Dagblaðið - 24.10.1978, Blaðsíða 5

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 1978.
RABBIGLERHÚSI
Það væri synd að segja að glerlist
hefði verið mikið í sviðsljósinu hér á
landi undanfarin ár. Að vísu eigum
við einn ágætan listamann í steindu
gleri, Leif Breiðfjörð, en öll hönnun á
nytjahlutum eða öðrum fyrirbrigðum
úr blásnu gleri virðist okkur framandi.
Þó ætti það ekki að vera meiri
fyrirhöfn að setja upp glerblásturað-
stöðu en meðal keramíkverkstæði. Við
hljótum því að fagna þvi frumkvæði
sem Norræna húsið hefur tekið með
mikilli sýningu á ýmiss konar gler-
munum frá Norðurlöndum í tilefni af
10 ára afmæli sínu, en um þá sýningu
verður fjallað nánar síðar. Til að ræða
glerhönnun yfirleitt fékk blm. til liðs
við sig þrjá ágæta hönnuði á því sviði
sem unnu að því að setja upp
sýninguna, Per Liitken, aðalhönnuð
hinna þekktu Holmegaard verksmiðja
í Danmörku og þau Gro Bergslien og
Willy Johanson frá Hadeland fyrir-
tækinu í Noregi en deild þeirra hefur
vakið einna mesta athygli fyrir
vandaðan og smekklegan frágang.
Lutken er fjörlegur og brosmildur
maður á miðjum aldri og undirstrikar
mál sitt með miklum handasveiflum.
Gro Bergslien er ákveðin kona, full-
vissar sig um að hún sé ekki að tala við
fagidjót áður en hún svarar fyrstu
spurningunni en Willy Johanson var
þeirra hógværastur en vissi hvað
hann söng.
Blm: Er hægt að segja að norrænt
gler hafi einhver séreinkenni, sem hægt
er að lýsa?
Johanson: Ég veit það varla. Hvert
land hefur sín sérstöku einkenni í gler-
hönnun, en ég veit ekki um
Norðurlöndin öll...
Ltitken: Þetta er allt einn suðupottur,
— ómögulegt að átta sig á heildinni.
Bergslien: Það má kannski finna
einhver formræn gildi sem eiga við
heildina, — og þó.
Lutken: Mér finnst margt likt með
norsku og dönsku gleri. Hvað segið þið
um það? Það er svipuð tilfinning í
þessu tvennu, — lík tilfinning fyrir
formi.
Bergslien: Jú, ég get vel fallist á það.
Finnska og sænska glerið er hins vegar
sér á parti og það finnska hefur reynd-
ar nokkra sérstöðu í glerhönnun á
Norðurlöndum. Finnarnir virðast
hugsa í harðari og stærri formum, —
það er eitthvað massíft við glerið frá
þeim. Það má alls staðar þekkja það
úr. Ég veit ekki hvað skal segja um
sænskt gler á þessum vettvangi. Við
þyrftum talsmann þess hér. Kannski
eru þeir alþjóðlegri en við hinir i sinni
glerhönnun.
Blm: Hvort er ykkur ofar í huga þeg-
ar þið hannið nytjagrip, útlitið eða
notagildið?
LUtken: Þetta á absólútt að fara
saman. Fallegt glas er ekki bara fallegt
vegna rennilegrar lögunar, heldur
einnig vegna þess að þessi lögun er
gerð með varir og hendur þess sem
drekkur I huga. Sérhannað gler er
einnig sterkara en vélskorið gler og
varir áratugum, öldum saman. Í þeim
styrk liggur einnig fegurð. Sjáðu til, —
litil dóttir mín var um daginn að
Gro Bergslien
- ■
Per Liitken (Ljósm. Kristján Magnússon)
drekka úr vélskomu glasi og þá sprakk
barmurinn og skar hana. Þarna var
um slæmt glas að ræða, vegna þess að
ekki var hugsað um allt það sem getur
komið fyrir eitt glas.
Bergslien: Þetta er líka spurning um
samræmi. Það er slæm tilfinning sem
Willy Johanson
fylgir þvi að drekka dýrindis vín úr
lélegu vélskornu glasi. Sérhannað
konjaksglas er rétta umgjörðin utan
um úrvals konjak.
Lútken: Ég reyni ávallt að gefa hverju
glasi sem ég hanna sérstakan karakter,
— vinna það af innlifun. Maður gerir
þetta oft með því að breyta örlítið um
áherslur, sjáðu (teiknar klunnalegt
viskiglas, hækkar síðan barm þess ögn
öðrum megin og býr til sveigju á
hann....) — nú er orðið þægilegra að
halda utan um glasið og tilbrigðin
gleðja augað.
Blm: Finnst ykkur nokkurn timann
sem þiö séuö aö búa til munaðarvöru?
Lutken: Tja, — góð spurning. Ég hef
eiginlega aldrei hugsað mikið út í
þetta. Er þetta ekki bara spurning um
það hvort maður vill fá góðan grip eða
miðlungsvöru? Þá þarf maður að
greiða aðeins meira fyrir það góða.
Bergslien: Ég held að okkar vara sé alls
ekki dýr, miðað við margt annað. Það
liggur mikil vinna á bak við hvern
grip. Ég veit eiginlega ekki hvað þú átt
við þegar þú talar um
„munaðarvöru”....
Johanson: 1 þessum umræðum
megum við ekki gleyma hlutverki gler-
blásaranna. Án þeirra væri ekkert
hægt að gera.
Blm: Hafið þið blásið ykkar eigið gler?
Johanson: Jú, það hef ég gert. Nú
vinnur maður með blásurunum,
fylgist með hverri hreyfingu þeirra.
Þeir eru reglulegir listamenn sumir og
hæfileikinn gengur oft i ættir.
Bergslien: Þetta er afar náið samstarf.
Hönnuður og blásari verða áð hugsa i
takt, eins og samvaxnir tvíburar.
Lútken: Vélin getur aldrei komið í
staðinn fyrir þá vinnu. Að vísu hafa
Frakkar framleitt vélskorna glervöru
sem er hreint ekki slæm, — glettilega
góð oft. En við höfum svo mikla þörf
fyrir hið einstaka, sérstaka, á öld
fjöldaframleiðslunnar og vélmenning-
arinnar.
Blm: Hafið þið velt fyrir ykkur þessum
umræðum um listgildi hönnunar, sem
átt hafa sér stað viða um lönd síðustu
ár?
Bergslien: Ég hef lítinn áhuga á þeim.
Mér dettur ekki í hug að velta vöngum
yfir því hvort ég sé að búa til nytja-
hlut” eða „listaverk”. Ég bý til gripi
sem veita mér ánægju og vil ekki láta
flokka mig sem listamann eða hönnuð.
Blm: En ef eitthvert galleri vildi fá hluti
eftir þig á skúlptúrsýningu?
Bergslien: Ég yrði ósköp ánægð, —
það væru gullhamrar, en ég yrði ekki
andvakaútafþvi.
Lútken: Góð hönnun og góð list
hlýtur að eiga eitthvað sameiginlegt.
Guð má vita hvað það er. En hönnun
erekkialltaf listræn.
Blm: Hver er afstaða ykkar til
„kitsch” hluta, þ.e. alls kyns fjölda-
framleiddrar búðarvöru úr gleri eða
leir?
Lútken: Hún er oft ansi slæm og gerð
án nokkurrar innlifunar eða alúðar.
En hún er nauðsynleg, held ég. Hún er
nefnilega andstæðingur sem gaman er
að berjast við. Hún hleypir í mann
miklum móð.
Johanson: Maður finnur oft elskulega
einlægni i slíkum hlutum og þeir eru
stundum bara vel gerðir.
Bergslien: Það er lika nauðsynlegt
fyrir góða hönnuði að búa til slíka
hluti öðru hvoru — þið vitið, eitthvað
alveg óskaplega yfirgengilegt og
kannski ósmekklegt, bara til að fá út-
rás og lofa undirmeðvitundinni að
ráða. Út úr þvi koma oft hugmyndir
aðnýjum gripum.
Blm: Af hverju haldið þið að gler-
hönnun hafi ekki fest rætur hér á
Íslandi?
Lútken: Nú veit ég ekki. lsland hefur
allt til þess. Ódýrt rafmagn, sand, list-
rænt fólk. Ljósið hér er aldeilis maka-
laust — ég er viss um að lslendingar
gætu gert stóra hluti í glerhönnun.
Þeir gætu jafnvel komið af stað
byltingu i - glerhönnun á
Norðurlöndum.
Per Lútken mun halda fyrirlestur
um glerhönnun I Norræna húsinu
annað kvöld, 25. október, kl. 20.30, en
sýningin sjálf stendur til 12.
nóvember.
•A.I.
Gler frá Hadeland verksmiðjunni f
Noregi.