Dagblaðið - 25.02.1978, Blaðsíða 11

I
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 25. FEBRtJAR 1978.
.11
stöðugum gjaldmiðli og verðlag
helzt stöðugt.
Fyrst eftir valdatöku komm-
únista þágu Kinverjar aðstoð í
formi lána frá Sovétrikjunum
sem þá voru undir stjðrn
Stalins. Þessi lán voru fengin
til þess að hraða umbótum og
blása lifi i efnahag landsins.
Þessi lán voru endurgreidd að
fullu árið 1965.
A tímabilinu 1950 til 1958 gaf
kinverska rikið út almennings-
skuldabréf til að hjálpa til við
fjáröflun til uppbyggingar.
Þessi skuldabréf, ásamt þeim
vöxtum sem lögðust á þau, voru
úr sögunni árið 1968. Frá þvi
hefur kfnverska rfkið hvorki
búið við erlend né innlend lán.
AUKIN SAMSKIPTI
VK> ÖNNUR LÖND
Við uppbygginguna, sem átt
hefur sér stað i Kfna, hefur
verið lögð áherzla á að treysta á
eigið framtak en minna lagt
upp úr aðstoð erlendra rikja.
Kina hefur nú viðskiptasam-
bönd við meira en hundrað
lönd og landsvæði og grundvall-
ast þau viðskipti á jafnrétti og
gagnkvæmum hag. Kinverjar
hafa flutt inn háþróaða tækni
og útbúnað i nokkrum mæli f
þeim tilgangi að innleiða eins
fljótt og kostur er hið nýjasta í
landbúnaði, iðnaði, landvörn-
um, vfsindum og tækni. Er kin-
versk verzlunarfélög gera
samninga við erlend félög og
fyrirtæki semja þau um afborg-
unarskilmála eða greiðslufrest.
Með þvi að haga utanrikisverzl-
un sinni f samræmi við þarfir
sínar og getu hafa Kínverjar
auðveldlega getað greitt fyrir
allan innflutning sinn og það
hefur aflað þeim góðs orðstfrs á
erlendum vettvangi. Auk þess
hefur Kína aldrei beðið um er-
lend lán eftir að lokið var við að
greiða lánin frá Sovétrikjun-
um.
legir varasjóðir séu fyrir hendi
ef bregðast þarf við náttúru-
hamförum sem geta átt sér stað
i hvaða landshluta sem er.
Varasjóðir 1 Kina eru þrenns
konar. t fyrsta lagi er almennur
varasjóður sem verður til er
ákveðnum hluta fjárlaganna er
haldið eftir við gerð þeirra. t
öðru lagi er sérstakur sjóður
sem varið er til birgðasöfnunar.
Ríkið á t.d. talsverðar birgðir af
korni. t þriðja lagi er svo tekju-
afgangur fjárlaganna sem safn-
azt hefur saman á umliðnum
árum. Það er sjóður sem ekki
má eyða nema þegar mikið
liggur við.
VERDBÖLGA
EKKI TIL i KÍNA
Vegna þessa fyrirkomulags
kemst Kina hjá þvi að biðja um
erlend lán og er alveg laust við
verðbólgu. Þjóðin nýtur góðs af
FORYSTURÍKI
ÞRIÐJA HEIMSINS
Kinverska rikið er i þróun og
tilheyrir þriðja heiminum.
Efnahagsstyrkur landsins er
takmarkaður og tæknikunnátta
af fremur skornum skammti.
Samt sem áður hefur Kina á
undanförnum árum veitt
öðrum þjóðum efnahags- og
tækniaðstoð. Kina hefur ætið
staðið af festu við hliðina á
þróunarlöndum Asiu, Afriku,
rómönsku Ameriku og annars
staðar og veitt þeim stuðning i
baráttu þeirra við að vinna
SJblfstæði sitt, tryggja full-
veldið eftir að það hefur náðst
og efla efnahagslif landanna.
Andi Maós formanns lifir enn meðal Kinverja.
Reynt hefur verið að sniða
þjóðinni stakk eftir vexti og
framkvæma meira fyrir minni
peninga.
Það sem gert hefur aukningu
rikisteknanna mögulega er
stöðug þróun landbúnaðar-
framleiðslunnar. Þessi þróun
hefur ekki aðeins gert það
mögulegt að allir Kinverjar, um
800 milljónir talsins, hafa
nægan mat heldur hefur siauk-
ið framboð á hráefnum aukið
markað fyrir léttan iðnað en
hann aflar rikinu tekna og sér
fólki fyrir neyzluvörum. Tekjur
kínverska rikisins felast eink-
um í sköttum og hagnaði af
fyrirtækjum í eigu ríkisins en
um 90% teknanna fást á þenn-
an hátt.
Þegar veitt er fé til fram-
kvæmda hafa stórverkefni á
sviði efnahagsuppbyggingar,
iðnþróunar og landbúnaðar for-
gang. Þá er séð til þess að nægi-
Kjallarinn
GuðmundurS.
Jónsson
vandamál á réttlátri dreifingu
neysluvarnings, hvernig vel-
ferð hins almenna borgara er
háttað og sú afstaða sem tekin
er til hinna ólíku félagslegu
þarfa — öll þessi mál og mörg
önnur eru afgreidd I samræmi
við ríkjandi skilgreiningu á
persónuleika nútimamannsins.
Ef við erum til dæmis álitin
vera aðskilin eða æðri náttúr-
unni mun arðránshyggja
blómstra auðveldlega f sam-
skiptum okkar við gæði jarðar-
innar og að sama skapi ef við
álitum okkur vera óaðgreinan-
legan hlut af náttúrunni mun
náttúruverndarsjónarmið ráða
gerðum okkar. Sama gegnir ef
við teljum manninn vera ein-
ungis liffræðilega vél í efnis-
legri veröld, þá er hætta á að
lítil áhersla verði lögð á að
þroska hin æðri svið mann-
legrar tilveru. Ef við ályktum
aftur á móti að maðurinn sé
eingöngu andleg vera þá er lik-
legt að hinir efnislegu þættir
lffsins yrðu útundan. Ef við
teljum hið mannlega eðli vera
ákveðið og óumbreytanlegt þá
mundum við reyna að fullnýta
þá möguleika einstaklingsins
sem eru fyrir hendi en ef við
'álitum að maðurinn sé í stöð-
ugri þróun sem nær fullkomn-
un í andlegum þroska og sam-
runa við uppsprettu lffsins, þá
mundum við hanna þjóðfélagið
á þann hátt að það gæti veitt
þessari viðleitni stuðning.
Ákveðin ímynd um manninn
getur verið framsækin og við-
eigandi á einum tíma og við
ákveðnar aðstæður en um leið
og þjóðfélagið hefur náð
ákveðnu þróunarstigi verður
hún bæði úrelt og afturhalds-
söm. Það gildismat sem imynd-
in um manninn leggur áherslu
'á er þá ekki lengur f samræmi
við raunveruleikann.
STAÐNAÐ ÞJÓÐFÉLAG
Ef vandamál lfðandi stundar
eru skoðuð kemur í ljós að
þannig er orðið I þjóðfélögum
nútimans. Sú goðsögn um
manninn sem hefur verið
ráðandi siðustu tvær aldir er
orðin úrelt og gegnir ekki
lengur hlutverki sfnu. Hún
hefur slitið sig úr tengslum við
framþróun þjóðfélagsins og
stuðlar að félagslegri
ringulreið, ráðleysi og
stefnuleysi í stjórnmálum,
listum, trúmálum og almennum
lífsháttum. Skipulagsleysi,
afturhald og viðtæk menning-
arleg deyfð er orðin ráðandi
þáttur i þjóðfélaginu og
nauðsyn er á nýrri framfara-
sinnaðri skilgreiningu á eðli
mannsins og hlutverki hans i
lffinu.
ÚRELT GILDISMAT
Það er orðið ljóst að um leið
og frumþörfum mannsins er
fullnægt koma aðrar æðri
þarfir upp á yfirborðið. Þessar
æðri þarfir eru til dæmis þrá
eftir mannlegri hlýju, ást,
sjálfsþekkingu, traustum
vinskap, samstarfi við aðra og
andlegri uppfyllingu. Þessar
vitrænu og andlegu langanir
eru ákaflega mikilvægar fyrir
einstaklinginn og þjóðfélagið.
Núverandi imynd um hinn
harðsoðna efnislega mann
getur ekki fullnægt þessum
hærri þörfum. Hið almenna
lífsviðhorf gerir ráð fyrir að
velgengni mannsins miðist við
hvað hann getur hrúgað saman
miklu af innanstókksmunum og
glingri og f hvaða stöðu hann
getur komið sér f þjóðfélaginu.
Við erum álitin vera fyrst og
fremst rökhyggju-manneskjur
og tilfinningar eru settar skör
lægra og taldar tilheyra óæðra
eðli mannsins. Á sviði
mannlegra samskipta veldur
þessi afstaða almennu til-
finningaleysi, hagnaðarstreitu
og tortryggni. Hinum hug-
spekilega heimi myndlistar,
tónlistar, ljóðlistar og trúar-
legrar upplifunar er visað á
bug nema hann hafi eitthvert
hagfræðilegt gildi á sölu-
markaðinum. Sú afstaða að
þjóðfélagsframfarir séu í réttu
hlutfalli við peningagróða og
aukna framleiðslu hefur orðið
hindrun á vegi til andlegs
þroska og ábatasjónarmið
kemur i veg fyrir að
einstaklingar geti sýnt hver
öðrum ást og umhyggju. Sú
skoðun að samkeppni og einka-
framtak þjóni almenningi
hefur stuðlað að sjúklegri
eigingirni og gróðafikn.
Mannleg samskipti einkennast
ekki af gagnkvæmri ást og blfð-
leika heldur tilhneigingu til að
græða sem mest af öðrum. Sú-
trú að við erum aðskilin
náttúrunni og eigum að stefna
að því að nýta hana okkur f hag
hefur valdið skeytingarleysi í
samskiptum okkar við gæði
jarðarinnar og er undirrót gif-
urlegra umhverfisvandamála.
Þessar forsendur sem byggja
upp núverandi imynd um
manninn eru ekki lengur i sam-
ræmi við raunveruleikann og
geta ekki uppfyllt hinar dýpri
þrár mannsins.
MANNGILDI 0G
ANDLEGT LÍFSMAT
Ný ímynd um manninn er
boðar nýtt gildismat og aðra
heimsmynd er komin fram.
Þessi nýja ímynd um manninn
byggist á hinni yfirskilvitlegu
eða andlegu hlið mannsins, svo
sem löngum hefur verið höfð að
engu af þjóðfélögum nútimans.
Þessar nýju skoðanir afneita
ekki afstöðum vfsindanna
heldur víkka umfjöllunarsvið
þeirra. Þær skapa samtengingu
á „andstæðum" eins og t.d. efni
anda, trú/visindum, róttækri
þjóðfélagsafstöðu / andlegri
viðleitni. Hin nýja fmynd um
manninn kennir að hinn innri
huglægi veruleiki og hinn ytri
hlutlægi veruleiki skulu ávallt
fylgjast að. Þjóðfélagsframfarir
eiga að vera samfara
einstaklingsþroska. Framsækin
pólitfsk stefna hlýtur að hafa I
för með sér einstaklingsþroska
og andleg útvikkun hlýtur að
leiða af sér þjóðfélagsfram-
farir. Þessi nýja skilgreining á
manninum leggur meiri
áherslu á samvinnu á kostnað
samkeppni, á náttúruverndar-
sjónarmið frekar en arðráns-
hyggju, á huglægan og andleg-
an þroska frekar en auðsöfnun.
Hún boðar einnig að við
verðum að leggja jafna áherslu
á tilfinningalegan þroska sem
vitsmunalegan og stefna að þvf
að auka innsæishæfileikann
sem býr i öllum mönnum.
Maðurinn er andleg vera sem
býryfirþeim möguleikum að
geta leyst öll vandamál
heimsins og öðlast andlega full-
komnun. Lif hans á hvorki að
vera háð duttlungum hins
almáttuga Guðs trúar-
bragðanna né fram-
leiðslutækjum þjóðfélagsins,
heldur ætti samfélagið að
stuðla að þróun og þroska hans
á öllum sviðum.
Guðmundur S. Jónasson.