Dagblaðið - 10.03.1978, Blaðsíða 12

12;
r
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 10. MARZ 1978.
ÞEGAR ÓDÝR HITA-
VEITA VERDUR DÝR
Kjallarinn
Fimmtudaginn 9. febrúar
birti Morgunblaðið viðtal við
bæjarstjóra og forseta bæjar-
stjórnar á Seltjarnarnesi. Ýmis-
legt má um grein þessa segja og
þar kom að ég gat ekki orða
bundist og sé mig knúinn til
andsvara. í viðtalinu spyr
blaðamaður m.a. „Nokkuð var
rætt um ofnabilanir hér á
Nesinu fyrir einu til tveimur
árum síðan, hvað er af því að
frétta?“ Bæjarstjóri mun
trúlega hafa orðið fyrir svörum
V
r
STJORNAR-
BLÖDIN ÞRJÚ
Mig langar að gera nokkrar
athugasemdir við árásir ríkis-
valdsins á verkalýðshreyfing-
una. Hvers vegna leggja rit-
stjórar Morgunblaðsins blessun
sína yfir það sem þeim þótti
ástæða til að skamma vinstri
stjórnina fyrir? Þegar fulltrúar
ríkisstjórnarinnar og vinnu-
veitendasambandsins undirbúa
mikla kjaraskerðingu og stanz-
lausar verðhækkanir — með
minnkandi verðbólgu, stöðvun
atvinnuvegannaogatvinnuleysis
að yfirskini — þýðir það stjórn-
Iaus fjandskapur ríkisstjórnar-
innar og fulltrúa gróðastéttar-
innar í garð verkalýðs-
hreyfingarinnar og þeirra
lægst launuðu.
Allt tal Jóns H. Bergs um að
verkalýðshreyfingin hafi
heimtað 60-70% kauphækkun
er haldlaust í sjónvarpsþættin-
um Kastljósi, sem var sýndur
10. febrúar sl var Björn Jóns-
son fljótur að leiðrétta þau
ósannindi.
Allar fullyrðingar stjórn-
málamanna um að verkalýðs-
hreyfingin eigi sök á verðbólg-
unni og efnahagsvandanum eru
aðeins sviðsettur skrípaleikur
til að skella skuldinni á verka-
lýðsfélögin í landinu. Full-
yrðingar Vísis um að stefna
verkalýðshreyfingarinnar þýði
atvinnustöðvun eru tilhæfu-
lausar með öllu. Vísir, málgagn
heildsala og bilasala sýnir
verkalýðshreyfingunni fullan
fjandskap eins og ritstjórar
stjórnarblaðanna hafa gert
hingað til.
Áróður um að tillögur
stjórnarandstöðunnar og verka-
lýðshreyfingarinar um niður-
færslu á verðlagi án ráðstafana
til að auka tekjur útflutningsat-
vinnuveganna beint og draga
úr kostnaði þeirra séu því enda-
leysa er ekkert annað en dæmi
um þau sóðaskrif sem Vísir
stundar. Visir er málgagn ríkis-
stjórnarinnar, gróðastéttar-
Kjallarinn
Guðmundur K. Jónsson
innar og nokkur hundruð fyrir-
tækja, sem engan skatt borga.
Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem
ríkisstjórnina langar að bæta
við sig enn einni kollsteypunni.
Geta ritstjórar stjórnarblað-
anna þriggja svarað því hvað
kollsteypur ríkisstjórnarinnar
eru orðnar margar?
Það er greinilegt að Vísir
hefur slegizt í hóp stjórnarblað-
anna eins og má sjá í forystu-
grein blaðsins 10. febrúar sl.
Þessar aðgerðir ríkisvaldsins
eru kveikjan að nýjum verkföll-
um og ófriði á vinnumarkaðn-
um. (Hvað segja ritstjórar
stjórnarblaðanna um að stoppa
allar verðhækkanir?) Að eigin
geðþótta riftir ríkisstjórnin
gerðum kjarasamningum, sem
hún hefur skrifað undir.
Almenningur á heimtingu á því
að losna við ríkisstjórn, sem
aðeins er tæki atvinnurekenda
og skattsvikara.
Guðmundur Karl Jónsson
Akureyri
Hjallafiskur
Merkið sem vann harðflsknum nafn
Fatst hið- kjötverzlun
r' TÓMASAR
Laugavegi 2.
Hjallur hf. - Sölusími 23472
Fasteignasalan
EIGNABORG sf.
Hamraborg 1 • 200 Kópavogur • Simar 43466 & 43805
Glæsileg íbúð við Háaleitisbraut til
sölu. íbúðin er á 4. hæð um 130
fermetrar að stærð, 5-6 herbergi.
Útsýni skemmtilegt, góðar svalir,
endaíbúð, góðar geymslur, bílskúrs-
réttur, þvottahús á hæðinni, gott
hverfi.
sem formaður hitaveitustjórnar
og svarar því: „Rétt er það að
lítillegar ofnabilanir gerðu vart
við sig hjá okkur aðallega á
árinu 1976. Að ráði vísinda-
manna hjá Rannsóknarstofnun
iðnaðarins var ákveðið að
' hækka sýrustig vatnsins og
freista þess að draga úr þessum
bilunum. Nú hefir þetta staðið
yfir um 10 mánaða skeið og
virðist sem við höfum komist
yfir þennan vanda.“ Svo mörg
eru þau orð, en hversu rétt eru
þau?
Ég er hræddur um að þeir
fjölmörgu íbúðaeigendur hér á
Nesinu, sem strítt hafa við stór-
skemmd hitakerfi sín undan-
farin ár, hafi aðra sögu að segja
og ekki síst söguna af viðbrögð-
um stjórnarformanns hitaveit-
unnar við kvörtunum þeirra.
Hitaveitan var að fullu tekin
í notkun á Seltjarnarnesi árið
1972 og í upplýsingariti frá
hitaveitunni segir meðal
annars svo um vatnið: „Ur
borholu 3 kemur vatn sem er
um 108°C heitt. Efnainnihald
vatnsins er gott og sýrustigJiag-
stætt. Vatnið er neysluhæft, en
lítilsháttar saltbragðs gætir ð'
kældu vatni þar sem klórið er
um 500 mg í lítra. Vatnið hefir
ekki tærandi áhrif og er
hentugt til þvotta. Engin lykt
er af vatninu." Fljótlega kom í
ljós að klausa þessi var ekki
sem áreiðanlegust og trúlega
ekki samin af neinum vísinda-
manni því strax á öðru ári hita-
veitunnar fór að bera á lekum
ofnum er tærðust innan frá uns
á þá komu göt. Komu bilanir
þessar mjög á óvart svo sem
vænta mátti og var leitað til
sérfræðinga um málið. Er þar
skemmst frá að segja að ýmsar
rannsóknir á útfellingu,
súrefnisinnihaldi vatns og
tæringarpróf gáfu enga vís-
bendingu um vanda þennan.
Var því þar með slegið föstu af
stjórnarformanni hitaveit-
unnar, en hann mun að mestu
hafa séð um málið, þar sdfti
stjórnarfundir hitaveitunnar
voru aðeins einn til tveir á ári,
að hér væri um aðrar orsakir að
ræða en þær er rekja mætti til
hitaveitunnar. Er hér var
komið sögu voru ofnaskemmd-
irnar ekki komnar í hámæli og
gerðu talsmenn hitaveitunnar
(þ.e.a.s. stjórnarformaður og
hitaveitustjóri) sem minnst úr
skemmdunum, töldu tilfellin
örfá og bundin við gallaða ofna
frá framleiðendum, gallað efni
í lögnum og svo frv. Tjónþolar
undu lítt við sinn hlut og töldu
margir að þeir væru að kaupa
gallaða vöru þar sem heita
vatnið var að flestra dómi
talinn tjónvaldurinn.
GAGNRÝNI
HÚSEIGENDA
Það var því þann 25. apríl
1976 að nokkrir húseigendur á
Seltjarnarnesi, sem orðið höfðu
fyrir ofnatjóni, héldu með sér
fund um málið þar sem m.a. var
kosin framkvæmdanefnd til
viðræðna við stjórn Hitaveitu
Seltjarnarness um ýmsar fyrir-
byggjandi aðgerðir sem til
greina gætu komið. Var fundar-
'gerð síðan send bæjarstjórn og
hitaveitustjórn. Þann 25. maí
1976 barst framkvæmdastjórn
svarbréf frá stjórn hitaveit-
unnar þar sem einu efnisatriði
er hafnað, en að öðru leyti var
fundargerðin ekki rædd. Þann
15. júní 1976 bjóða tjónþolar
bæjarfulltrúunv til fundar um
hitaveitumál ef það mætti
verða til að hraða umræðum
um málið og skjótari úrbóta. A
fundinum mættu auk flestra
bæjarfulltrúa 23 húseigendur
sem allir höfðu orðið fyrir ofna-
tjóni, en vitað var um fjölmarga
aðra tjónþola sem ekki komu.
Ýmsar hugmyndir komu
fram á fundi þessum bæði frá
bæjarfulltrúum og þó aðallega
frá tjónþolum sem hvöttu mjög
til aðgerða og lögðu fram
beinar tillögur þar að lútandi
en ég mun ekki fara nánar út í
þær að svo stöddu.
Bæjarstjórn og hitaveitu-
stjórn var þann 21. sama
mánaðar sent afrit af fundar-
gerðinni, en þar sagði I niður-
lagi: „Förum við vinsamlega
fram á að bæjarstjórn og stjórn
hitaveitunnar taki þessi mál
strax fyrir og taki efnislega og
rökstudda afstöðu til allra
þessara hugmynda."
Málið var tekið fyrir á fundi
stjórnar hitaveitunnar þann 29.
júní og barst framkvæmda-
stjórn fundargerðin skömmu
síðar þar sem öllum tillögunum
er svarað. Þar kom m.a. fram,
vegna tillögu tjónþola en í
henni sagði: „Lagt verði í um-
fangsmeiri og víðtækari rann-
sóknir á orsökum og vandamál-
um einkum erlendis þar sem
rannsóknaraðstæður kunna að
vera betri en hérlendis m.a. hjá
Danfoss fyrirtækinu danska
(en það mun hafa boðið slíka
fyrirgreiðslu). „Þegar hefir
verið tekið boði Danfossfyrir-
tækisins um aðild þeirra að
rannsókn vatnsins og verða
niðurstöður kynntar þegar þær
berast. Jafnframt verður haldið
áfram rannsóknum hér heima.“
Önnur tillaga var samþykkt
en hún fjallaði um viðgerðar-
þjónustu á vegum bæjarins til
að spara húseigendum umstang
og kostnað. Aðrar tillögur
fengu ekki jákvæðar undir-
tektir en stjórnarfundi lauk"
með samþykkt um að óska eftir
11,79% hækkun hitaveitu-
gjalda. Þann 19. október sama
'ár var haldinn fjölmennur
borgarafundur um málið.
Margt manna tók þar til máls
og gagnrýndu þeir flestir harð-
lega vinnubrögð forsvars-
manna hitaveitunnar og það
tómlæti, er stjórnarformaður
hennar hefði sýnt málinu.
Fleiri fundir voru haldnir með
framkvæmdastjórn og forsvars-
mönnum hitaveitunnar en þeir
verða ekki tiundaðir að sinni.
Það mun hafa verið haustið
1975 að sú hugmynd kom frá
hönnuðum veitunnar að blanda
sóda í hitaveituvatnið og hækka
þar með sýrustig þess ef ske
kynni að þar lægi orsakavaldur
ofnaskemmdanna. Þeir tóku
samt skýrt fram að árangur
þeirrar tilraunar lægi ekki
fyrir fyrr en að l‘A til 2 árum
liðnum, svo hæpin finnst mér
yfirlýsing bæjarstjóra um
árangur eftir 10 mánaða til-
raunir, en hálft annað ár tók að
koma íblönduninni af stað.
Þessi tilraun er nánast það eina
er gert hefir verið að frum-
kvæði stjórnar hitaveitunnar
enn í dag ef undanskilin eru 2
dreifibréf um tilraun þessa.
YFIR 7,5 MILLJÓNA
KOSTNAÐUR
Ég mun ekki rekja viðskipji
framkvæmdanefndar og for-
svarsmanna hitaveitunnar
nánar nema tilefni gefist en
vísa til skýrslu um starf fram-
kvæmdanefndar tímabilið april
1976-febrúar 1977 en þeirri
skýrslu var dreift í hverja íbúð
á Seltjarnarnesi í mars 1977.
Engar upplýsingar hafa enn
borist frá Danfoss fyrirtækinu
svo vitað sé né heldur um aðrar
rannsóknir erlendis á vegum
hitaveitunnar. Hafi formanni
hitaveitustjórnar gengið erfið-
lega að finna rannsóknastofur
erlendis er sinnt gætu þessu
verkefni (tæringu járns) skal
honum bent á opinbera stofnuh
í Svíþjóð sem heitir Svenska
Korrosion Institutet en hún
fæst eingöngu við rannsóknir á
tæringu málma og annarra efna
og aðferðum til varnar tæringu.
I fjarvarmaveitum Svíþjóðar
hafa komið fram miklar
tæringaskemmdir og nam
GunnlaugurÁrnason
-viðgerðarkostnaður þeirra um
1400 milljónum íslenskra króna
á 3 árum 1972-1974. Hefir
Svíum greinilega þótt nóg um
og því snúist hart við vand-
anum eins og vera ber í slíkum
tilfellum. En hvað skyldu nú
tæringaskemmdir í hitaveitu
Seltirninga kosta? Fram að 1.
mars 1977 mun bæjaryfirvöld-
um hafa borist vitneskja um ca
300 ónýta ofna og mun það ekki
of há tala því margir munu
hafa skipt um ofna þegjandi og
hljóðalaust og enn fara ofnar,
en hve margir veit víst enginn.
Mjög erfitt mun að áætla
kostnað húseigenda vegna mis-
munandi ástæðna. Ég hefi
fyrir framan mig reikning eins
húseiganda, sem skipta þurfti
um 4 ónýta ofna á árinu 1977 og
hljóða þeir uppá rúmlega
100.000 krónur, efni og vinnu-
laun. Sjálfur hefi ég greitt fyrir
nýja ofna á árunum 1976 og
1977 kr. 100.000. Það myndi
með vinnulaunum fyrra dæmis
gera um 140.000 krónur. Ef við
einföldum dæmið og reiknum
hvern ofn með vinnulaunum á
kr. 25.000x300 ofna verður
útkoman 7,5 milljónir. Öhætt
mun þó að reikna með mun
hærri tölum en hér eru notaðar
þar sem ekki er metið margvís-
legt tjón er hlýst af ofnavið-
gerðum í fullbúnum húsum.
í umræddu viðtali minnist
blaðamaðurinn á umtal um
ódýra hitaveitu á Seltjarnar-
nesi og mun það rétt vera. En
verði menn fyrir ofnatjónum,
þurfi að setja upp forhitara eða
pottofna, verður heita vatnið á
Seltjarnarnesi ekki ódýrara en
annars staðar. Að endingu mun
ég vitna í ræðu eins fundar-
manna á fundinum 19. október
1976, en þar segir hann m.a.:
„Það gefur auga leið að eitt-
hvað meira en lítið hlýtur að
vera bogið við rekstur þessa
fyrirtækis okkar og óskabarns
að fjöldi Seltirninga telji
nauðsyn á því að stofna með sér
sérstök samtök til þess að
vernda hagsmuni sína að það
þurfi að standa í alltíðum
bréfaskriftum við stjórn hita-
veitunnar og halda opinbera
fundi um málið. Auk alls þess
að tvö fjölmenn félagasamtök
sjái ástæðu til þess að boða til
opinbers fundar þar sem mál-
efni hitaveitunnar er eingöngu
á dagskrá."
Síðar sagði ræðumaður:
„Mér hefir oft fundist að fram-
kvæmdaaðilar hitaveitunnar
hafi a.m.k. til skamms tíma
ekki gert sér fulla grein fyrir
eða viðurkennt stærðargráðu
vandamálsins. Þetta tel ég hafi
orðið til þess að aðgerðir hafa
dregist og ef til vill hafa sam-
þykktir stjórnar hitaveitunnar
ekki verið útfærðar sem skyldi.
Viðurkenning á því að vanda-
málið er fyrir hendi hlýtur að
vera grundvallaratriði."
Ég tel mig nú hafa sýnt fram
á getu- og viljaleysi fram-
kvæmdastjórnar hitaveitunnar
í máli þessu til stórtjóns fyrir
okkur Seltirninga og tel að við
stöndum enn í sömu sporum og
í upphafi. Fyrr eða síðar verður
bæjarstjórnin að taka mál þetta
föstum tökum, þvi fyrr því
betra.
Ekki verður búið við núver-
andi ástand öllu lengur en fáir
munu þeir vera er því trúa að
vandamál hitaveitunnar á
Seltjarnarnesi sé óleysanlegt.
Gunnlaugur Árnason
Seltjarnarnesi