 f neðri deildinni. En svo lengi sem Frjálslynd- ir og þjóðernisinnar með sfn 27 sæti vilja að stjórnin sitji þá situr hún. Ihaldsmenn hafa nefnilega aðeins 290 sæti og eru þá með- taldir Sambandsþingmennirnir frá Norður-Irlandi, sem ekki eru alltaf svo auðveldir í rekstri. Samkvæmt síðustu skoðana- könnunum er fylgi Ihalds- David Steel formaður Frjáls- lynda flokksins i Bretlandi sér nú möguleika á að flokkur hans hafi einhver pólitísk áhrif með samstarfi við Verkamanna- flokkinn. Það tækifæri hefur hann ekki haft í nærri fimmtiu ár. flokksins og Verkamanna- flokksins nákvæmlega jafn mikið. Er það mikil breyting frá þvi fyrir einu ári, þegar fylgi Verkamannaflokksins var sem minnst. En Callaghan forsætisráð- herra er ósköp vel ljóst, að erf- itt er að spá um fylgið í framtíð- inni og þá er gott að geta átt von á stuðningi hinna tveggja litlu flokka. tCÖ7 Tvennar aukakosningar ó nœstunni Um þessar mundir eru tvö sæti laus í brezka þinginu. Annað þeirra er talið öruggt íhaldssæti en hitt var áður setið af Verkamannaflokksmanni en búizt er við mikilli baráttu um þingsætið að þessu sinni. Ekki þurfa fulltrúar Frjáls- lynda flokksins að búast við ör- uggri framtfð samkvæmt fyrri reynslu. Hneyksli, eða réttara sagt orðrómur um hneyksli, sem hrakti fyrrum leiðtoga flokks,- ins, Jeremy Thorpe, frá völd- um, kom aftur upp á yfirborðið. Gerð var tilraun til að drepa karlmann, sem sakað hafði Thorpe um að hafa haft við sig kynferðislegt samband fyrir nokkrum árum. Síðan sagði sá sem morðtil- raunina gerði, að honum hefðu verið boðnir peningar fyrir. Var það núna nýlega en hvorki Thorpe né núverandi formaður Frjálslynda flokksins, David Steel, sögðust neitt um þetta leiðindamál vita. Fylgi frjólslyndra hefur minnkað Steel er þó sagður óttast að ekki muni þetta bæta úr fyrir flokki sínum og reyndar féll fylgi frjálslyndra niður í 8% sem er mun minna en við sið- ustu kosningar, þegar heildar- kjörfylgi flokksins náði meira en 12%. David Steel er talinn hafa hætt miklu, þegar hann gekk í svo náið samband við Verka- mannaflokkinn eins og raun hefur verið á. Ekki er víst að öllum kjósendum frjálslyndra líki það en markmiðið hjá Steel er að ná ofurlitlu af þeim áhrifum við stefnumótun, sem flokkurinn hefur alveg misst af í meira en hálfa öld. Eins og venjulega eru auka- kosningarnar væntanlega tald- ar munu gefa góða vísbendingu um fylgi flokkanna og þar sem aðrar kosningarnar verða í þéttbýli London og hinar i hefð- bundnu íhaldsumhverfi á suðurströnd Englands verða þær sérstaklega eftirtektar- verðar. Callaghan foringi verka- manna og forsætisráðherra og David Steel formaður frjáls- lyndra hafa báðir lýst því yfir að báðir flokkarnir muni ganga til kosninga einir, ekki komi til greina nein samvir.na á milli flokkanna. Callaghan þarf ekki að lóta kjósa fyrr en haustið 1979 Callaghan gerir sér einnig grein fyrir þvf að næstu al- mennu kosningar þurfa ekki að vera fyrr en í október 1979. Það er Uallaghan sjálfur, sem ræður kosningatímanum. Núna er Callaghan bjartsýnn í ljósi bjartari horfa I efnahagsmálum Bretlands og ekki telja sérfræð- ingar annað en hann megi reikna með fekari bata á þvi sviði. Callaghan getur því gert sér góðar vonir um að fylgi flokks hans samkvæmt skoðanakönn- unum muni halda áfram að aukast svo að hann fari jafnvel fram úr Margaret Thatcher for- ingja Ihaldsmanna. Rétt er að hafa 1 huga, að ef Callaghan tækist að leiða flokk sinn til sigurs I næstu almennu þingkosningum I Bretlandi yrði það I fyrsta skipti I sögu Verka- mannaflokksins að hann sigraði I þrem kosningum I röð.

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.