Dagblaðið - 10.03.1978, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 10. MARZ 1978.
Eftir strídið var Japönum
bannað að hafa her, en þrátt
fyrir það eru nú 261 þúsund
manns undir vopnum. A
mvndinni eru japönsk herskip.
tengslum við síaukið verzlunar-
stríð. Æ fleiri Bandaríkjamenn
sem tengdir eru verzlun og
iðnaði, halda því fram að
Japanir hafi „fríhjólað" i
varnarmálum frá lokum heims-
styrjaldarinnar síðari og sú sé
orsök hinnar miklu efnahags-
velgengni þeirra og söfnun í
gjaldeyrisvarasjóði.
ÞRÝSTINGUR FRÁ
BANDARÍKJUNUM
Stjórnvöld í Bandaríkjunum
hafa ekki staðið að þessari
gagnrýni en það er þó ekkert
leyndarmál að stjórn Carters
hefur nú um nokkurt skeið lagt
hart að Japanstjórn að stefna
að nýsköpun í hernaði til land-
varna og taka hluta af þeirri
efnahagslegu byrði sem vörn
Austur-Asíusvæðisins hefur f
för með sér.
I nýjustu greinargerð
Harolds Brown varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna er gert
ráð fyrir Japan sem útverði í
norðri, í hernaðaráætlunum
Bandaríkjamanna á Kyrrahafi.
I fyrsta skipti í sögu Japans frá
stríðslokum, lagði forsætis-
ráðherra landsins áherzlu á það
við setningu þingsins í janúar
að Japanir hefðu sterkar varnir
og hvatti til umræðu um þetta
efni.
Umræðan nú er m.a. sprottin
af áætlunum stjórnarinnar um
kaup á 100 nýjum herflug-
vélum frá Bandaríkjunum.
Flugvélarnar, sem kaupa á, eru
hin fullkomna F15 Eagle og
P3C Orion kafbátaleitarvélar.
Vandamálið er það að rfkis-
stjórnin á í vandræðum með að
fullvissa stjórnarandstöðuna
um að þessi vopnakaup gangi
ekki lengra en leyfilegt er í
samningum þeim sem Japanir
gerðu eftir striðið um varnir
sfnar og eigin her.
BANNAÐ SAM-
KVÆMT SAMNINGUM
I samningum, 'sem gerðir
voru eftir uppgjöf Japana eftir
strfðið, var kveðið á um að
Japanir væru á móti stríði og
beitingu valds til þess að knýja
fram milliríkjasamninga. Þá
var það ennfremur tekið fram
að i Japan yrði hvorki land-
flugher eða floti og slfk sam-
þykkt er mun afdrifaríkari.
Þessi grein samninganna
hefur valdið stöðugum deilum
í Japan í gegnum árin. Sumir
hafa þó túlkað þessa samþykkt
tryggðir hér með minnstum til-
kostnaði.
Flokkseigendafélag Fram-
sóknar- og Sjálfstæðisflokksins
er tengt við Bandaríkin með
fjárhagslegum spottum; þessir
kallar dingla eftir þvf, hvernig
Sámur kippir f spottana, Eim-
skip, Flugleiðir, íslenzkir aðal-
verktakar og fl.
Að sjálfsögðu völdu banda-
rískir stjórnarherrar ódýrustu
lausnina. Þeir létu annaðhvort
koma á fót einokunarfyrirtækj-
um eða fjármögnuðu einok-
unarfyrirtæki, sem þegar voru
til á Islandi.
í þessu pólitíska brúðuleik-
húsi ráða bandarískir stjórnar-
herrar þvf, sem þeir vilja á ís-
landi.
MOGGINN HRÆÐIR
ÍSLENDINGA
Það hefur verið hlutverk
Morgunblaðsins að annast áróð-
urshliðina fyrir bandarísku
stjórnarherrana.
Morgunblaðið hefur með
stöðugum áróðri í 30 ár um
varnar- og öryggismál svoköll-
uð fælt íslenzku þjóðina frá því
að hugsa um þessi mál af
nokkru viti.
Hlutverk Morgunblaðsins er
að hræða fólk og ala á stöðug-
um ótta. Mogginn á að magna
óttann og halda honum stöðugt
við og þess vegna terroríserar
hann einna helzt börn og
gamalmenni; fólk, sem hefur
pólitískan þroska á við hverja
aðra óvita: Bööööööö, rússagrýl-
an sást seinast.
Að ala á stöðugum ótta og
öryggisleysi fslenzku þjóðarinn-
ar er raunverulega eina fótfest-
an, sem bandarískur her og
leppar hans hafa á íslandi.
Síðan hughreystir Morgun-
blaðið íslendinga. Vera Banda-
ríkjahers á íslandi á að vega
upp á móti þessum ótta. Um
árabil hefur bandaríski herinn
átt að veita vernd. Nú er vitað,
að herinn veitir aðeins falska
öryggiskennd.
Á þennan einfalda og frum-
stæða hátt hefur verið deilt og
Kjallarinn
Árni Larsson
drottnað í þessum málum frá
stofnun lýðveldisins.
Ljóst er, að bandaríski her-
inn veitir íslendingum enga
vernd. Verksvið hans á tslandi
er auðvitað að gæta banda-
rfskra hagsmuna. ísland er her-
stöð og varla mikið meira en
græn plastvarta á stríðskorti
bandarískra hershöfðingja.
Raunar væri tslendingum
fullt eins vel borgið, ef þeir
bæðu starfsmenn Disneylands
að sjá um svokölluð varnar- og
öryggismál þjóðarinnar.
HELZTU ÖFUGMÆLI
TUNGUNNAR
Varnarliðið og Sjálfstæðis-
flokkurinn eru ein helztu öfug-
mæli tungunnar. Fjöldi íslend-
inga trúir f blindni á þessi orð.
Fólk heldur, að Varnarliðið
sé hér til þess að verja íslend-
inga. Þetta seinheppna fólk
getur ekki skilið, að Varnar-
liðið gætir hagsmuna Banda-
ríkjanna.
Og fjöldi fólks trúir einnig á
Sjálfstæðisflokkinn eftir orð-
anna hljóðan.
Fólk heldur auðvitað, að
þessi flokkur stuðli að íslenzkú
sjálfstæði.
11
\
The Amerlcan F-15 fighter
Hin fullkomna F15 þota, sem Japanir ætla að kaupa af Bandaríkja-
mönnum.
þannig, að ekkert bannaði
Japönum að verja sig. Grein
þessari var þvf breytt árið 1954
þar sem sett var inn að Japanir
mættu aðeins hafa lágmark
vopna til þess að verja hendur
sínar.
ÁRÁSARVOPN 0G
JAFNVEL
KJARN0RKUV0PN
Hluti japönsku stjórnarand-
stöðunnar telur að kaupin á
F15 og Orion vélunum sam-
rýmist ekki þessu samkomulagi
og gangi raunar langtum lengra
en leyfilegt er. Báðar þessar
vélar geta borið sprengjur og
þvf sé fremur um að ræða árás-
arvopn en varnarvopn.
I umræðunni á þingi hefur
stjórnin sett fram kenningu
sem sýnir að leiðin til her-
væðingar er greiðfær, þ.e. ef
menn samþykkja þessar
kenningar stjórnarinnar. Þar
er hervæðingin réttlætt með til-
liti til þróunar á alþjóðavett-
vangi. Með vopnakaupunum sé
aðeins tekið tillit til
raunveruleikans.
Stjórnin reynir að komast
Eftir uppgjöfina f fvrri heimsstvrjöldinni urðu Japanir að skrifa
undir nauðungarsamninga, sem hafa verið í gildi síðan. Mvndin
sýnir Hírósíma eftir kjarnorkusprenginguna árið 1945.
hjá þvf að orðalag verði
nákvæmt þannig að hendur
hennar verði ekki bundnar í
framtíðinni.
Þetta veldur gagnrýnendum
hervæðingarinnar áhyggjum.
Með svipaðri röksemdafærslu
er í raun ekkert sem kemur veg
fyrir það að Japanir komi sér
upp kjarnorkuvopnum.
Eftir að bent var á það að
ekkert kæmi í raun í veg fyrir
það að framleidd yrðu kjarn-
orkuvopn lýsti utanrfkis-
ráðherra Japans, Suunao
Sonoda, þvf yfir að Japanir
hvorki gætu né vildu koma sér
upp kjarnorkuvopnum.
Þessi hernaðarumræða
markast mjög af takmörkunar-
samningnum sem samþykktur
var í stríðslok og gerir hann
hana heldur undarlega. Þrátt
fyrir það að 261 þúsund manns
séu undir vopnum í Japan eru
þeir ekki kallaðir hermenn
heldur varnarlið. Og allar
stjórnir, sem setið hafa frá
stríðslokum, hafa túlkað
samninginn á nýjan hátt ef
talin hefur verið nauðsyn að
fjölga i varnarliðinu.
ÁKVÖRÐUN
MCARTHURS
Það var McArthur hers-
höfðingi sem stóð fyrir því að
sett var inn i samninga að
Japanir mættu ekki hafa her.
Það var því kaldhæðnislegt að
hann var sá fyrsti, sem braut
samninginn. Þegar Kóreu-
stríðið stóð sem hæst skip-
aði hann Japönum að koma
á fót 75 þúsund manna liði til
varnar. Síðan hefur stöðugt
verið fjölgað í þessu liði.
En þrátt fyrir velþjálfað lið
eru flestir hernaðarsér-
fræðingar sammála um að her
þeirra eða varnarlið sé úrelt og
ef það á að gegna mikilvægu
hlutverki á K.vrrahafi, er
nauðsynlegt að bæta tækja-
búnað liðsins verulega, hvort
sem menn eru sammála þvf eða
ekki.
Enginn stjórnmálaflokkur á
tslandi, hvorki fyrr né síðar,
hefur makkað jafnlengi og af
jafnlitlu þjóðarstolti við er-
lenda herraþjóð.
Ef við fmyndum okkur nú
eitt andartak, að terror Mogga-
ritstjóranna eða uppáhalds-
martröð þeirra yrði að veru-
leika og Rússar hernæmu nú
landið, þá myndu Rú^sar án efa
kveðja til samstarfs Moggarit-
stjóra og Sjálfstæðisflokkinn
en ganga frá öllum þjóðernis-
sinnum í snatri.
Rússar gætu ekki annað en
hrifizt af 30 ára leppstýringu
Moggaritstjóra og þjóðlausa
Sjálfstæðisflokksins.
GRILLIÐ
Auðvitað er það herstöðin
sjálf, sem stefnir framtíð
þjóðarinnar í voða. Hvort hér
er hrörleg herstöð eða öflug, þá
kallar hún yfir sig gereyðingar-
vopn.
Framtíð íslendinga á þéttbýl-
um svæðum Suðurnesja er jafn
örugg og kjúklinganna, sem
lenda að lokum í grillofnum
landsmanna.
Hvort hér verður um að ræða
almannavarnir eða öryggis-
þjónustu fyrir grillhátfðina
miklu — með eða án Banda-
ríkjamanna, þá skipta slíkar
gervivarnir ákaflega litlu máli.
Almannavarnadeildir ráða að
likindum ekkert við ástand,
sem skapast eftir kjarnorku-
árás. Allar slíkar hugmyndir
eru að meira eða minna leyti
bull og vitleysa — því miður.
Eitt sinn fór BBC þess á leit
við kvikmyndagerðarmann að
hann gerði kvikm.vnd um
hugsanlegt starf almanna-
varnadeijda á Bretlandseyjum
eftir kjarnorkuárás.
Kvikmyndahöfundurinn
vann að ýmsum þáttum þessa
verkefnis af stærðfræðilegri út-
sjónarsemi. Hann kannaði fbúa-
fjöldann og starfsmannafjölda
brezku almannavarnadeild-
anna, gæði öryggisútbúnaðar-
ins, skýrslur um eyðingarmátt
og áhrif kjarnorkusprenginga í
lengd og bráð.
Ekki dró það úr áhrifamætti
myndarinnar, að höfundur
studdist við m.vndskeið frá
eyðileggingu Dresden, Naga-
saki og Hiroshima þar sem
stjórnmálin og vísindin hafa
náð hvað mestum afköstum.
Þegar stjórn BBC sá mynd-
ina, þá var ákveðið að myndin
yrði ekki sýnd almenningi af
ótta við uppþot á Bretlandseyj-
um.
Ein ástæðan var m.a. sú, að
aðalstarf brezku almanna-
varnadeildanna var að fremja
líknarmorð á hálfsteiktu fólki.
Fjöldi slasaðra var áætlaður
slikur, að fámennar deildir al-
mannavarna gátu enga aðra að-
stoð veitt.
Erfitt er að lfta á þessa m.vnd
sem eintóman hugarburð. Við
gefnar aðstæður kann framtfð-
in sjálfsagt að bera önnur
stærðarhlutföll f skauti sínu en
svo mikið er vfst, að stjórnmála-
menn eru ekki hrifnir af um-
ræðum um þessa hlið málanna
á opinberum vettvangi.
Það er sjálfsagt bölvuð lygi
líka, að enn í dag er fólk að
deyja í Japan vegna geislunar
frá kjarnorkusprengingum
1945.
LÍTILL HERMENNSKUANDI
Oft hefur þvf verið haldið á
lofti, að íslendingar séu frið-
samir og beri ekl’i sjálfir vopn.
Nei, þeir hafa nú ekki smitazt
af hermennsku. Nokkrir fs-
lenzkir stjórnmálamenn eru þó
bendlaðir við herprang og eiga
vingott við fallbyssur.
Hermennskuandann er kann-
ski einna helzt að finna i sér-
stakri viðhafnarútgáfu úti á
Keflavíkurflugvelli, þar sem
nokkrir íslendingar þjóta út
um vfðan völl í brunabílaleik á
mettfma með verðlaunaskjöl
upp á vasann og glamrandi
orður á brjósti. Þarna ku vera á
ferðinni íslenzkt einvalalið,
sem orðið er víðfrægt innan
Bandaríkjahers f.vrir að bregð-
ast snarlega við eldi. Hraðinn á
liðinu er sagður slíkur, að það
slekkur á eldspýtum áður en
kveikt hefur verið á þeim.
Um hermennskuandann er
það að segja, að sennilega eru
Islendingar hólpnir meðan ís-
lenzkir lögregluþjónar kunna
ekki að ganga í tak. Fögnum því
að sjá þúfnagöngulagið á mal-
bikinu, fögnum því að sjá is-
lenzka lðgregluþjóna stíga bár-
una eða draga fæturna eða
klofa yfir fmynduð grindverk,
þegar ganga á f sálarlausum
takti á hátíðastundum.
Enn er einstaklingseðlið ekki
tröllum gefið.
PÓLITÍSKT VÆNDI
Það væri ekki óheilsusamlegt
fyrir Islendinga að hugsa ótta-
laust um herstöðvarmálin og
framtíðina. Er umboð flokks-
eigendafélagsins ekki nokkuð
hæpið fyrirbæri á Islandi?
Ljóst er ennfremur, að fs-
lenzkir stjórnmálaflokkar eru
ekki ýkja merkilegar siðgæðis-
stofnanir. Óhætt er að fullyrða,
að pólitfskt siðgæði hefur ekki
íþyngt fslenzkum stjórnmála-
mönnum í samningagerð við
Bandaríkjamenn frekar en
aðra.
Hins vegar má líka gaum-
gæfa, hvort hægt er að leggja
mælikvarða pólitísks siðgæðis á
landleigusamning við Banda-
ríkjastjórn. Hvar liggja mörkin
milli hins pólitíska siðgæðis og
hins pólitíska vændis? -
I framhaldi af þvf má benda
á athyglisverðar niðurstöður
dómstóla. Á stríðsárunum var
fjöldi islenzkra kvenna
dæmdur fyrir vændi.
Það virðist vera brot á ís-
lenzkum lögum að selja sig eða
leigja um stundarsakir. Þó
vinnast engir dómar yfir karl-
mönnum, sem selt hafa her-
veldinu starfskrafta sína eða
leigt því ’stundarafnot af land-
inu.
Það er fremur ólíklegt, að
þessir siðgæðispóstar í lögun-
um eigi eingöngu við konur.
Pólitfskt vændi ætti ekki
síður að hljóta einhverja máls-
meðferð eins og leiga erlendra
•hermanna á líkömum nokkurra
konukinda.
Arni Larsson
rithöfundur.
/
\